Howanyň üýtgemegi sebäpli balyklaryň göwrümi kiçelip başlady

  • 12.09.2023 13:31
  • 12k+

Howanyň üýtgemegi ýabany haýwanlaryň we ösümlikleriň göwrümine täsir edýär. Bu aýratyn hem deňiz balyklaryna has güýçli täsir edýär, soňky döwürde olar görnetin kiçeldiler we «horlandylar». Muny Şotlandiýanyň Sent-Endrýus uniwersitetiniň alymlary we olaryň germaniýaly, kanadaly, şwesiýaly hem-de ABŞ-ly kärdeşleri belleýärler.

Hünärmenler 1960-njy ýyldan bäri ösümlikleriň we haýwanlaryň göwrüminiň üýtgemeginiň esasy tendensiýalaryny kesgitlemek üçin dürli görnüşleriň sany barada maglumat binýadyny seljerdiler. Jemi dört müňden gowrak süýdemdirijiler, oňurgasyzlar, ýerde-suwda ýaşaýanlar, süýrenijiler, balyklar we ösümlikler gözden geçirildi.
Gözlegiň netijeleri iň köp üýtgeşmä deňiz balyklarynyň bedenleriniň sezewar bolandygyny görkezdi. Käbir ýagdaýlarda olaryň göwrümi 10% kiçelipdir. Hususan-da, ýyldyzly skatyň ortaça ululygy görnetin kiçelipdir. Şol bir wagtyň özünde, şeýle üýtgeşmeleriň bellenen ýerlerinde skrumbriýa ýaly ownuk balyklaryň sany köpelipdir. Şol sebäpli deňiz ekoulgamlarynyň düzümi we işleýşi üýtgedi.
Şuňa meňzeş tendensiýa ösümlikleriň we oňurgasyzlaryň käbir görnüşlerinde-de hasaba alyndy. Alymlaryň pikiriçe, ownuk organizmleriň sanynyň köpelmegi ekoulgamlara üýtgeşmeleriň öwezini dolmaga we biomassanyň umumy mukdaryny saklamaga mümkinçilik berýär. Uly organizmleriň doly ýitip gitmegi bilen kiçijikler olaryň ýerlerini eýeleýärler we elýeterli bolan serişdeleri sarp edýärler diýip, «Science» žurnaly ýazýar.


07.07.2025 10:53
3.2k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
9.7k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...

06.07.2025 15:03
11k+

Heopsyň piramidasynda hakyky gurluşykçylaryň atlary tapyldy, olar gul däl bolup çykdy

Arheologlar Heopsyň piramidasynda ozal näbelli ýazgylary tapdylar, bu onuň gurluşykçylarynyň gelip çykyşyny anyklamaga kömek edýär diýip, Daily Mail ýazýar. Müsüri öwreniji alym Zahi Hawassyň berýän maglumatlaryna görä, täze açyşlar gadymy grek awtorlarynyň piramidany 100 müň sany gullaryň gurandygy baradaky tassyklamany ýalana çykarýar...

06.07.2025 14:44
7.2k+

Arheolog Ispaniýanyň golaýynda rowaýata öwrülen Atlantida şäherini tapandygyny aýdýar

Britaniýaly arheolog Maýkl Donnellan Atlantidanyň Ispaniýanyň kenaryndan üç kilometr uzaklykda, Kadis şäheriniň golaýynda ýerleşip biljekdigini aýtdy. Bu barada alymyň alternatiw taryha bagyşlanan Cosmic Summit konferensiýasynda eden çykyşyna salgylanýan, Daily Mail ýazýar...