Älemdäki «iň uly jisim» tapyldy: ululygy 1,3 mlrd ýagtylyk ýylyna deň

  • 09.02.2025 21:27
  • 9.6k+

Alymlar älemdäki «iň uly düzüm» hasaplanýan gurluşy ýüze çykardylar. Bu gurluşa «Kipu» diýlip at berildi. Onuň ululygy 400 megaparsege (1,3 milliard ýagtylyk ýylyna), massasy bolsa 200 kwadrillion Gün massasyna deňdir diýip, Astronomy and Astrophysics žurnalynda çap edildi.

Bu gurluşyň näderejede ägirtdigini göz öňüne getirmek gaty kyn. Alymlar şeýle uly gurluşlara «supergurluş» (superstructure) diýip at berýärler.
Supergurluşlar - galaktika toplumlaryny we supertoplumlary öz içine alýan ägirt uly kosmiki gurluşlardyr. Häzirki wagta çenli tapylan 5 sany supergurluş bar we olar älemdäki galaktika toplumlarynyň 45%-ini, galaktikalaryň bolsa 30%-ini öz içine alýar.
Alymlar bu gurluşlaryň ebedi saklanyp galmaýandygyny aýdýarlar. Kosmiki ösüşiň belli bir tapgyrynda olar böleklere bölünip, kiçi gurluşlara dargap gidýärler.
Kipu bilen baglanyşykly maglumatlar galaktikalaryň ösüşini öwrenmäge, modelleri gowulandyrmaga we has takyk hasaplamalary geçirmäge ýardam berer diýip, alymlar belleýärler.


düýn 23:00
2.4k+

Suratçy sinhrotronyň içki gurluşyny surata aldy

Suratçy Çarlz Bruks we Awstraliýanyň Ýadro ylmy we tehnologiýalary guramasynyň (ANSTO) uly fizigi Ýujin Tan adaty bolmadyk zady surata aldylar. Olar Awstraliýa sinhrotronynyň - elektronlary ýagtylygyň tizligine...

11.03.2025 23:02
7.8k+

Ylmy gözlegçiler täze buz eýýamynyň başlap biljekdigini çaklady

Ýene 10 müň ýyldan Ýerde täze buz eýýamy başlap biler. Science žurnalynyň habar bermegine görä, şeýle netijä Santa-Barbaradaky Kaliforniýa  uniwersitetiniň alymlary geldi. Ylmy gözlegçiler geçen global sowama döwürlerini...

11.03.2025 15:05
1.2k+

Hytaýly alymlar 5G we 6G-de öwrülişik döredip biljek optiki çibi işläp düzdüler

Pekin uniwersitetiniň alymlary örän ýokary tizlikdäki 5G we 6G mobil torlary üçin esas bolup biljek, 100 GGs takt ýygylykda işleýän optiki çibi işläp düzdüler. Bu barada «Interesting Engineering» neşiri habar berýär...

11.03.2025 06:32
4.1k+

Türkmen alymlary damjalaýyn suwaryş üçin biokompozit inýektor işläp düzdüler

Türkmen alymlary damjalaýyn suwaryş üçin biokompozit inýektor işläp düzdüler. Bu enjam suwaryş suwuny tygşytly tutmaga we ösümlikleriň ýagdaýyny gowulandyrmaga gönükdirilendir diýip, "Türkmenistan: Altyn asyr"...