Slowakiýada Gadymy Rim döwrüniň inženerçilik täsinligi tapyldy. Ol ÝUNESKO-nyň sanawyna giriziler

  • 25.03.2025 12:01
  • 4.8k+

Slowakiýanyň çäginden ilkinji gezek Gadymy Rim akwedugy (suw desgasy) tapyldy. Özboluşly gurluş ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna giriziler diýip, Ancient Origins habar berýär.

Bu açyşy Trnawa uniwersitetiniň arheologlary Bratislawanyň etegindäki milli medeni ýadygärlik bolan Rusowsydaky mülküň durky täzelenýän wagtynda ýüze çykardylar. Bu işe dosent Erik Grnçarik ýolbaşçylyk edýär.

“Slowakiýada abat saklanyp galyş derejesi boýunça deňsiz-taýsyz bu gadymy suw üpjünçilik ulgamy iň haýran galdyryjy açyşdyr. Aslynda, bu Slowakiýada öwrenilen ilkinji Rim akwedugydyr. Bu bir ýerden başga ýere suw eltmek üçin gurlan emeli suw kanaly" – diýip, Grnçarik düşündirdi.

Kanal 80 sm çuňlukda ýerleşip, onuň düýbüne Rim çerepisasy (tegulalar) düşelipdir, diwarlary daşdan örülipdir. Boýy - 91 sm, ini - 32 sm, bu bir rim futuna deňdir.
Arheologlar diňe bir obýektiň saklanyp galyşyna däl, eýsem onuň gurluşygynda ulanylan materiallaryň mukdaryna-da haýran galdylar.

“Biz rimlileriň 51 tonna çenli daş we 80-den gowrak tegula ulanandygyny hasapladyk. Olaryň käbirinde öndürijiniň ady saklanyp galypdyr, käbirlerinde hatda Güne guraýan wagty üstünden ylgap geçen itiň penjeleri hem bar "- diýip, arheolog Tomaş Kolon gürrüň berdi.

Akweduk II asyryň ahyryna çenli işläpdir we saklanyp galmadyk bina, megerem, rim esgerleri üçin niýetlenen hammama baryp direýän bolsa gerek. Soňlugy bilen desga gömlüpdir we şonuň netijesinde iki müňýyllygyň dowamynda abat galypdyr.


15.12.2025 11:29
2.1k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

04.12.2025 13:32
2.9k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.7k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
5k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...