Älemdäki «iň uly jisim» tapyldy: ululygy 1,3 mlrd ýagtylyk ýylyna deň

  • 09.02.2025 21:27
  • 9.7k+

Alymlar älemdäki «iň uly düzüm» hasaplanýan gurluşy ýüze çykardylar. Bu gurluşa «Kipu» diýlip at berildi. Onuň ululygy 400 megaparsege (1,3 milliard ýagtylyk ýylyna), massasy bolsa 200 kwadrillion Gün massasyna deňdir diýip, Astronomy and Astrophysics žurnalynda çap edildi.

Bu gurluşyň näderejede ägirtdigini göz öňüne getirmek gaty kyn. Alymlar şeýle uly gurluşlara «supergurluş» (superstructure) diýip at berýärler.
Supergurluşlar - galaktika toplumlaryny we supertoplumlary öz içine alýan ägirt uly kosmiki gurluşlardyr. Häzirki wagta çenli tapylan 5 sany supergurluş bar we olar älemdäki galaktika toplumlarynyň 45%-ini, galaktikalaryň bolsa 30%-ini öz içine alýar.
Alymlar bu gurluşlaryň ebedi saklanyp galmaýandygyny aýdýarlar. Kosmiki ösüşiň belli bir tapgyrynda olar böleklere bölünip, kiçi gurluşlara dargap gidýärler.
Kipu bilen baglanyşykly maglumatlar galaktikalaryň ösüşini öwrenmäge, modelleri gowulandyrmaga we has takyk hasaplamalary geçirmäge ýardam berer diýip, alymlar belleýärler.


düýn 14:51
1.5k+

Alymlar Gentington keseliniň ösüşini 75% haýallatmagy başardylar

Londonyň Uniwersitet Kollejiniň alymlary (UCLH) Gentington keseline garşy göreşde ilkinji ynamly netijeler barada habar berdiler. AMT-130 derman serişdesi bilen geçirilen synaglar bejerip bolmaýan bu keseliň ösmegini haýallatmagy başardy...

düýn 12:19
5.6k+

Alymlar taryhy taýdan ygtybarly şekilleri döretjek emeli aňy işläp düzýärler

Sýurih uniwersitetiniň gadymy taryh professory Feliks K.Maýer bilen programmist Filipp Ştrebel bilelikde emeli aň esasynda işleýän täze surat generatoryny döredýärler. Ol gural Gadymy Rim we Gadymy Gresiýa döwründen taryhy taýdan hakykata ýakyn sahnalary şekillendirmäge ukyply bolar...

düýn 08:56
1.8k+

NASA-da astronawtlyga dalaşgärleriň düzüminde ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy

NASA 2025-nji ýylda astronawt bolmaga dalaş edýän 10 adamyň adyny yglan etdi. Agentligiň taryhynda ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy: alty zenan, dört erkek. Bäsleşige gatnaşmak üçin 8 müňden gowrak amerikaly arza tabşyrdy...

27.09.2025 19:40
2.2k+

NASA 2026-njy ýylda Aýyň daşyndan adamly uçuşy meýilleşdirýär

NASA 2026-njy ýylyň 5-nji fewralynda «Artemida» maksatnamasynyň çäginde ekipažly Aý uçuşyny amala aşyrmagy meýilleşdirýär. Eger bu senä çenli ýetişilmese, iň soňky sene hökmünde aprel aýy görkezilýär diýip, Reuters habar berýär...