Grenlandiýada 3 km buzuň astyndan gadymy tundranyň galyndylary tapyldy. Ol ýerde haşhaş, moh we hatda leýlisaç ösüpdir

  • 16.07.2025 13:28
  • 7.1k+

Grenlandiýanyň köp bölegi buz we gar bilen örtülendir, şonuň üçin adanyň ady şoňa ýaňzydylyp goýlan. Emma bu hemişe beýle bolmandyr. Alymlar üç kilometrlik buz gatlagynyň astyndan gadymy tundra ekoulgamynyň yzlaryny tapdylar.

Earth.com tarapyndan neşir edilen barlagyň netijesi adanyň merkezi böleginiň geçmişde diňe bir buzsuz bolmak bilen çäklenmän, eýsem gül-gülälege bürenip oturandygyny görkezýär.
Barlagyň çäklerinde burawçylar Grenlandiýanyň iň beýik nokadynda 3,2 km çuňlukdan buz bölegini çykardylar. Alnan bölek Koloradodaky doňduryjy kamera ýerleşdirildi. Alymlary çökündi gatlagynyň soňky 7 sm-i haýran galdyrdy. Olarda haşhaşyň, leýlisaçyň, garaharsaňyň, kömelekleriň, mör-möjekleriň bölekleriniň we ösümlik sporalarynyň galyndylary bardy. Şeýle hem buzluk tarapyndan getirilen harsaňly 40 santimetrlik toprak zolagy tapyldy.
Barlagçylaryň sözlerine görä, tapyndy takmynan 2,7 million ýyl ozal başlanan Pleýstosen döwründe Grenlandiýanyň buz örtüginiň wagtal-wagtal yza çekilendigini we adanyň landşaftynyň ösümlikler bilen örtülendigini jedelsiz subut edýär. Şol bir wagtyň özünde, ýerdäki gar örtügi diňe tomsuň başyna çenli saklanypdyr.
Topar, materiallaryň üýtgewsiz saklanyp galandygy sebäpli, galyndylaryň hereket edýän buzluklar bilen getirilen bolmagynyň mümkindigi baradaky çaklamany aradan aýyrdy.
Alymlar Grenlandiýanyň buzlary ýene eräýse, deňiz derejesiniň 7 metr ýokarlanyp biljekdigini duýdurýarlar.

"Boston, Nýu-Ýork, Maýami, Mumbaý ýa-da dünýäniň beýleki kenarýaka şäherlerini alyp görüň we oňa 6 metr deňiz derejesini goşuň. Olar gürrüňsiz suw astynda galar. Kenar ýakadan jaýjagaz satyn alyjy bolaýmaň" – diýip, Birman maslahat berýär.


şu gün 18:01
481

Alymlar berk sosial baglanyşyklar biologiki taýdan garramagy haýalladýar diýip hasaplaýarlar

Amerikaly barlagçylar ömrüň dowamynda berk sosial baglanyşyklaryň biologiki taýdan haýal garramak bilen baglanyşyklydygyny anykladylar. Bu barada "Brain, Behavior & Immunity - Health” žurnalyndaky makala salgylanýan PsyPost ýazýar...

şu gün 10:22
2.6k+

Kofein çylşyrymly meseleleri çözmekde adamlaryň tutanýerliligini ýokarlandyrýar

Täze barlag kofeniň çylşyrymly ýa-da bölekleýin çözmek mümkin bolmadyk meseleleri çözmekde tutanýerliligi ýokarlandyryp biljekdigini görkezdi. Munuň täsiri dartgynly ýagdaýdaky adamlarda has hem göze ilýärdi. Synaglara ABŞ-nyň Massaçusets ştatynyň Amhýorst kollejiniň 329 talyby gatnaşdy...

düýn 12:30
3.1k+

Ýaponiýada mör-möjekleri çekmek üçin "garynja aldawyny" ulanýan ösümlik tapyldy

Ýaponiýada duş gelýän Vincetoxicum nakaianum atly ösümlik tozanlanmak üçin adatdan daşary strategiýany ulanýar. Ol ýarym iýlen ýa-da ýaralanan garynjalaryň çykarýan ysyny gaýtalap, tohumly mör-möjekleri özüne çekýär...

27.09.2025 19:28
9.1k+

Argentinada öň belli bolmadyk ýyrtyjy megaraptoryň we onuň pidasynyň galyndylary tapyldy

Argentinanyň günortasynda paleontologlar güýçli öňki elleri we uzyn dyrnaklary bolan öň näbelli ýyrtyjy dinozawryň galyndylaryny ýüze çykardylar. Bu tapyndy megaraptor nesliniň Günorta Amerikada uzak wagtlap ýaşandygyny tassyklaýar diýip, Nature Communications žurnalynda bellenýär...