3,5 million ýyl ozal ýaşap geçen adamlaryň esasan ösümlikler bilen iýmitlenendigi ýüze çykaryldy

  • 24.01.2025 12:25
  • 4k+

Maks Plank Jemgyýetiniň himiýa instituty bilen Witwatersrand uniwersitetiniň alymlarynyň geçiren barlaglary Günorta Afrikada 3,5 million ýyl ozal ýaşap geçen awstralopitekleriň et bilen gaty seýrek iýmitlenendigini, gündelik iýmit rasionlarynda esasan ösümliklerden düzülen iýmitleriň agdyklyk edendigini görkezýär. Bu barlagyň netijeleri, Science žurnalynda çap edildi.

Günorta Afrikanyň Sterkfonteýn gowagynda tapylan ýedi sany gadymy adamlaryň galyndylaryndan alnan diş emalynyň analizi, olaryň esasan ösümlikler bilen iýmitlenendigini subut edýär.
Barlag geçirmek üçin alymlar süýdemdirijileriň bedenindäki iň berk dokuma bolan diş emalynda saklanyp galan azot izotoplaryny analiz etdiler.
Şol döwürdäki beýleki jandarlar bilen deňeşdirilende, awstralopitekleriň diş emalyndaky azot izotoplarynyň gatnaşygy ot iýýänleriňkä gabat gelýär we et iýýänleriňkiden aýdyň tapawutlanýar. Alymlar, awstralopitekleriň käwagt haýwan beloklary bilen, meselem, ýumurtga ýa-da termit bilen iýmitlenendigini inkär etmeseler-de, täze maglumatlar olaryň yzygiderli aw eti iýmändiklerini görkezýär.
Bu açyş et iýmegiň adam beýnisiniň ösüşinde möhüm rol oýnandygy baradaky gipotezany şübhe astyna alýar. Alymlar gadymy adamlaryň iýmit rasionyna etiň haçan goşulandygyny has takyk anyklamak üçin, beýleki sebitlerden tapylan galyndylary hem analiz etmegi meýilleşdirýärler.


düýn 18:00
2.5k+

Gadymy ösümlikler güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, mör-möjekleri özüne çekmek üçin gozalaryny gyzdyrypdyrlar

Biologlaryň halkara topary ösümlikleriň, güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, ýylylyk ýaýratma — "görünmeýän ýagtylyk" — arkaly mör-möjekleri özüne çekendigini anyklady. Bu açyş mezozoý eýýamynda agdyklyk eden, infragyzyl yşaratlara esaslanýan aragatnaşyk kanalynyň bolandygyny subut edýär...

21.12.2025 13:20
3.2k+

Fizikler eliňde ody saklamaga mümkinçilik berýän dury materialy oýlap tapdylar

Boulderdäki Kolorado uniwersitetiniň fizikleri binalary ýylatmagyň usullaryna düýpli täsir edip biljek MOCHI diýlip atlandyrylýan dury ýylylyk izolýasiýa materialyny döretdiler. Bu özboluşly oýlap tapyş barada Science žurnalynda habar berildi...

18.12.2025 22:07
2.6k+

Arheologlar Müsürde 4400 ýyllyk Gün ybadathanasyny tapdy

Kairiň golaýyndaky Abusir nekropolynda ýaşy, takmynan, 4400 ýyl bolan Gadymy Müsüriň Gün ybadathanasynyň harabalygy tapyldy. Bu ybadathana, çen bilen, b.e.öň 2420-nji ýyldan 2389-njy ýyl aralygynda V nesilşalygyň döwründe dolandyran faraon Niuserrä degişli bolupdyr...

17.12.2025 11:16
2.5k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...