Howanyň üýtgemegi sebäpli balyklaryň göwrümi kiçelip başlady

  • 12.09.2023 13:31
  • 12k+

Howanyň üýtgemegi ýabany haýwanlaryň we ösümlikleriň göwrümine täsir edýär. Bu aýratyn hem deňiz balyklaryna has güýçli täsir edýär, soňky döwürde olar görnetin kiçeldiler we «horlandylar». Muny Şotlandiýanyň Sent-Endrýus uniwersitetiniň alymlary we olaryň germaniýaly, kanadaly, şwesiýaly hem-de ABŞ-ly kärdeşleri belleýärler.

Hünärmenler 1960-njy ýyldan bäri ösümlikleriň we haýwanlaryň göwrüminiň üýtgemeginiň esasy tendensiýalaryny kesgitlemek üçin dürli görnüşleriň sany barada maglumat binýadyny seljerdiler. Jemi dört müňden gowrak süýdemdirijiler, oňurgasyzlar, ýerde-suwda ýaşaýanlar, süýrenijiler, balyklar we ösümlikler gözden geçirildi.
Gözlegiň netijeleri iň köp üýtgeşmä deňiz balyklarynyň bedenleriniň sezewar bolandygyny görkezdi. Käbir ýagdaýlarda olaryň göwrümi 10% kiçelipdir. Hususan-da, ýyldyzly skatyň ortaça ululygy görnetin kiçelipdir. Şol bir wagtyň özünde, şeýle üýtgeşmeleriň bellenen ýerlerinde skrumbriýa ýaly ownuk balyklaryň sany köpelipdir. Şol sebäpli deňiz ekoulgamlarynyň düzümi we işleýşi üýtgedi.
Şuňa meňzeş tendensiýa ösümlikleriň we oňurgasyzlaryň käbir görnüşlerinde-de hasaba alyndy. Alymlaryň pikiriçe, ownuk organizmleriň sanynyň köpelmegi ekoulgamlara üýtgeşmeleriň öwezini dolmaga we biomassanyň umumy mukdaryny saklamaga mümkinçilik berýär. Uly organizmleriň doly ýitip gitmegi bilen kiçijikler olaryň ýerlerini eýeleýärler we elýeterli bolan serişdeleri sarp edýärler diýip, «Science» žurnaly ýazýar.


düýn 13:20
2.6k+

Fizikler eliňde ody saklamaga mümkinçilik berýän dury materialy oýlap tapdylar

Boulderdäki Kolorado uniwersitetiniň fizikleri binalary ýylatmagyň usullaryna düýpli täsir edip biljek MOCHI diýlip atlandyrylýan dury ýylylyk izolýasiýa materialyny döretdiler. Bu özboluşly oýlap tapyş barada Science žurnalynda habar berildi...

17.12.2025 11:16
2.5k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...

17.12.2025 11:12
4.1k+

Türkmen alymlary çölleşmä garşy göreşmek üçin bionanokompozit material döretdiler

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologik parkynyň hünärmenleri gumuň göçmegi we çölleşmek meseleleri boýunça ylmy-barlag işlerini geçirdiler. Bu ylmy-barlag işleriniň çäklerinde sianobakteriýalaryň biomassasy esasynda dökülýän çägeleri berkitmek we olaryň göçmeginiň öňüni almak üçin bionanokompozit material (BNKM) döredildi...

16.12.2025 19:18
4.8k+

Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy...