Alymlar ilkinji gezek haýal ýertitremesini ýazgy etdiler

  • 02.07.2025 11:20
  • 10k+

Alymlar ilkinji gezek Ýaponiýanyň kenaryndaky suwasty çat açan zolagynda haýal ýertitremesini hasaba aldylar. Ostindäki Tehas uniwersitetiniň barlagçylary tarapyndan geçirilen barlaglar ýertitremeleriniň sunamini emele getirýänligi bilen belli umman çat açmasynyň uzaboýuna nädip ýaýraýandygyny görkezdi.

Haýal ýertitremeler diýilýäni kem-kemden – günleriň we hepdeleriň dowamynda ösýär. Olar tektonik plitalaryň arasyndaky basyşy aýyrmaga kömek edýär, weýrançylykly heläkçiligiň howpuny azaldýar. Phys.org-daky makalada bellenilişi ýaly, olar “tektonik amortizatorlaryň” funksiýasyny ýerine ýetirýär.

Barlag çat açmanyň golaýyndaky çuň suw guýusyna oturdylan datçikleriň kömegi bilen geçirildi. Taslama ýolbaşçylyk eden professor Demian Safferiň sözlerine görä, gurallar millimetre-de ýetmeýän süýşmäni ýazga aldy.
Birinji ýazga alnan bölüm 2015-nji ýylyň güýzünde, ikinjisi 2020-nji ýylda bolup geçdi. Iki ýagdaýda-da süýşmeler deňiz düýbüniň golaýynda bolup geçdi we geologik suwuklyklaryň ýokary basyşy bilen utgaşdy. Bu haýal ýertitremeleriň ýüze çykmagynda suwuk gurşawyň möhüm roluny tassyklady.
Nankaý jaýrygy öň güýçli ýertitremeleriň we sunamileriň çeşmesi bolupdy, ýöne täze barlaglar onuň käbir bölekleriniň bufer zolaklary bolup biljekdigini görkezdi.
Alymlaryň bellemegine görä, alnan maglumatlar, ýer ýüzüniň iň işjeň seýsmiki sebiti bolan Ýuwaş ummany halkasyndaky suwasty subduksiýa zolaklarynyň özüni alyp barşyna has gowy düşünmäge kömek eder.


düýn 16:42
4.6k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

düýn 00:07
3.6k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...

25.10.2025 15:42
5.7k+

Gara tomzaklar maslyk bilen iýmitlenmekligi 37 million ýyl ozal özleşdiripdir

Takmynan, 37 million ýyl ozal Argentinanyň Patagon peslikleri giň otluklar bilen örtülen bolup, bu ýer gylyç dişli torbalylaryň, äpet guşlaryň hem-de tapirlere we atlara meňzeş uly ot iýiji haýwanlaryň ýaşaýan mekany bolupdyr...

25.10.2025 14:32
2.1k+

«Sanly çözgüt–2025» bäsleşiginiň saýlama tapgyry başlandy

Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrliginde IT-tehnologiýalaryny, emeli aňy we robot tehnikasyny ösdürmäge gönükdirilen innowasion bäsleşik — «Sanly çözgüt–2025» boýunça saýlama tapgyry geçirilýär. Bäsleşik ýedi ugurda geçiriler: emeli aň robot tehnika we awtomatlaşdyrma «akylly» oba hojalyk tehnologiýalary akylly şäher konsepsiýalary sanly lukmançylyk elektron bilim hyzmatlar ulgamynyň sanlylaşdyrylmagy ...