Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

  • 04.06.2025 15:29
  • 5.9k+

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr. Bu barada Science žurnalyna salgylanýan New Scientist habar berdi.

Prinston uniwersitetinden Loren Wilsonyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary hek döwrüniň iň demirgazyk ýerüsti ekoulgamy bolan Prins-Krik formasiýasynda  gazuw-agtaryş işlerini geçirdiler. Şol döwürde häzirki Alýaskanyň çägi Demirgazyk polýusa has ýakyndy, howasy häzirkä garanda birneme maýyldy, ýöne ýowuz bolmagynda galýardy.
Barlagçylar -30° C temperaturada geçirilen gazuw-agtaryş işleri wagtynda toprak nusgalaryny çykaryp aldylar, soňra bolsa ony barlaghanada öwrendiler. Olar aglabasy jüýjelere ýa-da düwünçeklere degişli 50-den gowrak süňk böleklerini tapmagy başardylar. Süňkler çalt ösýän süňklere mahsus gubka görnüşindäki gurluşa eýediler.
Tapyndylarda gadymy guşlaryň üç toparynyň wekilleri: Ichthyornithes, Hesperornithes we häzirki Neornithes-iň ata-babalary bar. Galyndylaryň arasynda  hek döwründe giňden ýaýran topar bolan Enantiornis-iň süňkleri ýokdy. Alymlar bu guşlaryň Arktikadaky ýaşaýşa uýgunlaşyp bilmedik bolmaklarynyň mümkindigini  çaklaýarlar.
Bu guşlaryň ýylboýy Arktikada ýaşandyklaryny ýa-da däldigini anyk aýtmak mümkin däl hem bolsa-da, höwürtgeländikleri indi tassyk boldy. Bu guşlaryň polýar sebitlerine haçan göçüp barandygy baradaky pikiri üýtgedýär.


düýn 15:50
5.8k+

Birwagtlar Ýerde pil ýaly äpet leniwesler bolupdyr. Olary ýok eden zat howanyň üýtgemegi däl

Takmynan, mundan 15 müň ýyl ozal Amerikada Megatherium atly ägirt uly leniwesler ýaşap geçipdir. Ululygy Aziýa pilleriniňki ýaly bolan bu süýdemdirijiler agaçlaryň ýapraklary bilen iýmitlenipdir, olary özleriniň çeýe dilleri bilen ýolup alypdyrlar...

04.06.2025 15:41
3.2k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

02.06.2025 13:31
5.1k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...

01.06.2025 18:47
4.8k+

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...