Gwatemalada ýaşy tas 3 müň ýyl bolan gadymy maýýa şäheriniň harabalygy tapyldy

  • 03.06.2025 17:00
  • 5.7k+

Arheologlar Gwatemalada ýaşy tas üç müň ýyl bolan gadymy maýýa şäheri Los-Abuelosyň harabalygyny tapdy. Bu barada ýurduň Medeniýet ministrligine salgylanyp, The Guardian habar berýär.

Şäher ýurduň demirgazygyndaky El-Peten departamentinde, meşhur binagärlik toplumy Uahaktundan 21 km uzaklykda ýerleşýär. Onuň meýdany, takmynan, 16 inedördül kilometre barabar. Los-Abuelos, takmynan, b.e.öň 800-500-nji ýyllarda gurlupdyr.
Los-Abuelos ady ispan dilinden “Ene we ata” diýlip terjime edilýär. Şäher öz adyny bu ýerde b.e.öňki 500-300-nji ýyllara degişli bolan antropomorf heýkelleriň tapylmagy netijesinde aldy. Maýýada öz ata-babalaryna hormat goýmak örän möhüm bolupdyr.
Maýýa medeniýet hökmünde, takmynan, b.e.öňki 2000-nji ýylda ýüze çykyp, b.e. IV-X asyrlarynda häzirki Meksikanyň, Gwatemalanyň, Beliziň, Salwadoryň we Gondurasyň çäklerinde gülläp ösüpdir.
Gwatemalanyň Medeniýet ministrligi Los-Abuelosyň maýýanyň iň gadymy dini we däp-dessur merkezleriniň biridigini habar berdi.
Şeýle-de, arheologlar nagyşlar bilen bezelen 33 metrlik piramidany we suw üçin ulanylan kanallar ulgamyny tapdy. Bu elementler maýýa inženerliginiň ösendigini görkezýär.

“Bu üç obýekt ozal näbelli şäher üçburçlygyny emele getirýär. Bu tapyndylar ispanlar gelmezden öňki El-Peteniň däp-dessur we sosial-syýasy guramasyna täzeçe garamaga mümkinçilik berýär” – diýip, ministrlik belledi.


18.08.2025 19:03
2.7k+

Arheologlar uniwersitetiň çäginde ýerli amerikalylaryň gadymy düşelgesini tapdylar

Arheologlar Demirgazyk Karolinadaky Appalaçi döwlet uniwersitetiniň çäginde ýerli amerikalylaryň düşelgesiniň galyndylaryny tapdylar. Tapyndylar b.e. öňki 8000-1000-nji ýyllaryň giçki arhaik we wudlend döwürlerine degişlidir diýip, Archaeology magazine ýazýar...

17.08.2025 23:41
9.2k+

Alymlar ertirki kofe üçin iň gowy wagty aýdyp, ony ýekelikde içmegi maslahat berdi

Kofe üçin iň gowy wagt oýananyňdan soň 2,5 sagatdan soň bolup, ony iň gowusy ýekelikde içmeli. Şeýle teklibi ýewropaly alymlar öňe sürýär. Olar kofe içmegiň wagtynyň we şertleriniň içgiden alynýan lezzete nähili täsir edýändigini öwrendi...

14.08.2025 16:33
10k+

Tehasda suw joşguny 100 mln ýyldan gowrak ozal ýaşan dinozawrlaryň yzlaryny ýüze çykardy

Iýul aýynyň başynda Tehasa inen weýrançylykly suw joşguny Trewis okrugynda taryhdan öňki yzlaryň ýüze çykmagyna getirdi. Bu açyş barada CNN habar berýär. Tebigy betbagtçylykdan soň ýerli ýaşaýjylara harabalygy arassalamaga kömek edýän meýletinçi Sendi-Krik sebitinde üç dyrnakly 15 sany uly yzy tapdy...

14.08.2025 16:23
12k+

Polşada balykçy derýadan ýaşy 700 ýyla barabar bolan gylyjy çykardy

Polşada balykçy Wisla derýasyndan ýaşy, takmynan, 700 ýyl bolan gylyjy çykardy. Onuň uzynlygy 79 santimetre barabar diýip, People ýazýar. Erkek adam kanunyň talap edişi ýaly artefakty Ýadygärlikleri goramak boýunça paýtagt gullugyna gowşurdy...