Gün ulgamynda dokuzynjy planeta göze ildi. Ol Neptunyň aňyrsynda gizlenýär

  • 28.05.2025 20:44
  • 4.2k+

Astronomlar baryp 2006-njy ýylda Plutonyň planetar statusyny karlik derejä çenli peseldýänçä, Gün ulgamynda dokuz sany planeta bar diýlip hasaplanýardy. Indi alymlar astronomiýa boýunça okuw kitaplaryny ýene täzeden ýazmak pikirine geldiler.

Earth.com-yň habar bermegine görä, Taýwan uniwersitetiniň barlagçylary uzakda Koýper guşagynda, Günden 74,85-104,986 milliard km uzaklykda gabarasy Neptundan kiçi bolmadyk äpet bir obýektiň bolup biljekdigini çaklaýarlar.
Barlag 20 ýyl töweregi aratapawut bilen - 1983 we 2006-njy ýyllarda geçirilen iki sany infragyzyl gözegçilikden alnan maglumatlara esaslanýar. Infragyzyl teleskoplar bardygy çak edilýän planetadan çykýan gowşak ýylpyldyny ýüze çykarmaga mümkinçilik berdi.
Hasaplamalar dogry çyksa, obýekt her 10 – 20 müň ýyldan Günüň töwereginden bir öwrüm edýär. Onuň massasy Ýeriňkiden 7–17 esse köp bolup, temperaturasy –187° C-a ýetip biler. Şeýle häsiýetnama ony Ýer ýa-da Mars ýaly daglyk-daşlyk planeta däl-de, Urana ýa-da Neptuna meňzeş buz ägirdine öwürýär.
Astronomlar jisimleriň hereketinde geň kanunalaýyklyklaryň tapylýan Koýper guşagyny köpden bäri synlaýarlar. Olaryň käbiri beýlekileriň ugruna garşy hereket edýär, bu bolsa ullakan bir zadyň täsiriniň bardygyny görkezip biler.
Barlagçylar asmanyň bu bölegini gaýtadan öwrenmegi meýilleşdirýärler. Eger hereket tassyk bolsa, bu täze planetanyň tapylandygyny we Gün ulgamynyň emele gelşi baradaky pikirleriň täzeden gözden geçirilmegini aňladyp biler.


29.09.2025 14:51
1.6k+

Alymlar Gentington keseliniň ösüşini 75% haýallatmagy başardylar

Londonyň Uniwersitet Kollejiniň alymlary (UCLH) Gentington keseline garşy göreşde ilkinji ynamly netijeler barada habar berdiler. AMT-130 derman serişdesi bilen geçirilen synaglar bejerip bolmaýan bu keseliň ösmegini haýallatmagy başardy...

29.09.2025 12:19
4

Alymlar taryhy taýdan ygtybarly şekilleri döretjek emeli aňy işläp düzýärler

Sýurih uniwersitetiniň gadymy taryh professory Feliks K.Maýer bilen programmist Filipp Ştrebel bilelikde emeli aň esasynda işleýän täze surat generatoryny döredýärler. Ol gural Gadymy Rim we Gadymy Gresiýa döwründen taryhy taýdan hakykata ýakyn sahnalary şekillendirmäge ukyply bolar...

29.09.2025 08:56
1.9k+

NASA-da astronawtlyga dalaşgärleriň düzüminde ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy

NASA 2025-nji ýylda astronawt bolmaga dalaş edýän 10 adamyň adyny yglan etdi. Agentligiň taryhynda ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy: alty zenan, dört erkek. Bäsleşige gatnaşmak üçin 8 müňden gowrak amerikaly arza tabşyrdy...

27.09.2025 19:40
2

NASA 2026-njy ýylda Aýyň daşyndan adamly uçuşy meýilleşdirýär

NASA 2026-njy ýylyň 5-nji fewralynda «Artemida» maksatnamasynyň çäginde ekipažly Aý uçuşyny amala aşyrmagy meýilleşdirýär. Eger bu senä çenli ýetişilmese, iň soňky sene hökmünde aprel aýy görkezilýär diýip, Reuters habar berýär...