Alymlar ilkinji gezek haýal ýertitremesini ýazgy etdiler

  • 02.07.2025 11:20
  • 10k+

Alymlar ilkinji gezek Ýaponiýanyň kenaryndaky suwasty çat açan zolagynda haýal ýertitremesini hasaba aldylar. Ostindäki Tehas uniwersitetiniň barlagçylary tarapyndan geçirilen barlaglar ýertitremeleriniň sunamini emele getirýänligi bilen belli umman çat açmasynyň uzaboýuna nädip ýaýraýandygyny görkezdi.

Haýal ýertitremeler diýilýäni kem-kemden – günleriň we hepdeleriň dowamynda ösýär. Olar tektonik plitalaryň arasyndaky basyşy aýyrmaga kömek edýär, weýrançylykly heläkçiligiň howpuny azaldýar. Phys.org-daky makalada bellenilişi ýaly, olar “tektonik amortizatorlaryň” funksiýasyny ýerine ýetirýär.

Barlag çat açmanyň golaýyndaky çuň suw guýusyna oturdylan datçikleriň kömegi bilen geçirildi. Taslama ýolbaşçylyk eden professor Demian Safferiň sözlerine görä, gurallar millimetre-de ýetmeýän süýşmäni ýazga aldy.
Birinji ýazga alnan bölüm 2015-nji ýylyň güýzünde, ikinjisi 2020-nji ýylda bolup geçdi. Iki ýagdaýda-da süýşmeler deňiz düýbüniň golaýynda bolup geçdi we geologik suwuklyklaryň ýokary basyşy bilen utgaşdy. Bu haýal ýertitremeleriň ýüze çykmagynda suwuk gurşawyň möhüm roluny tassyklady.
Nankaý jaýrygy öň güýçli ýertitremeleriň we sunamileriň çeşmesi bolupdy, ýöne täze barlaglar onuň käbir bölekleriniň bufer zolaklary bolup biljekdigini görkezdi.
Alymlaryň bellemegine görä, alnan maglumatlar, ýer ýüzüniň iň işjeň seýsmiki sebiti bolan Ýuwaş ummany halkasyndaky suwasty subduksiýa zolaklarynyň özüni alyp barşyna has gowy düşünmäge kömek eder.


şu gün 17:12
2.2k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...

şu gün 10:44
1.3k+

Paleontologlar gadymy süýdemdirijiniň täze görnüşini açdy. Ol 143 mln ýyl ozal ýaşapdyr

Paleontologlar dügür dişlileriň toparyndan mezozoý süýdemdirijisiniň täze nesline we görnüşine häsiýetnama berdi. Onuň dişleriniň daşa öwrülen galyndylary Beýik Britaniýada tapyldy. Takmynan, 143 mln ýyl ozal ýaşan bu jandar Novaculadon mirabilis adyny aldy diýlip, Proceedings of the Geologists’ Association žurnalynda habar berilýär...

düýn 19:23
2k+

Alymlar ýaralary bitirmek üçin guşuň düwünçek dokumalaryny ulanmagy teklip edýärler

Demirgazyk-Kawkaz federal uniwersitetiniň alymlary ýara bitiriji dermanlary döretmek üçin guşuň düwünçek dokumalaryndan edilen peptidleri ulanmagy teklip etdiler. Işläp taýýarlama melhemleriň, gelleriň we suwuk plastyrlaryň bir toparynyň çykarylmagy bilen tamamlanar...

düýn 18:57
3.2k+

Mum güýeleriniň gurçuklarynyň plastigi iýip, ýag görnüşinde öz organizminde toplaýandyklary ýüze çykaryldy

Alymlar uly mum güýeleriniň (Galleria mellonella) gurçuklarynyň polietileni metabolik taýdan işläp (siňdirip), ony birnäçe günüň dowamynda öz bedeninde lipid (ýag) görnüşinde toplap bilýändiklerini ýüze çykardylar...