Alymlar adamzadyň ýowuz howa şertlerine haçan uýgunlaşandygyny anykladylar

  • 22.01.2025 12:49
  • 8.4k+

Kanada, Ispaniýa, Tanzaniýa we beýleki ýurtlardan halkara antropologlar topary Homo erektusyň (dik ýöreýän adamyň) çöl howa şertlerinde ýaşamak ukybyny haçan öwrenendigini ýüze çykardylar. Bu barlagyň netijeleri Communications Earth & Environment ylmy žurnalynda çap edildi.

Homo erectus häzirki zaman adamlaryň iň gadymy göni ata-babalarynyň biri hasaplanýar. Homo erectus, takmynan, 2 million ýyl ozal Gündogar Afrikada peýda bolupdyr we dürli çaklamalara görä mundan 400 müň – 100 müň ýyl ozal nesli tükenip ýok bolupdyr.
Täze geçirilen barlagda topar Tanzaniýanyň Engaji Nanýori sebitiniň çäklerinde irki gominidleriň ýaşan ýerlerindäki arheologiki, geologiki we paleoklimatiki maglumatlary topladylar. 1,2 million – 1 million ýyl ozal bu sebitde özboluşly ösümlik örtügi bolan ýarym çöl şertleri höküm sürüpdir.
Netijeler, Homo erectus toparlarynyň bu ýerde ýaşandygyny, gurak howa şertlerine kem-kemden uýgunlaşandygyny, süýji suw çeşmelerine gaýdyp gelendiklerini we et böleklerini has netijeli kesmek üçin kesgir daş gurallaryny ýasandyklaryny görkezýär.
Alymlaryň pikirine görä, bu açyş öňki çaklamalary ret edýär. Mundan ozal diňe Homo sapiensler (akylly adam) ýowuz howa şertlerinde ýaşap bilipdir diýlip çaklanylýardy. Emma täze maglumatlar, Homo erectus görnüşiniň hem ýowuz şertlerde ýaşamagy başarandygyny görkezýär.


20.05.2025 14:40
3.1k+

Alymlar kebelekleriň howada nädip gaýyp saklanyp bilýändiklerini düşündirdiler

Beýhan uniwersitetiniň alymlary kebelekleriň uçuşyna gözegçilik edip, olaryň howada gülleriň depesinde nädip gaýyp durmagy başarýandyklaryny anykladylar. Bu açyş ýyladyşhanalarda ösümlikleri tozanlandyrmaga we barmasy kyn ýerlere girmäge ukyply mikrodronlary döretmekde gerekli bolup biler diýip, Science Daily habar berýär...

20.05.2025 14:36
2.2k+

Ähli janly-jandarlaryň juda gowşak ýagtylyk bölüp çykarýandygy ýüze çykaryldy

Kanadanyň Kalgari uniwersitetiniň we Milli gözleg geňeşiniň barlagçylary ähli janly-jandarlaryň hemişe örän gowşak we göze görünmeýän ýagtylyk bölüp çykarýandygyny ýüze çykardylar. Bu hadysa «örän gowşak foton şöhlelenmesi» (UPE) diýlip atlandyrylýar...

20.05.2025 14:30
6.5k+

Kanadada “garynjygy” bolan üç gözli deňiz ýyrtyjysyny tapdylar. Ol 506 million ýyl ozal ýaşap geçipdir

Manitoba muzeýiniň we Patyşalygyň Ontario muzeýiniň paleontologlary Kanadadaky Býorjess slaneslerinde deňiz ýyrtyjysynyň täze görnüşini tapdylar. Tapyndynyň ýaşy 506 million ýyl diýip, Royal Society Open Science žurnalyndaky çap edilen barlaga salgylanýan Phys...

20.05.2025 07:44
7.3k+

Awstraliýaly alymlar plastik aýnalaryny ulanyp, Gün energiýasyny öndürmegiň çykdajysyny 40% peseltdiler

Awstraliýaly alymlar Gün energiýasynyň öndürilişiniň çykdajysyny 40% azaldyp biljek ýeňil plastik aýnalary işläp taýýarladylar. Ilkibaşda awtoulaglar üçin işlenip düzülen tehnologiýa indi oba hojalygynda we senagatda çykdajylary peseltmäge, şeýle hem uglerod zyňyndylaryny azaltmaga ýardam berer diýip, «New Atlas» neşiri habar berýär...