Iň gadymy operasiýa 6 müň ýyl ozal bir aýalyň gulagyny bejermek üçin edilipdir

  • 31.01.2025 16:51
  • 10k+

El-Pendonda (Ispaniýada) geçirilen barlaglaryň netijeleri boýunça Scientific Reports žurnalynda çap edilen materialda gadymy lukmançylyk bilen baglanyşykly haýran galdyryjy hakykatlar ýüze çykaryldy. B.e. öňki IV müňýyllyga degişli bolan bu ýerde alymlar depesinde trepanasiýanyň alamatlary bolan kelle süňküni tapdylar. Bu häzirki wagta çenli ylma mälim bolan iň gadymy hirurgiki bejergi bolup durýar.

Geçirilen barlaglar operasiýanyň orta gulak çişini bejermek üçin edilendigini görkezýär. Eger operasiýa geçirilmedik bolsady, çiş bejergisiz galyp, meningit keseline ýa-da ölüm howpuna sebäp bolup biljekdi.
Kelle süňküniň aýala degişlidigi anyklanyldy. Ol birnäçe aý ýa-da ýyl aralyk bilen iki gezek operasiýany başdan geçiripdir. Ilkinji operasiýa kesel ýerini arassalamak, suwy çykarmak we çişen süňk bölegini aýyrmak üçin geçirilipdir. Lukman gulagyň içinde ýerleşýän süňk bölegini gulak boşlugy bilen birleşdiripdir. Kelle süňkünde galan yzlara görä, ikinji operasiýa birneme soňrak geçirilipdir, şeýle-de onuň yzlary has aýdyň görünýär. Bu ýerden geň galdyrýan zat, ilkinji operasiýadan soň süňk dokumasynyň ösmegi üçin ýeterlik wagt bolupdyr.
Bu operasiýa metal gurallaryň entek oýlanyp tapylmadyk döwründe geçirilipdir. Hirurg kesiş işleri üçin ol ýerden tapylan, çakmak daşyndan ýasalan gurallary ulanypdyr. Bu operasiýa tegelek görnüşli deşiji usul bilen amala aşyrylypdyr we örän agyryly bolupdyr. Şonuň üçin «hirurglaryň» näsagy saklamak üçin güýç ulanandygy ýa-da näsaga psihotrop serişdeleri berendikleri çaklanylýar.


düýn 13:43
5.4k+

30 million ýyl ýaşy bolan ýantardan kebelek çykmaly ýumurtga tapyldy

Ýantara, köplenç, "wagtyň kapsulasy" diýilýär. Sebäbi olardan ýygy-ýygydan millionlarça ýyllap şepbige ýelmeşip galan, taryhdan öňki mör-möjekler tapylýarlar. Nemes biologlary Baltika ýantarynyň içinden ýene bir...

04.03.2025 14:26
10k+

Wezuwiý wulkanynyň atylmagyndan heläk bolan adamyň beýnisi aýna bölegine öwrülipdir

Rimiň Üçünji uniwersitetiniň italiýaly alymlary b.e. 79-njy ýylynda Wezuwiý wulkanynyň atylmagy netijesinde aradan çykan adamyň beýnisiniň ýokary temperaturadan ýaňa aýna öwrülendigini anyklady. Bu açyş gadymy...

02.03.2025 11:55
13k+

Hytaýda üstünden 125 million ýyl geçen gadymy içýanyň galyndylary tapyldy

Hytaýly alymlar ýaşy 125 million ýyl geçen gadymy içýanyň galyndylaryny tapdylar. Bu ýurtda mezozoý döwrüniň ilkinji açyşy we paleontologiýa üçin möhüm ädimdir diýip, “Sinhua” habarlar gullugy habar berýär. Galyndy...

02.03.2025 08:56
12k+

Talyp 40 ýyl bäri üýtgewsiz hasaplanan teoriýany ýalana çykardy: täze açyş internedi çaltlaşdyryp biler

Kembrij uniwersitetiniň talyby Endrýu Krapiwin tötänleýin açyş etdi. Onuň açyşy 40 ýyl bäri hiç kim tarapyndan sorag astyna alynmadyk gipotezany (ylmy çaklamany) ýalana çykardy. Krapiwiniň işi heş-tablisalaryň...