Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

  • 04.06.2025 15:29
  • 7.2k+

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr. Bu barada Science žurnalyna salgylanýan New Scientist habar berdi.

Prinston uniwersitetinden Loren Wilsonyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary hek döwrüniň iň demirgazyk ýerüsti ekoulgamy bolan Prins-Krik formasiýasynda  gazuw-agtaryş işlerini geçirdiler. Şol döwürde häzirki Alýaskanyň çägi Demirgazyk polýusa has ýakyndy, howasy häzirkä garanda birneme maýyldy, ýöne ýowuz bolmagynda galýardy.
Barlagçylar -30° C temperaturada geçirilen gazuw-agtaryş işleri wagtynda toprak nusgalaryny çykaryp aldylar, soňra bolsa ony barlaghanada öwrendiler. Olar aglabasy jüýjelere ýa-da düwünçeklere degişli 50-den gowrak süňk böleklerini tapmagy başardylar. Süňkler çalt ösýän süňklere mahsus gubka görnüşindäki gurluşa eýediler.
Tapyndylarda gadymy guşlaryň üç toparynyň wekilleri: Ichthyornithes, Hesperornithes we häzirki Neornithes-iň ata-babalary bar. Galyndylaryň arasynda  hek döwründe giňden ýaýran topar bolan Enantiornis-iň süňkleri ýokdy. Alymlar bu guşlaryň Arktikadaky ýaşaýşa uýgunlaşyp bilmedik bolmaklarynyň mümkindigini  çaklaýarlar.
Bu guşlaryň ýylboýy Arktikada ýaşandyklaryny ýa-da däldigini anyk aýtmak mümkin däl hem bolsa-da, höwürtgeländikleri indi tassyk boldy. Bu guşlaryň polýar sebitlerine haçan göçüp barandygy baradaky pikiri üýtgedýär.


şu gün 14:32
2k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.2k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...

24.06.2025 13:32
2.3k+

Aýnadan çap etmek üçin ilkinji 3D printeri döredildi

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň Linkoln barlaghanasynyň barlagçylary aýna zatlary öndürmäge ukyply ilkinji 3D printeri çykardylar. Şu wagta çenli additiw önümçilik şokolad we plastmassa ýaly dürli materiallary öz içine alypdy, ýöne organiki däl aýna bu tehnologiýanyň çäginden daşarda galyp gelýärdi...

24.06.2025 12:40
5.9k+

Britaniýaly alymlar robotlaryň kömegi bilen Arktikany gaýtadan doňdurmak isleýär

Britaniýanyň ARIA hökümet agentligi suwasty robotlaryň kömegi bilen Arktikanyň buz örtüginiň galyňlygyny saklamak we artdyrmak mümkinçiliklerini öwrenmek üçin 10 mln funt sterling (takmynan, $13,4 mln) bölüp berdi diýip, The Times habar berýär...