Agaçlar global ýylamany saklap biler. Alymlar ABŞ-nyň gündogaryndaky täsin hadysany gürrüň berdiler

  • 21.02.2024 06:19
  • 5.6k+

Alymlar ABŞ-nyň gündogar böleginiň beýleki ýerlerden tapawutlylykda global ýylama hadysasyna sezewar bolmandygyny anykladylar. Gözleglere görä, bu täsin hadysanyň sebäbi bu ýerde tokaýlaryň giň gerimde dikeldilmegi boldy diýip, gazeta.ru habar berýär.

ABŞ-da kolonial döwri başlanaly bäri tokaýlar oba hojalygy we gurluşyk işleri üçin işjeň çapyldy. Ýöne 1920-nji ýyllardan ýagdaý üýtgedi: şäherleşme ilatyň oba ýerlerinden gitmegine getirdi, ABŞ-nyň hökümeti bolsa tokaýlary dikeldiş maksatnamasyny işe girizdi. Netijede, geçen asyrda ýurduň gündogarynda 15 mln gektar töweregi tokaý massiwleri ekildi. Dikeldilen tokaýlar sebitiň klimatyna sowadyjy täsiri ýetirdi. 
Ýagny, agaçlaryň ýapraklary tarapyndan suwuň bug görnüşinde howa zyňylma hadysasy (transpirasiýa) howanyň temperaturasynyň peselmegine sebäp boldy.
Alymlar 1900-nji ýyldan 2000-nji ýyl aralygyndaky döwür üçin hemralardan we meteostansiýalardan alnan maglumatlary öwrenip, dikeldilen tokaýlardan sowadyjy täsiriň 400 metre çenli aralyga ýaýraýandygyny anykladylar.


07.07.2025 10:53
3k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
9.5k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...

06.07.2025 15:03
10k+

Heopsyň piramidasynda hakyky gurluşykçylaryň atlary tapyldy, olar gul däl bolup çykdy

Arheologlar Heopsyň piramidasynda ozal näbelli ýazgylary tapdylar, bu onuň gurluşykçylarynyň gelip çykyşyny anyklamaga kömek edýär diýip, Daily Mail ýazýar. Müsüri öwreniji alym Zahi Hawassyň berýän maglumatlaryna görä, täze açyşlar gadymy grek awtorlarynyň piramidany 100 müň sany gullaryň gurandygy baradaky tassyklamany ýalana çykarýar...

06.07.2025 14:44
7k+

Arheolog Ispaniýanyň golaýynda rowaýata öwrülen Atlantida şäherini tapandygyny aýdýar

Britaniýaly arheolog Maýkl Donnellan Atlantidanyň Ispaniýanyň kenaryndan üç kilometr uzaklykda, Kadis şäheriniň golaýynda ýerleşip biljekdigini aýtdy. Bu barada alymyň alternatiw taryha bagyşlanan Cosmic Summit konferensiýasynda eden çykyşyna salgylanýan, Daily Mail ýazýar...