Singapurda gajetleriň kognitiw ukyplaryna ýetirýän täsiri öwrenildi

  • 04.02.2023 23:23
  • 9.8k+

Singapurly alymlar çagalykda gajetleriň ulanylmagy bilen beýniniň ösüşiniň arasyndaky baglanyşygy ýüze çykardylar. Irki çagalykda gajetleriň aşa köp ulanylmagy kämillik döwründe kognitiw ukyplarynyň ýaramazlaşmagyna getirip biler. Bu barada singapurly alymlaryň barlaglaryna salgylanyp, “Streýts taýms” gazeti habar berdi diýip, bigasia.ru belleýär.

Birnäçe ýylyň dowamynda geçirilen tejribede alymlar 506 çagany synladylar. Olar çagalaryň ene-atalaryndan olaryň bir günüň dowamynda dürli gajetleriň ekranynyň öňünde ortaça näçe wagt sarp edýändigi barada maglumat ýygnadylar. Soňra barlagdan geçirilýänleri ekranyň öňünde sarp edýän wagtlaryna görä toparlara böldüler we bir ýaşdaky, bir ýarym ýaşdaky we dokuz ýaşdaky çagalary synagdan geçirdiler.
Irki çagalyk döwründe çaga gajetlere näçe köp wagt sarp etse, alymlar beýni işjeňliginde şonça-da düýpli gyşarmalary we akyl ýetiriş ukyplarynyň bozulmalaryny ýüze çykardylar. Aýratynam, gözlegçiler gajetleriň aşa köp ulanylmagy bilen impulslary we duýgulary dolandyrmaga, köp basgançakly görkezmeleriň ýerine ýetirilmegine, ünsüň jemlenmegine we çylşyrymly meseleleriň çözülmegine jogap berýän beýniniň ýerine ýetiriji funksiýalarynyň bozulmalarynyň arasyndaky baglanyşygy ýüze çykardylar.
Alymlar gajetleriň ýerine ýetiriji funksiýalaryň ýerine ýetirilmegine jogap berýän kelle beýnisiniň prefrontal bardasynyň ösüş prosesine ýaramaz täsir edýändigini öňe sürýärler. Beýniniň bu bölegi ömrüň uniwersitet ýaşyna çenli ösýär, şonuň üçin ol daşarky faktorlaryň täsir etmek howpuna ýykgyn bolýar. “Haçan-da çaga ekrana seredende, ony ýokary dinamiki üýtgeşmeler, ýagtylyk çeşmesiniň hemişe ýanyp sönmesi we işlenmegi üçin ep-esli kognitiw serişdelerini talap edýän sahna üýtgemeleri gurşap alýar. Beýni aşa ýüklenýär we ýerine ýetiriji funksiýalary özleşdirmek üçin ýeterlik derejede serişdeleri bölüp bilmeýär” – diýlip, alymlaryň bilelikdäki beýanynda aýdylýar.
Singapuryň Milli uniwersitetinden we Singapuryň Kliniki medisina institutyndan başga-da, barlaglara Milli Bilim institutynyň, “Keý-Keý” zenanlar we çagalar hassahanasynyň, Makgill uniwersitetiniň hem-de Garward lukmançylyk mekdebiniň işgärleri gatnaşdy.


29.09.2025 14:51
37

Alymlar Gentington keseliniň ösüşini 75% haýallatmagy başardylar

Londonyň Uniwersitet Kollejiniň alymlary (UCLH) Gentington keseline garşy göreşde ilkinji ynamly netijeler barada habar berdiler. AMT-130 derman serişdesi bilen geçirilen synaglar bejerip bolmaýan bu keseliň ösmegini haýallatmagy başardy...

29.09.2025 12:19
127

Alymlar taryhy taýdan ygtybarly şekilleri döretjek emeli aňy işläp düzýärler

Sýurih uniwersitetiniň gadymy taryh professory Feliks K.Maýer bilen programmist Filipp Ştrebel bilelikde emeli aň esasynda işleýän täze surat generatoryny döredýärler. Ol gural Gadymy Rim we Gadymy Gresiýa döwründen taryhy taýdan hakykata ýakyn sahnalary şekillendirmäge ukyply bolar...

26.09.2025 19:59
9

Haýwanlar üçin birbada iki keselden goraýan ilkinji umumy sanjym döredildi

Belgorod döwlet milli gözleg uniwersitetiniň hünärmenleri Stawropol biofabrikasynyň we RYA-nyň Mikroorganizmleriň biohimiýa we fiziologiýa institutynyň alymlary bilen bilelikde özboluşly bakteriýany we onuň esasynda haýwanlary salmonellýozdan we kolibakteriozdan goraýan sanjymy döretdi...

25.09.2025 20:22
4

Alymlar reňkli we has takyk rentgen suratlaryny almagy başardylar

Amerikanyň Sandia National Laboratories ylmy-barlaghanasynyň barlagçylary has ýokary takyklygy bolan reňkli rentgen suratlaryny almaga mümkinçilik berýän täze tehnologiýa oýlap tapdylar. Taslamanyň ýolbaşçysy Edward Himenes bu usulyň köp metallardan peýdalanylýan reňkli giperspektral rentgen wizualizasiýasy diýlip atlandyrylýandygyny aýtdy...