Iň gadymy operasiýa 6 müň ýyl ozal bir aýalyň gulagyny bejermek üçin edilipdir

  • 31.01.2025 16:51
  • 10k+

El-Pendonda (Ispaniýada) geçirilen barlaglaryň netijeleri boýunça Scientific Reports žurnalynda çap edilen materialda gadymy lukmançylyk bilen baglanyşykly haýran galdyryjy hakykatlar ýüze çykaryldy. B.e. öňki IV müňýyllyga degişli bolan bu ýerde alymlar depesinde trepanasiýanyň alamatlary bolan kelle süňküni tapdylar. Bu häzirki wagta çenli ylma mälim bolan iň gadymy hirurgiki bejergi bolup durýar.

Geçirilen barlaglar operasiýanyň orta gulak çişini bejermek üçin edilendigini görkezýär. Eger operasiýa geçirilmedik bolsady, çiş bejergisiz galyp, meningit keseline ýa-da ölüm howpuna sebäp bolup biljekdi.
Kelle süňküniň aýala degişlidigi anyklanyldy. Ol birnäçe aý ýa-da ýyl aralyk bilen iki gezek operasiýany başdan geçiripdir. Ilkinji operasiýa kesel ýerini arassalamak, suwy çykarmak we çişen süňk bölegini aýyrmak üçin geçirilipdir. Lukman gulagyň içinde ýerleşýän süňk bölegini gulak boşlugy bilen birleşdiripdir. Kelle süňkünde galan yzlara görä, ikinji operasiýa birneme soňrak geçirilipdir, şeýle-de onuň yzlary has aýdyň görünýär. Bu ýerden geň galdyrýan zat, ilkinji operasiýadan soň süňk dokumasynyň ösmegi üçin ýeterlik wagt bolupdyr.
Bu operasiýa metal gurallaryň entek oýlanyp tapylmadyk döwründe geçirilipdir. Hirurg kesiş işleri üçin ol ýerden tapylan, çakmak daşyndan ýasalan gurallary ulanypdyr. Bu operasiýa tegelek görnüşli deşiji usul bilen amala aşyrylypdyr we örän agyryly bolupdyr. Şonuň üçin «hirurglaryň» näsagy saklamak üçin güýç ulanandygy ýa-da näsaga psihotrop serişdeleri berendikleri çaklanylýar.


28.06.2025 11:03
4.2k+

And daglarynda ýitirilen Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasy tapyldy

Arheologlar adybir meşhur arheologik toplumdan, takmynan, 215 km günorta-gündogarda Boliwiýanyň günortasyndaky gadymy Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasyny tapdylar. Bu açyş hakynda Antiquity žurnalynda habar berildi...

22.06.2025 11:49
7.2k+

Hytaýda seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda hazynadan doly gadymy aramgähler tapyldy

Žiçžao şäher okrugynda (Şandun welaýaty, Hytaý) seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda arheologlar üç gadymy aramgähiň üstünden bardy. Bu barada Hytaýyň jemgyýetçilik ylymlary akademiýasynyň Arheologiýa institutyna salgylanyp, Independent habar berýär...

17.06.2025 13:01
9.6k+

Ortaýer deňzinde 2570 m çuňlukdan XVI asyra degişli adaty bolmadyk ýükli gämi tapyldy

Fransuz arheologlary Ortaýer deňzinde 2570 metr çuňlukdan XVI asyrda gark bolan söwda gämisini tapdylar. Medeniýet ministrliginiň Suwasty arheologiýa bölüminiň müdiri Arno Şomas bu Fransiýanyň territorial suwlarynda gämi heläkçiligi hasaba alnan iň çuň ýerdir diýip, habar berdi...

16.06.2025 13:25
2.2k+

Burunda işdäniň gözegçiligine täsir edýän reseptorlar tapyldy

Ýewropaly neýrofiziologlar burnuň ys alyş epiteliýsinde iýmitiň ysyny alanda doýmak duýgusyny güýçlendirýän reseptorlaryň aýratyn kategoriýasyny tapdylar. Garramagyň biologiýasy instituty (Germaniýa) bu neýronlarda bökdençligiň ýüze çykmagy artykmaç iýmeklige we semremeklige getirip biljekdigini ýüze çykardy...