Iň gadymy arz-şikaýatyna 4 müň ýyl: gaharly alyjy arzyny palçyk tagtasynda ebedileşdiripdir

  • 15.04.2025 00:01
  • 9.2k+

B.e.öň 1750-nji ýylda Mesopotamiýanyň ýaşaýjysy tarapyndan hili pes haryt üçin ýazylan şikaýat arzasy taryhda iň gadymylaryň biri hasaplanýar. Onuň awtory Nanni söwdagär Ea-nasirden satyn alan mis tokgalarynyň hilinden nägile bolupdyr. Bu artefakt barada giňişleýin makala bilen ScienceAlert neşiri paýlaşdy.

Öz nägileligini Nanni 11,6 x 5 sm ululykdaky palçykdan ýasalan tablisada galdyrdy. Şikaýatyň teksti tablisanyň iki tarapyna-da ýazylypdyr. Akkad dilinden terjime Adolf Leo Oppengeým tarapyndan edildi. Ol 1967-nji ýylda ony özüniň “Mesopotamiýadan hatlar” kitabynda neşir etdi.
Görnüşi ýaly, Nanni haryt üçin öňünden tölän bolsa gerek. Harydy alanda bolsa ony mis tokgalarynyň hili lapykeç eden bolmaly. Ol birnäçe gezek söwdagäre öz adamlaryny iberip, puluny yzyna gaýtaryp bermegi talap edýär, ýöne bu netije bermeýär. Nanniniň aýtmagyna görä, söwdagär ilçiler bilen gödek gürleşip, olaryň özüni gödeklikde aýyplapdyr. Alyjy indi mis tokgalaryny diňe öz howlusynda barlajakdygyny aýtdy. Dawanyň nähili çözülendigi belli däl.
Gyzykly ýeri, bu tablisa Ea-nasiriň öýünde tapyldy. Ol ýerde başga müşderileriň hem arzalary bardy – söwdagär olaryň ählisini saklap galan bolmaly. Ýöne Nanniniň nägileligi, ähtimal, iň ýitisi we iň irkisi bolsa gerek. 


17.06.2025 13:01
8.8k+

Ortaýer deňzinde 2570 m çuňlukdan XVI asyra degişli adaty bolmadyk ýükli gämi tapyldy

Fransuz arheologlary Ortaýer deňzinde 2570 metr çuňlukdan XVI asyrda gark bolan söwda gämisini tapdylar. Medeniýet ministrliginiň Suwasty arheologiýa bölüminiň müdiri Arno Şomas bu Fransiýanyň territorial suwlarynda gämi heläkçiligi hasaba alnan iň çuň ýerdir diýip, habar berdi...

16.06.2025 13:25
2.1k+

Burunda işdäniň gözegçiligine täsir edýän reseptorlar tapyldy

Ýewropaly neýrofiziologlar burnuň ys alyş epiteliýsinde iýmitiň ysyny alanda doýmak duýgusyny güýçlendirýän reseptorlaryň aýratyn kategoriýasyny tapdylar. Garramagyň biologiýasy instituty (Germaniýa) bu neýronlarda bökdençligiň ýüze çykmagy artykmaç iýmeklige we semremeklige getirip biljekdigini ýüze çykardy...

11.06.2025 13:31
3.9k+

Nematod gurçuklarynyň syýahat etmek üçin “janly diň” guruşlary ilkinji gezek wideo alyndy

Maks Plank Jemgyýetiniň Haýwanlaryň özüni alyp barşy institutynyň we Konstans uniwersitetiniň alymlary ýabany tebigatda ilkinji gezek nematodlaryň adaty bolmadyk hereketini hasaba aldylar. Bu gurçuklar wertikal “janly diňler” görnüşinde düzülip, golaýyndan geçýän mör-möjekleriň bedeninde “ýapyşyp” ondan-oňa geçýärler...

07.06.2025 18:54
4k+

Öli deňziň golýazmalary alymlaryň pikir edişinden has gadymy bolup çykdy

Niderlandlardan, Daniýadan, Italiýadan we Belgiýadan alymlar topary emeli aňyň kömegi bilen Öli deňziň gadymy golýazmalarynyň ýaşyny has takyk kesgitlemegi başardy. Netijede, olar öň çak edilenden ep-esli gadymy bolup çykdy...