Ierusalimde ilkinji gezek assiriýa ýazgysy tapyldy

  • 29.10.2025 13:04
  • 4.9k+

Ierusalimde gazuw işlerini alyp barýan arheologlar möhüm tapyndyny ýüze çykardylar: olar, takmynan,  2700 ýyllyk kiçijik kerpiç bölegini – assiriýa klin ýazgysy bilen bezelen bölegi – tapdylar. Bu tapyndy gadymy şäheriň taryhynda ilkinji gezek şeýle ýazgyň ýüze çykarylandygyny görkezýär. Ýazgy akad dili bilen ýazylan bolup, Assiriýa patyşalygynyň köşgi bilen Ýahuda patyşalygynyň arasyndaky resmi hat alyşmalaryň seýrek subutnamasydyr. Ol ilkinji ybadathananyň döwründäki syýasy we diplomatik durmuşa täzeçe garamaga mümkinçilik berýär.

Tapyndy barada Ysraýylyň Gadymyýetler müdirligi (IAA) hem-de «Dawid şäheri» gazuw topary habar berdi. Olar bu bölegi b.e. öňki VIII–VII asyrlara degişli toprak gatlagyndan tapdylar. Ölçegi 2,5 sm bolan bu bölek, ähtimal, patyşanyň hatynyň möhüri ýa-da Assiriýadan Ierusalime iberilen ýüküň ýazgysy hökmünde ulanylypdyr. Gazuw işleriniň ýolbaşçysy doktor Aýala Zilberşteýn bu ýazgyny Ierusalimde ilkinji assiriýa ýazgysy diýip atlandyrdy. Onuň sözlerine görä, bu tapyndy Assiriýa imperiýasy bilen Ýahuda patyşalygynyň resmi gatnaşyklarynyň bardygyny tassyklaýar we şol döwürde Assiriýanyň Ierusalime edýän täsirini hem-de onuň halkara syýasatyndaky ornuny has giňden düşündirýär.

Assiriýologlaryň barlaglarynyň görkezmegine görä, bu bölek patyşanyň resmi hatlaryna basylýan «bulla» diýilýän palçyk möhüriň bir bölegi ekeni. Tekstde «arabalaryň ýolbaşçysy» diýen ýokary wezipeli assiriýa wekiliniň ady hem-de aýyň birinji güni bolan Aw aýy agzalýar. Şol gün salgytlaryň tölenmeli ýa-da administratiw meseleleriň çözülmeli möhleti hökmünde ulanylypdyr.
Himiki we petrografik barlaglaryň netijesine görä, bu bölek Ýahudada däl-de, Tigriň basseýnindäki ýerlerden, ýagny Ninwe, Aşşur ýa-da Nimrud şäherleriniň golaýyndaky ýerlerden gelen palçykdan ýasalan. Bu bolsa möhüriň Assiriýada döredilip Ierusalime getirilendigini görkezýär we iki döwletiň arasyndaky dolandyryş gatnaşyklarynyň subutnamasydyr.
Ylym adamlary bu tapyndyny öwrülişikli diýip atlandyrýarlar: ol Ierusalimiň gadymy Gündogaryň geosyýasy ulgamynda işjeň orun eýeländigini we şeýle diplomatik hat alyşmalaryň şol döwrüň syýasatynda uly ähmiýete eýedigini görkezýär.


düýn 19:18
2.9k+

Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy...

15.12.2025 17:03
7.2k+

Tanis şäherinden tapylan 225 heýkeljik mazarda ýatan faraonyň adyny anyklamaga ýardam etdi

Arheologlar Nil deltasyndaky gadymy Tanis şäherinde ýerleşýän şa mazaryndan 225 sany jaýlamak üçin niýetlenen heýkeljik tapdylar. Bu artefaktlaryň ýüzündäki nyşanlar atsyz sarkofagda ýatan merhumyň şahsyýetini anyklamaga mümkinçilik berdi: ol faraon Şeşonk III bolup çykdy...

15.12.2025 15:06
4k+

400 müň ýyllyk oduň yzy tapyldy: neandertallar Homo sapiens-den has öň ot ýakypdyr

Arheologlar Suffolk graflygyndaky arheologik ýadygärligiň çäginde adamlaryň 400 müň ýyl mundan ozal – öňki hasap edilenden tas 350 müň ýyl ir ot ýakmagy öwrenendigine subutnama tapdy. Ylmy gözleg Nature žurnalynda neşir edildi...

14.12.2025 23:36
5.2k+

Geň soňlama: Hytaýda daşdan düwnüp heläk bolan gadymy guş tapyldy

Paleontologlar Hytaýyň Týanýu Tebigy Taryh Muzeýiniň zat saklanýan ýerlerinde adaty bolmadyk açyş etdiler. Geçirilen barlagda öň mälim bolmadyk guş görnüşiniň köp sanly ýuwdulan daşlardan düwnüp ölendigini görkezýän galyndy tapyldy...