Gwatemalada ýaşy tas 3 müň ýyl bolan gadymy maýýa şäheriniň harabalygy tapyldy

  • 03.06.2025 17:00
  • 5.7k+

Arheologlar Gwatemalada ýaşy tas üç müň ýyl bolan gadymy maýýa şäheri Los-Abuelosyň harabalygyny tapdy. Bu barada ýurduň Medeniýet ministrligine salgylanyp, The Guardian habar berýär.

Şäher ýurduň demirgazygyndaky El-Peten departamentinde, meşhur binagärlik toplumy Uahaktundan 21 km uzaklykda ýerleşýär. Onuň meýdany, takmynan, 16 inedördül kilometre barabar. Los-Abuelos, takmynan, b.e.öň 800-500-nji ýyllarda gurlupdyr.
Los-Abuelos ady ispan dilinden “Ene we ata” diýlip terjime edilýär. Şäher öz adyny bu ýerde b.e.öňki 500-300-nji ýyllara degişli bolan antropomorf heýkelleriň tapylmagy netijesinde aldy. Maýýada öz ata-babalaryna hormat goýmak örän möhüm bolupdyr.
Maýýa medeniýet hökmünde, takmynan, b.e.öňki 2000-nji ýylda ýüze çykyp, b.e. IV-X asyrlarynda häzirki Meksikanyň, Gwatemalanyň, Beliziň, Salwadoryň we Gondurasyň çäklerinde gülläp ösüpdir.
Gwatemalanyň Medeniýet ministrligi Los-Abuelosyň maýýanyň iň gadymy dini we däp-dessur merkezleriniň biridigini habar berdi.
Şeýle-de, arheologlar nagyşlar bilen bezelen 33 metrlik piramidany we suw üçin ulanylan kanallar ulgamyny tapdy. Bu elementler maýýa inženerliginiň ösendigini görkezýär.

“Bu üç obýekt ozal näbelli şäher üçburçlygyny emele getirýär. Bu tapyndylar ispanlar gelmezden öňki El-Peteniň däp-dessur we sosial-syýasy guramasyna täzeçe garamaga mümkinçilik berýär” – diýip, ministrlik belledi.


düýn 14:35
4.4k+

Amerikaly alymyň pişigi oňa eýýäm ikinji gezek näbelli bir wirusy açmaga kömek etdi

Pepper atly pişik ikinji gezek öý hojaýynyna, Floridadan mikrobiolog Jon Ledniskä täze, ozal ylma belli bolmadyk wirus ştammyny açmaga kömek etdi diýip, Gizmodo habar berýär. Pepper öýe jansyz gyzylguýruk syçany getirdi we Ledniski ony barlaghanada öwrenmek kararyna geldi...

16.07.2025 13:28
6.1k+

Grenlandiýada 3 km buzuň astyndan gadymy tundranyň galyndylary tapyldy. Ol ýerde haşhaş, moh we hatda leýlisaç ösüpdir

Grenlandiýanyň köp bölegi buz we gar bilen örtülendir, şonuň üçin adanyň ady şoňa ýaňzydylyp goýlan. Emma bu hemişe beýle bolmandyr. Alymlar üç kilometrlik buz gatlagynyň astyndan gadymy tundra ekoulgamynyň yzlaryny tapdylar...

16.07.2025 06:12
3.9k+

Belizde maýalaryň gadymy şäheriniň ilkinji hökümdary - Te Kaab Çaakanyň mazary tapyldy

Hýuston uniwersitetiniň arheologlary Karakolda (Beliz) maýalaryň bu gadymy şäheriniň ilkinji hökümdary we onuň şa nesilşalygynyň esaslandyryjysy Te Kaab Çaagyň mazaryny tapdylar. Bu Merkezi Amerikanyň döwleti bolan Belizdäki iň uly maýa arheologik ýadygärliginde 40 ýyldan gowrak wagtlap geçirilen barlagda tapylan ilkinji şa mazarydyr...

12.07.2025 19:24
12k+

Germaniýada arheologlar ýaşy 125 000 ýyl bolan gadymy ýag “fabrikasyny” tapdy

Arheologlar Germaniýadaky Noýmark-Nord diýen ýerde 172 haýwanyň – atlaryň, sugunlaryň we öküzleriň 2000-den gowrak süňk bölegini tapdy. Süňkler döwlüp, ýag almak üçin gaýnadylypdyr. Bu 125 müň ýyl ozal neandertallar tarapyndan ýagyň işlenmeginiň subutnamasydyr diýlip, Science Advances žurnalynda ýerleşdirilen habarda aýdylýar...