NASA polýar şöhlelenmeleriniň atmosfera täsirini öwrenmek üçin Alýaskadan raketalary uçurar

  • 25.03.2025 10:42
  • 1.8k+

NASA atmosferanyň ýokarky gatlaklaryny öwrenmek üçin Alýaskadaky Poker-Flet poligonyndan üç raketa uçurmagy meýilleşdirýär. AWESOME missiýasy alymlara polýar tolkunlarynyň atmosferany nädip gyzdyrýandygyna we hemralara hem GPS-ä täsir edýändigine düşünmäge kömek eder.

Missiýanyň çäklerinde bir dört basgançakly we iki sany iki basgançakly raketa uçurylar. Olar 6-njy aprele çenli üç sagat aralyk bilen uçurylar. Iň uly raketa dürli reňkli snarýadlary goýberer we olar demirgazyk Alýaskanyň ähli ýerinde görner.
Missiýa Ferbenksdäki Alýaska uniwersitetiniň (UAF) kosmos fizikasynyň professory Mark Konde ýolbaşçylyk edýär. Uniwersitetiň onlarça aspiranty bu hadysa ştatyň dürli nokadyndan syn eder.
Ylmy gözlegçileriň jogap bermek isleýän esasy soragy: şöhlelenmelerden gelýän ýylylyk nirä gidýär? Alymlar howanyň ýokary hereket edýändigini ýa-da kese üýtgemeleri ýüze çykarýandygyny bilmek isleýär.

“Haçan-da polýar şöhlelenme gözegçilikden çykyp, atmosfera köp ýylylyk goýberende, bu ýylylygyň haýsy bölegi howanyň ýokary hereket etmegi, haýsysy kese hereket üçin sarp edilýär” – diýip, Konde sorag bilen ýüzlenýär.

Ilkinji iki raketa 50 we 110 mil belentlikde ýeli we tolkunlary hasaba alar. Üçünjisi 68-den 155 mile çenli derejelerde maglumatlary ýygnar.
Netijeler alymlaryň kosmos howasy baradaky düşünjesini üýtgedip biler.


15.09.2025 18:02
4.8k+

Astronomlar “gara ýyldyzlaryň” bardygynyň alamatlaryny tapdylar

Maks Plankyň astronomiýa institutynyň (MPIA) astronomlary irki Älemde "gara ýyldyzlar" diýilýänleriň bardygynyň alamatlaryny habar berdiler. Bu obýektler käbir gadymy galaktikalaryň adatdan daşary uly massasyny we gara girdaplaryň çalt ösüşini düşündirip bilerdi...

15.09.2025 17:55
3.9k+

Ýerdäki çöllerden alnan bakteriýalaryň Aý we Mars topragynda ýaşap biljekdigi anyklanyldy

Ýerdäki çöllerde tapylan Chroococcidiopsis görnüşli sianobakteriýalar Aý we Mars topragynda ýaşamaga ukyplydygyny görkezdiler. Italiýanyň kosmos gullugynyň (ASI) barlagçylary ReBUS taslamasynyň çäklerinde şeýle netijä geldiler...

15.09.2025 09:54
4.5k+

Hytaý alymlary ilkinji gezek dinozawr ýumurtgalarynyň takyk ýaşyny kesgitledi

Hytaý alymlary ilkinji gezek ýurduň merkezi böleginde tapylan dinozawrlaryň ýumurtgalarynyň ýaşyny takyk kesgitlemegi başardy. Science XXI neşiriniň maglumatlaryna görä, täze çemeleşme hek döwrüniň klimatyny has çuň öwrenmäge mümkinçilik berer...

15.09.2025 09:50
2.3k+

NASA Perseverance-yň tapyndysyny Marsdaky ýaşaýşyň iň ygtybarly subutnamasy diýip atlandyrdy

NASA-nyň Marsda hereket edýän Perseverance enjamy tarapyndan ýygnalan nusga gadymy mikrob durmuşynyň yzlaryny saklap biler. Bu barada 2025-nji ýylyň 10-njy sentýabrynda Nature žurnalynda neşir edilen NASA-nyň ylmy gözleginde aýdylýar...