Alymlar adamzadyň ýowuz howa şertlerine haçan uýgunlaşandygyny anykladylar

  • 22.01.2025 12:49
  • 8.5k+

Kanada, Ispaniýa, Tanzaniýa we beýleki ýurtlardan halkara antropologlar topary Homo erektusyň (dik ýöreýän adamyň) çöl howa şertlerinde ýaşamak ukybyny haçan öwrenendigini ýüze çykardylar. Bu barlagyň netijeleri Communications Earth & Environment ylmy žurnalynda çap edildi.

Homo erectus häzirki zaman adamlaryň iň gadymy göni ata-babalarynyň biri hasaplanýar. Homo erectus, takmynan, 2 million ýyl ozal Gündogar Afrikada peýda bolupdyr we dürli çaklamalara görä mundan 400 müň – 100 müň ýyl ozal nesli tükenip ýok bolupdyr.
Täze geçirilen barlagda topar Tanzaniýanyň Engaji Nanýori sebitiniň çäklerinde irki gominidleriň ýaşan ýerlerindäki arheologiki, geologiki we paleoklimatiki maglumatlary topladylar. 1,2 million – 1 million ýyl ozal bu sebitde özboluşly ösümlik örtügi bolan ýarym çöl şertleri höküm sürüpdir.
Netijeler, Homo erectus toparlarynyň bu ýerde ýaşandygyny, gurak howa şertlerine kem-kemden uýgunlaşandygyny, süýji suw çeşmelerine gaýdyp gelendiklerini we et böleklerini has netijeli kesmek üçin kesgir daş gurallaryny ýasandyklaryny görkezýär.
Alymlaryň pikirine görä, bu açyş öňki çaklamalary ret edýär. Mundan ozal diňe Homo sapiensler (akylly adam) ýowuz howa şertlerinde ýaşap bilipdir diýlip çaklanylýardy. Emma täze maglumatlar, Homo erectus görnüşiniň hem ýowuz şertlerde ýaşamagy başarandygyny görkezýär.


düýn 14:13
4.9k+

Müsürde ýitirilen gadymy Imet şäheri tapyldy: ol ýerde birwagtlar köp gatly jaýlar bolupdyr

Arheologlar Müsüriň gadymy Tanis şäherinden 10 km uzaklykda, Nil deltasynyň golaýynda ýitirilen Imet şäheriniň üstüni açdy. Gazuw-agtaryş işleri Mançester uniwersitetinden Müsüri öwrenýän alym Niki Nilseniň ýolbaşçylygynda geçirildi diýip, Daily Mail habar berýär...

04.07.2025 18:32
4.7k+

Uelsiň paýtagtynda şäher seýilgähiniň aşagyndan bürünç asyrynyň mazary tapyldy

Britaniýanyň Kardiff şäherindäki Trelaý seýilgähiniň aşagyndan meýletinçi  arheologlar bürünç eýýamynyň mazaryny tapdylar. Tapyndylar takmynan b.e. öňki 1500-nji ýylda gurlan tegelek jaýyň gapdalyndan tapyldy. Bu bina bu ýerden iki ýyl ozal gazylyp tapylypdy...

04.07.2025 18:30
2.6k+

Şweýsariýada geljekdäki ýitgileriň öňüni almak üçin mikrob saklaýjy enjam döredilýär

Şweýsariýada Microbiota Vault Initiative - mikrob dürlüligini goramak üçin “mikrobiologik gämi” taslamasy durmuşa geçirilýär. Alymlary geljekde köp möhüm bakteriýalaryň adam bedeninden ýok bolup gitmeginiň mümkindigi alada goýýar...

04.07.2025 18:28
3k+

Alymlar howadan agyz suwuny alýan “gabarçakly örtük” döretdiler

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary aşa gurak şertlerde-de, mysal üçin Sahara çölünde ýa-da Ölüm jülgesinde (ABŞ-da ýerleşýär)  howadan agyz suwuny alyp bilýän enjamy döretdiler diýip, Live Science ýazýar...