Grenlandiýada 3 km buzuň astyndan gadymy tundranyň galyndylary tapyldy. Ol ýerde haşhaş, moh we hatda leýlisaç ösüpdir

  • 16.07.2025 13:28
  • 7.1k+

Grenlandiýanyň köp bölegi buz we gar bilen örtülendir, şonuň üçin adanyň ady şoňa ýaňzydylyp goýlan. Emma bu hemişe beýle bolmandyr. Alymlar üç kilometrlik buz gatlagynyň astyndan gadymy tundra ekoulgamynyň yzlaryny tapdylar.

Earth.com tarapyndan neşir edilen barlagyň netijesi adanyň merkezi böleginiň geçmişde diňe bir buzsuz bolmak bilen çäklenmän, eýsem gül-gülälege bürenip oturandygyny görkezýär.
Barlagyň çäklerinde burawçylar Grenlandiýanyň iň beýik nokadynda 3,2 km çuňlukdan buz bölegini çykardylar. Alnan bölek Koloradodaky doňduryjy kamera ýerleşdirildi. Alymlary çökündi gatlagynyň soňky 7 sm-i haýran galdyrdy. Olarda haşhaşyň, leýlisaçyň, garaharsaňyň, kömelekleriň, mör-möjekleriň bölekleriniň we ösümlik sporalarynyň galyndylary bardy. Şeýle hem buzluk tarapyndan getirilen harsaňly 40 santimetrlik toprak zolagy tapyldy.
Barlagçylaryň sözlerine görä, tapyndy takmynan 2,7 million ýyl ozal başlanan Pleýstosen döwründe Grenlandiýanyň buz örtüginiň wagtal-wagtal yza çekilendigini we adanyň landşaftynyň ösümlikler bilen örtülendigini jedelsiz subut edýär. Şol bir wagtyň özünde, ýerdäki gar örtügi diňe tomsuň başyna çenli saklanypdyr.
Topar, materiallaryň üýtgewsiz saklanyp galandygy sebäpli, galyndylaryň hereket edýän buzluklar bilen getirilen bolmagynyň mümkindigi baradaky çaklamany aradan aýyrdy.
Alymlar Grenlandiýanyň buzlary ýene eräýse, deňiz derejesiniň 7 metr ýokarlanyp biljekdigini duýdurýarlar.

"Boston, Nýu-Ýork, Maýami, Mumbaý ýa-da dünýäniň beýleki kenarýaka şäherlerini alyp görüň we oňa 6 metr deňiz derejesini goşuň. Olar gürrüňsiz suw astynda galar. Kenar ýakadan jaýjagaz satyn alyjy bolaýmaň" – diýip, Birman maslahat berýär.


düýn 19:21
2k+

Beýik Britaniýada şokoladyň tagamyny güýçlendirýän saz döredildi

Beýik Britaniýada diňläniňde şokoladyň süýji tagamyny has güýçlendirýän saz döredildi diýip, New York Post habar berýär. Bristol uniwersitetinden kompozitor we ses boýunça hünärmen Natali Hiasint soňky 60 ýylda sazyň tagam duýgularyna ýetirýän täsiri baradaky ylmy gözlegleri öwrendi...

28.08.2025 07:12
6.1k+

Özbegistanda ýaşy 9,2 müň ýyla barabar bolan ekerançylyk gurallary we däneleri tapyldy

Özbegistanyň günortasynda, Surhandarýa derýasynyň jülgesinde, Toda gowagynda Özbegistandan, Hytaýdan we Ýewropadan arheologlaryň topary gadymy adamlaryň gonalgasyny tapdy. Onuň ýaşy, takmynan, 9,2 müň ýyla barabar...

25.08.2025 13:01
5.2k+

Angliýada rim esgerine degişli bolan ýaşy 2000 ýyllyk başgap dikeldildi

Angliýadaky Bolton muzeýinde ýaşy 2000 ýyl töweregi bolan ýüpekden ýasalan başgaby dikeltmek işleri tamamlandy. Ony rimli esger geýipdir. Dünýäde şeýle görnüşli diňe üç nusga saklanyp galypdyr: biri Mançesterde, beýlekisi Florensiýada, üçünjisi bolsa Boltonda ýerleşýär diýip, muzeý habar berdi...

17.08.2025 23:41
9.8k+

Alymlar ertirki kofe üçin iň gowy wagty aýdyp, ony ýekelikde içmegi maslahat berdi

Kofe üçin iň gowy wagt oýananyňdan soň 2,5 sagatdan soň bolup, ony iň gowusy ýekelikde içmeli. Şeýle teklibi ýewropaly alymlar öňe sürýär. Olar kofe içmegiň wagtynyň we şertleriniň içgiden alynýan lezzete nähili täsir edýändigini öwrendi...