Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

  • 04.06.2025 15:29
  • 7.2k+

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr. Bu barada Science žurnalyna salgylanýan New Scientist habar berdi.

Prinston uniwersitetinden Loren Wilsonyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary hek döwrüniň iň demirgazyk ýerüsti ekoulgamy bolan Prins-Krik formasiýasynda  gazuw-agtaryş işlerini geçirdiler. Şol döwürde häzirki Alýaskanyň çägi Demirgazyk polýusa has ýakyndy, howasy häzirkä garanda birneme maýyldy, ýöne ýowuz bolmagynda galýardy.
Barlagçylar -30° C temperaturada geçirilen gazuw-agtaryş işleri wagtynda toprak nusgalaryny çykaryp aldylar, soňra bolsa ony barlaghanada öwrendiler. Olar aglabasy jüýjelere ýa-da düwünçeklere degişli 50-den gowrak süňk böleklerini tapmagy başardylar. Süňkler çalt ösýän süňklere mahsus gubka görnüşindäki gurluşa eýediler.
Tapyndylarda gadymy guşlaryň üç toparynyň wekilleri: Ichthyornithes, Hesperornithes we häzirki Neornithes-iň ata-babalary bar. Galyndylaryň arasynda  hek döwründe giňden ýaýran topar bolan Enantiornis-iň süňkleri ýokdy. Alymlar bu guşlaryň Arktikadaky ýaşaýşa uýgunlaşyp bilmedik bolmaklarynyň mümkindigini  çaklaýarlar.
Bu guşlaryň ýylboýy Arktikada ýaşandyklaryny ýa-da däldigini anyk aýtmak mümkin däl hem bolsa-da, höwürtgeländikleri indi tassyk boldy. Bu guşlaryň polýar sebitlerine haçan göçüp barandygy baradaky pikiri üýtgedýär.


düýn 14:28
1.7k+

Turşudan süýjä: Hytaýda kömürturşy gazyny şekere öwürmegi öwrendiler

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Týanszin senagat biotehnologiýa institutynyň alymlary kömürturşy gazyny çylşyrymly uglewodlara netijeli öwürmegiň usulyny işläp taýýarladylar. CO₂-ni üýtgetmegiň netijesinde olara fruktoza, glýukoza, amiloza, amilopektin we azyk hem himiki senagatda ulanmak üçin ýaramly bolan beýleki birleşmeleri almak başardýar...

16.07.2025 06:27
4.7k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

16.07.2025 06:16
2.5k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.8k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...