Alymlar ilkinji gezek haýal ýertitremesini ýazgy etdiler

  • 02.07.2025 11:20
  • 10k+

Alymlar ilkinji gezek Ýaponiýanyň kenaryndaky suwasty çat açan zolagynda haýal ýertitremesini hasaba aldylar. Ostindäki Tehas uniwersitetiniň barlagçylary tarapyndan geçirilen barlaglar ýertitremeleriniň sunamini emele getirýänligi bilen belli umman çat açmasynyň uzaboýuna nädip ýaýraýandygyny görkezdi.

Haýal ýertitremeler diýilýäni kem-kemden – günleriň we hepdeleriň dowamynda ösýär. Olar tektonik plitalaryň arasyndaky basyşy aýyrmaga kömek edýär, weýrançylykly heläkçiligiň howpuny azaldýar. Phys.org-daky makalada bellenilişi ýaly, olar “tektonik amortizatorlaryň” funksiýasyny ýerine ýetirýär.

Barlag çat açmanyň golaýyndaky çuň suw guýusyna oturdylan datçikleriň kömegi bilen geçirildi. Taslama ýolbaşçylyk eden professor Demian Safferiň sözlerine görä, gurallar millimetre-de ýetmeýän süýşmäni ýazga aldy.
Birinji ýazga alnan bölüm 2015-nji ýylyň güýzünde, ikinjisi 2020-nji ýylda bolup geçdi. Iki ýagdaýda-da süýşmeler deňiz düýbüniň golaýynda bolup geçdi we geologik suwuklyklaryň ýokary basyşy bilen utgaşdy. Bu haýal ýertitremeleriň ýüze çykmagynda suwuk gurşawyň möhüm roluny tassyklady.
Nankaý jaýrygy öň güýçli ýertitremeleriň we sunamileriň çeşmesi bolupdy, ýöne täze barlaglar onuň käbir bölekleriniň bufer zolaklary bolup biljekdigini görkezdi.
Alymlaryň bellemegine görä, alnan maglumatlar, ýer ýüzüniň iň işjeň seýsmiki sebiti bolan Ýuwaş ummany halkasyndaky suwasty subduksiýa zolaklarynyň özüni alyp barşyna has gowy düşünmäge kömek eder.


düýn 07:20
16k+

Ýaponiýada ýertitremelerinden we beýleki hadysalardan soň kömek bermek üçin niýetlenen üç metrlik robot dörediler

Waseda uniwersiteti we birnäçe ýapon kompaniýalary halas ediş işleri we betbagtçylyklaryň netijelerini ýok etmekde ulanmak üçin niýetlenen üç metrlik adam şekilli roboty öndürer diýip, Kýodo habarlar gullugy habar berdi...

22.07.2025 19:47
7.1k+

Android smartfonlary millionlarça adama ýertitremeleri öňünden duýdurýan tora öwrüldi

Google Berklidäki Kaliforniýa uniwersiteti bilen bilelikde Android smartfonlaryny ýertitremeleri anyklaýan iň uly tora öwürdi. Ol 98 ýurtda 2,5 mlrd adamy gurşap alýar diýlip, Science žurnalyndaky ylmy gözlegde aýdylýar...

22.07.2025 12:35
6.4k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

22.07.2025 12:28
4.5k+

Haýwanlar bilen ösümlikleriň aragatnaşygyň ilkinji ylmy delilleri peýda boldy

Tel-Awiw uniwersitetiniň barlagçylary ösümlikler bilen haýwanlaryň arasyndaky özara akustiki aragatnaşygy hasaba aldylar. Ösümlikler öz ýagdaýyny aňladýan sesleri çykarýarlar, haýwanlar bolsa jogap hökmünde özlerini alyp barşyny üýtgedýärler diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy habar berýär...