Älemdäki «iň uly jisim» tapyldy: ululygy 1,3 mlrd ýagtylyk ýylyna deň

  • 09.02.2025 21:27
  • 9.7k+

Alymlar älemdäki «iň uly düzüm» hasaplanýan gurluşy ýüze çykardylar. Bu gurluşa «Kipu» diýlip at berildi. Onuň ululygy 400 megaparsege (1,3 milliard ýagtylyk ýylyna), massasy bolsa 200 kwadrillion Gün massasyna deňdir diýip, Astronomy and Astrophysics žurnalynda çap edildi.

Bu gurluşyň näderejede ägirtdigini göz öňüne getirmek gaty kyn. Alymlar şeýle uly gurluşlara «supergurluş» (superstructure) diýip at berýärler.
Supergurluşlar - galaktika toplumlaryny we supertoplumlary öz içine alýan ägirt uly kosmiki gurluşlardyr. Häzirki wagta çenli tapylan 5 sany supergurluş bar we olar älemdäki galaktika toplumlarynyň 45%-ini, galaktikalaryň bolsa 30%-ini öz içine alýar.
Alymlar bu gurluşlaryň ebedi saklanyp galmaýandygyny aýdýarlar. Kosmiki ösüşiň belli bir tapgyrynda olar böleklere bölünip, kiçi gurluşlara dargap gidýärler.
Kipu bilen baglanyşykly maglumatlar galaktikalaryň ösüşini öwrenmäge, modelleri gowulandyrmaga we has takyk hasaplamalary geçirmäge ýardam berer diýip, alymlar belleýärler.


31.08.2025 08:48
8.6k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...

28.08.2025 23:44
2.4k+

SpaceX-iň köp gezeklik Falcon 9 raketasy 30-njy uçuşyny amala aşyrdy

28-nji awgustda SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasyny üstünlikli uçurdy – ol Ýere golaý orbita Starlink internet aragatnaşyk ulgamynyň täze hemralaryny çykardy. Raketanyň B1067 belgili birinji köp gezeklik basgançagy uçuşdan soň Ýere gaýdyp geldi we eýýäm 30-njy gezek Atlantika ummanyndaky ýüzýän platformada asuda gondy...

28.08.2025 12:21
5.3k+

Mask Starship-de ýokary tizlikli uçuşlary wada berýär: Nýu-Ýorkdan Londona 10 minutda

Ilon Mask özüniň soňky çykyşynda ýene Starship kosmos gämisini Ýerde ýokary tizlikli uçuşlar üçin ulanmak mümkinçiligi barada söz açdy. SpaceX-iň ýolbaşçysynyň aýtmagyna görä, Los-Anjeles we Sidneý, Los-Anjeles we Tokio ýa-da Nýu-Ýork we Singapur ýaly şäherleriň arasyndaky syýahat 30 minutdan hem az wagt alyp biler...

28.08.2025 07:19
5.9k+

Iň güýçli Gün teleskopy rekord jikme-jiklik bilen koronal arkalaryny surata aldy

Astronomlar Deniel K. Inoue Gün teleskopynyň (DKIST) kömegi bilen Gündäki alawlamanyň jikme-jik suratyny aldy. Milli Gün obserwatoriýasynyň (NSO) hünärmenleri 2024-nji ýylyň 8-nji awgustynda bütindünýä wagty boýunça 20:12-de bolup geçen X1...