Wenadaky futbol meýdançasy Gadymy Rim döwrüne degişli söweş meýdany bolup çykdy

  • 06.04.2025 22:22
  • 8.2k+

Wenadaky futbol meýdançasy Rim imperiýasy döwründe uly söweşiň geçen ýeri bolup çykdy diýip, The Independent ýazýar.

Abatlaýyş işleri wagtynda  işçiler tötänden imperator Domisianyň (b.e. 86–96-njy ýyllary) Dunaý ýörişlerine degişli 129-150 esgeriň köpçülikleýin jaýlanan mazarynyň üstünden bardylar. Wena muzeýiniň hünärmenleriniň pikirine görä, bu ýer nemes taýpalarynyň gatnaşmagynda bolup geçen gazaply söweşiň subutnamasydyr.
Gazuw-agtaryş işleriniň ýolbaşçysy Mihaela Binder Rim esgerleriniň şeýle uly mazarlygynyň ozal tapylmandygyny belleýär.


III asyra çenli rim esgerleriniň jesetleri, köplenç, ýakylypdyr, ýöne bu ýerde muňa  wagt bolmadyk bolara çemeli. Heläk bolanlaryň hemmesinde söweşde alnanlara mahsus şikesler bar. Galyndylaryň hemmesi 20-30 ýaş aralygyndaky erkeklere degişlidir. Olaryň ölümi biziň eýýamymyzyň 80-130-njy ýyllaryna degişlidir. Muny gabyrdan tapylan söweş esbaplary, tuwulgalar, hanjar we rimiň “kalig” aýakgabynyň çüýleri tassyklady.
Barlaglar dowam edýär. Şu wagta çenli ölenleriň diňe biriniň rim esgeri bolandygy anyklandy. Alymlar DNK derňewiniň beýleki söweşijileri kesgitlemäge kömek etjekdigine umyt edýärler.


28.10.2025 11:14
1.4k+

Barlag: EA sebäpli ýetginjekler çalt, ýöne ýüzleý pikirlenip başladylar

Oksfordyň uniwersitetiniň neşirýatynyň geçiren täze barlagyna görä, emeli aň (AI) ýaşlaryň pikirlemegine işjeň täsir edýär: ol has çalt pikirlemäge kömek edýär, ýöne käte seljerme çuňlugyny ýitirýär diýip Business Insider ýazýar...

23.10.2025 09:57
6.9k+

Alymlar Sahara çölüniň häzirkisinden 75%-e çenli “ygally” bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar

XXI asyryň ikinji ýarymynda Sahara çölünde ýagşyň mukdary häzirki döwrüň görkezijileri bilen deňeşdirilende takmynan 75% ýokarlanyp biler diýip, ABŞ-nyň Illinoýs uniwersitetiniň klimatologlary çaklaýarlar. Barlaglaryň netijeleri npj Climate and Atmospheric Science žurnalynda çap edildi...

20.10.2025 10:52
11k+

Angliýada bitewi diýen ýaly “gylyç şekilli ażdarha” tapyldy

Beýik Britaniýanyň Ýura kenarynda alymlar öň belli bolmadyk, delfiniň ululygyndaky gadymy deňiz süýrenijisi — ihtiozawryň bitin diýen ýaly skeletini tapdylar. Britan paleontologlary Papers in Paleontology žurnalynda çap eden makalasynda bu tapyndynyň ihtiozawrlaryň ewolýusiýasynyň taryhyndaky boşlugy doldurmaga kömek edýändigini belleýärler...

16.10.2025 09:22
5.6k+

Alymlar: Ýer klimat çökgünliginde “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgidi” aşdy

Täze ylmy barlaglaryň maglumatlaryna görä, planeta klimat üýtgemeleriniň “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgitden” geçdi. Ummanlaryň gyzmagy tas milliard adamyň durmuşyny kesgitleýän merjen rifleriň köpçülikleýin ölmegine getirdi diýlip, Science News žurnalynda neşir edilen hasabatda aýdylýar...