Fransiýanyň «emeli Güni» rekord derejede 22 minutlap ýandy – Hytaýyňkydan 25% uzak

  • 21.02.2025 23:41
  • 4.7k+

Fransiýaly alymlar synag termoýadro reaktorynda plazmany saklamak boýunça täze rekord goýdular. Fransiýanyň Atom we alternatiw energiýa görnüşleri boýunça iş toparyna (CEA) degişli WEST tokamagy (eksperimental termoýadro reaktory) 22 minutlap üznüksiz ýandy. Bu olaryň hytaýly kärdeşleriniň iň soňky netijesinden 25% ýokary boldy diýip, «New Atlas» neşiri habar berýär.

Ýatlatsak, Hytaýyň EAST tokamagy ozal 17 minut 46 sekuntlap ýanypdy.
WEST tokamagy ilkinji gezek 1988-nji ýylda Tore Supra reaktory hökmünde işe girizildi. 2010-2013-nji ýyllar aralygynda ol düýpli döwrebaplaşdyryldy. Şondan soň enjamyň ady üýtgedilip, WEST diýlip atlandyryldy. Onuň adyndaky «W» harpy, reaktoryň iş kamerasynyň içki örtüginde ulanylan wolframy aňladýar.
Reaktor ýakyn wagtda döwrebaplaşdyryldy, şol sebäpden ol entek öz mümkinçiliginiň iň ýokary derejesine ýetip bilmedi. Şeýle-de bolsa, häzirki tapgyrda geçirilen synaglar hem diýseň täsirli boldy. CEA-nyň berýän maglumatlaryna görä, soňky synagda WEST plazmany 22 minutlap saklamagy başardy. Bu bolsa ozal hytaýly alymlara degişli bolan dünýä rekordyny täzeledi.


Ýerdäki şertlerde termoýadro reaksiýasynyň dowamlylygy üçin reaktoryň iş kamerasyndaky ion plazmasynyň temperaturasy azyndan 100 million °C bolmaly. Fransuz alymlary reaktoryň içindäki temperaturanyň anyk görkezijileri barada entek maglumat bermediler. Şol sebäpden synag baradaky jikme-jik maglumatlaryň ylmy žurnallarda çap edilmegine garaşmaly bolar.
Käbir maglumatlaryň entek doly aýan edilmändigine garamazdan, bu synagyň ähmiýeti aýdyňdyr. Onuň esasy maksady dürli iş tertiplerini we materiallary synagdan geçirmek. Bu synaglaryň netijeleri geljekde halkara termoýadro taslamasy bolan ITER-de ulanyljak tehnologiýalary kämilleşdirmäge ýardam berer.


düýn 15:42
3.2k+

Gara tomzaklar maslyk bilen iýmitlenmekligi 37 million ýyl ozal özleşdiripdir

Takmynan, 37 million ýyl ozal Argentinanyň Patagon peslikleri giň otluklar bilen örtülen bolup, bu ýer gylyç dişli torbalylaryň, äpet guşlaryň hem-de tapirlere we atlara meňzeş uly ot iýiji haýwanlaryň ýaşaýan mekany bolupdyr...

düýn 14:32
1.3k+

«Sanly çözgüt–2025» bäsleşiginiň saýlama tapgyry başlandy

Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrliginde IT-tehnologiýalaryny, emeli aňy we robot tehnikasyny ösdürmäge gönükdirilen innowasion bäsleşik — «Sanly çözgüt–2025» boýunça saýlama tapgyry geçirilýär. Bäsleşik ýedi ugurda geçiriler: emeli aň robot tehnika we awtomatlaşdyrma «akylly» oba hojalyk tehnologiýalary akylly şäher konsepsiýalary sanly lukmançylyk elektron bilim hyzmatlar ulgamynyň sanlylaşdyrylmagy ...

24.10.2025 12:26
3.5k+

Ýaş alymlar rak keseline garşy "Troýan şekeri" bolan dermany döretdiler

Russiýanyň MIREA tehnologik uniwersitetiniň hünärmenleri rak keseline garşy täze fotodinamik bejergi usulynda şekeri peýdalandylar. Täze taýýarlanan derman serişdesindäki glýukoza molekulalary rak öýjüklerini aldap, olary derman serişdelerini has işjeň siňdirmäge mejbur edýär diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy TASS-a habar berdi...

24.10.2025 12:21
3.5k+

Alymlaryň aýtmagyna görä, adam aňy 55–60 ýaş aralygynda öz iň ýokary derejesine ýetýär

Awstraliýaly psiholog Žil E. Žinýak we polşaly alym Marçin Zaýenkowski adam aňynyň ösüş tapgyrlary boýunça barlag geçirdiler. Netijeler Intelligence žurnalynda çap edilip, olaryň esasy pikirleri Metro neşiri tarapyndan giňden beýan edildi...