Kornell uniwersitetiniň (ABŞ) alymlary häzirki güne çenli mälim bolan matalaryň içinde iň garasyny işläp düzdüler. Täze gara materialyň ýagtylygy yzyna serpikdiriş koeffisienti bary-ýogy 0,13%. Barlagçylar ultra-gara ýelekli täsin galkanly guşlaryň (Ptiloris magnificus) horazynyň ýelek gurluşyndan ylham aldylar.
Bu açyş Nature Communications žurnalynda çap edilen makalada beýan edildi. Barlagçylar Täze Gwineýanyň we Awstraliýanyň demirgazyk-gündogaryndaky tropiki tokaýlarda ýaşaýan bu guşlaryň horazynyň ýelek gurluşyny öwrendiler. Olaryň ýeleginiň adaty bolmadyk garalygy gara pigment melanin bilen ýörite ýelek gurluşynyň utgaşmagy netijesinde ýüze çykandygyny anykladylar: gür ýerleşen tüýler ýagtylygy içine döwýär. Bu ýeleklere ähli düşýän ýagtylygy diýen ýaly siňdirmäge mümkinçilik berýär, bu bolsa guşuň "garalygyny" aýratyn edýär.
Bu täsiri emeli usulda döretmek üçin alymlar ak merinos ýüňünden dokalan trikotaž matany melaniniň sintetiki analogy bolan polidofamin bilen boýadylar. Polidofaminiň süýümlere doly siňmegini üpjün etmek üçin mata plazma kamerasynyň içinde işlenildi. Netijede, materialyň üstünde nanofibriller diýlip atlandyrylýan nanoölçegli ösüntgiler emele geldi. Hut şolar ultra-gara ýelekleriň täsirini imitirleýär, öz aralarynda ýagtylygy siňdirýär we daşky gurşawa şöhlelenmeginden saklaýar. Şol bir wagtda ultra-gara täsir matany 60 derejeli burç bilen synlanyňda-da saklanyp galýar.
Alnan ýüň matany ulanyp, geýim dizaýny fakultetini golaýda tamamlan uçurymy Zoi Alwares galkanly guşdan ylhamlanan, döşi gök-ýaşyl goýulan ýerli bretelsiz köýnek döretdi. Köýnegiň suratlary materialyň aýratyn "garalygyny" tassyklamak üçin ulanyldy.
Barlagçylar şeýle ultra-gara matanyň pagta we ýüpek ýaly dürli süýümlerden öndürilip bilinjekdigini we diňe egin-eşik dizaýnynda däl, eýsem tehnologiýada hem ulanylyp biljekdigini bellediler. Mysal üçin, ol Gün panellerine siňdirilen ýagtylygy ýylylyk energiýasyna öwürmäge kömek edip biler.
