Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

  • düýn 19:18
  • 2.4k+

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy.

Takmynan, 75 million ýyllyk ýaşyndaky galyndy, bu döwrüň dowamynda ýalňyşlyk bilen başga bir uruga degişli edilipdi, ýöne häzirki zaman gözlegi täze görnüşi – Ahshiselsaurus wimani – aýratynlaşdyrmaga mümkinçilik beren ýeke-täk anatomiki aýratynlyklary ýüze çykardy.
Nusga doly bolmadyk kelleçanagy (ýüz bölekleriniň, aşaky äňiň, ýaňak sebitiniň böleklerini) hem-de birleşen boýun oňurgalaryny öz içine alýar. Bu bolsa jikme-jik deňeşdirmek üçin ýeterlik maglumat berdi. Ilkibaşda, 1935-nji ýyldan bäri, galyndy Kritosaurus urugynyň nusgasy hasaplanypdy. Ýöne täze analiz kritozawrlarda duş gelmeýän birnäçe aýratynlyklary ýüze çykardy, bu bolsa aýratyn urugy we görnüşi bölüp çykarmaga getirdi.
Alymlar açyşy tassyklamak üçin her bir süňki jikme-jik öwrendiler we ewolýusiýa baglanyşyklaryny yzarlaýan filogenetiki analiz geçirdiler. Täze Meksikanyň Tebigy taryh we ylym muzeýinden Entoni Fiorillo nygtaýşy ýaly, kelleçanak elementleri iň ygtybarly tapawutlary berdi.
Ahshiselsaurus wimani-niň açylmagy, şeýle hem gadymy göçleriň kontinent boýunça taryhy baradaky maglumatlary doldurdy. Täze görnüş, Demirgazyk Amerikanyň günorta-günbataryndan demirgazyga tarap hereket edip, Kanada baryp ýeten, soňra bolsa Merkezi Amerika arkaly Günorta Amerika ýaýran süýrenjileriň toparyna degişlidir. Bu, howanyň üýtgemeginiň haýwanlaryň hereketi üçin "koridorlary" açýandygyny, günorta-günbataryň bolsa öňki görnüşleri gysyp çykaran we giçki hek döwründe toparyň giňden ýaýramagyna ýardam beren gadrozawrlaryň täze toparlary üçin başlangyç nokat bolup hyzmat edendigini tassyklaýar.


15.12.2025 17:03
7.2k+

Tanis şäherinden tapylan 225 heýkeljik mazarda ýatan faraonyň adyny anyklamaga ýardam etdi

Arheologlar Nil deltasyndaky gadymy Tanis şäherinde ýerleşýän şa mazaryndan 225 sany jaýlamak üçin niýetlenen heýkeljik tapdylar. Bu artefaktlaryň ýüzündäki nyşanlar atsyz sarkofagda ýatan merhumyň şahsyýetini anyklamaga mümkinçilik berdi: ol faraon Şeşonk III bolup çykdy...

15.12.2025 15:06
3.9k+

400 müň ýyllyk oduň yzy tapyldy: neandertallar Homo sapiens-den has öň ot ýakypdyr

Arheologlar Suffolk graflygyndaky arheologik ýadygärligiň çäginde adamlaryň 400 müň ýyl mundan ozal – öňki hasap edilenden tas 350 müň ýyl ir ot ýakmagy öwrenendigine subutnama tapdy. Ylmy gözleg Nature žurnalynda neşir edildi...

14.12.2025 23:36
5.2k+

Geň soňlama: Hytaýda daşdan düwnüp heläk bolan gadymy guş tapyldy

Paleontologlar Hytaýyň Týanýu Tebigy Taryh Muzeýiniň zat saklanýan ýerlerinde adaty bolmadyk açyş etdiler. Geçirilen barlagda öň mälim bolmadyk guş görnüşiniň köp sanly ýuwdulan daşlardan düwnüp ölendigini görkezýän galyndy tapyldy...

12.12.2025 16:06
5.1k+

Pasha adasyndaky äpet daş tokgalary bäsdeşligiň netijesi bolup çykdy – täze barlag

Öň Pasha adasyndaky ýüzlerçe äpet daş tokgalary ýerli jemgyýetiň wekilleri tarapyndan bir serdaryň ýolbaşçylygynda döredilen diýlip hasaplanýardy. Ýöne täze barlagyň awtorlary bu tassyklamany şübhe astyna aldylar...