Marsyň içinde suwuk metal ýadro tapyldy

  • 25.04.2023 23:53
  • 18k+

Alymlar seýsmiki tolkunlary seljermek arkaly Marsyň suwuk  ýadrosynyň bardygyny subut etdiler. Bu barada Merilend uniwersiteti habar berdi diýip, gazeta.ru ýazýar.

Täze işiň awtorlarynyň biri Wedran Lekiç: "1906-njy ýylda alymlar ýer titremelerinden ýaňa seýsmiki tolkunlaryň nähili üýtgeýändigini synlamak bilen, Ýeriň ýadrosyny açdylar. Ýüz ýyldan gowrak wagt geçensoň, seýsmiki tolkunlar baradaky bilimlerimizi Mars babatynda ulanýarys. InSight-yň kömegi bilen ahyrsoňy Marsyň merkezindäki zatlary we Marsyň näme meňzeşliginiň bardygyny, ýöne şol bir wagtyň özünde Ýerden tapawutlydygyny öwrendik” - diýdi. InSight enjamy, esasy guraly ultra duýgur seýsmometr bolan, planetanyň üstündäki hereketsiz barlag şarydyr.

Marsyň içki gurluşynyň seljermesi biri-birinden uzakda ýerleşýän iki sany seýsmiki hadysany - mars titremesi we asteroidiň täsiri bilen geçirildi. Alnan seýsmiki tolkunlaryň bir bölegi Marsyň merkezinden, bir bölegi bolsa diňe mantiýanyň üsti bilen geçdi. Alymlar akustiki signallaryň arasyndaky gijikdirmeleri ölçemek, şeýle hem olaryň spektrini seljermek arkaly tolkunlaryň geçýän materialynyň dykyzlygyny we gysylyşyny ölçäp bildiler. Netijeler, Marsyň ýadrosy suwuk daşky ýadrodan we berk içki ýadrodan ybarat, Ýerden tapawutlylykda, doly suwuk ýadrosynyň bardygyny görkezdi.
Şeýle hem planetanyň jümmüşiniň himiki düzümi barada netije çykarmak mümkin boldy. Şeýlelikde, düzüminde az mukdarda ýagtylyk elementleri, kükürt we kislorod bar. Umuman, olar ýadronyň massasynyň bäşden bir bölegini tutýarlar. Bu Ýeriň ýadrosynyň düzüminden düýpgöter tapawutlanýar, ýagny Marsyň ýadrosynyň planetamyzyň ýadrosyndan has dykyzdygyny we has gysylýandygyny görkezýär. Şeýle tapawut planetalaryň emele gelmeginiň dürli şertleri bilen baglanyşyklydy.


29.10.2025 11:02
3.9k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

29.10.2025 10:52
1.5k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
6.1k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...