Ierusalimde ilkinji gezek assiriýa ýazgysy tapyldy

  • 29.10.2025 13:04
  • 4.9k+

Ierusalimde gazuw işlerini alyp barýan arheologlar möhüm tapyndyny ýüze çykardylar: olar, takmynan,  2700 ýyllyk kiçijik kerpiç bölegini – assiriýa klin ýazgysy bilen bezelen bölegi – tapdylar. Bu tapyndy gadymy şäheriň taryhynda ilkinji gezek şeýle ýazgyň ýüze çykarylandygyny görkezýär. Ýazgy akad dili bilen ýazylan bolup, Assiriýa patyşalygynyň köşgi bilen Ýahuda patyşalygynyň arasyndaky resmi hat alyşmalaryň seýrek subutnamasydyr. Ol ilkinji ybadathananyň döwründäki syýasy we diplomatik durmuşa täzeçe garamaga mümkinçilik berýär.

Tapyndy barada Ysraýylyň Gadymyýetler müdirligi (IAA) hem-de «Dawid şäheri» gazuw topary habar berdi. Olar bu bölegi b.e. öňki VIII–VII asyrlara degişli toprak gatlagyndan tapdylar. Ölçegi 2,5 sm bolan bu bölek, ähtimal, patyşanyň hatynyň möhüri ýa-da Assiriýadan Ierusalime iberilen ýüküň ýazgysy hökmünde ulanylypdyr. Gazuw işleriniň ýolbaşçysy doktor Aýala Zilberşteýn bu ýazgyny Ierusalimde ilkinji assiriýa ýazgysy diýip atlandyrdy. Onuň sözlerine görä, bu tapyndy Assiriýa imperiýasy bilen Ýahuda patyşalygynyň resmi gatnaşyklarynyň bardygyny tassyklaýar we şol döwürde Assiriýanyň Ierusalime edýän täsirini hem-de onuň halkara syýasatyndaky ornuny has giňden düşündirýär.

Assiriýologlaryň barlaglarynyň görkezmegine görä, bu bölek patyşanyň resmi hatlaryna basylýan «bulla» diýilýän palçyk möhüriň bir bölegi ekeni. Tekstde «arabalaryň ýolbaşçysy» diýen ýokary wezipeli assiriýa wekiliniň ady hem-de aýyň birinji güni bolan Aw aýy agzalýar. Şol gün salgytlaryň tölenmeli ýa-da administratiw meseleleriň çözülmeli möhleti hökmünde ulanylypdyr.
Himiki we petrografik barlaglaryň netijesine görä, bu bölek Ýahudada däl-de, Tigriň basseýnindäki ýerlerden, ýagny Ninwe, Aşşur ýa-da Nimrud şäherleriniň golaýyndaky ýerlerden gelen palçykdan ýasalan. Bu bolsa möhüriň Assiriýada döredilip Ierusalime getirilendigini görkezýär we iki döwletiň arasyndaky dolandyryş gatnaşyklarynyň subutnamasydyr.
Ylym adamlary bu tapyndyny öwrülişikli diýip atlandyrýarlar: ol Ierusalimiň gadymy Gündogaryň geosyýasy ulgamynda işjeň orun eýeländigini we şeýle diplomatik hat alyşmalaryň şol döwrüň syýasatynda uly ähmiýete eýedigini görkezýär.


17.11.2025 14:06
5.3k+

Alymlar Perudaky syrly çukurlaryň inklerde buhgalterçilik guraly bolandygyny çaklaýarlar

Alymlar Perudaky syrly Monte-Sýerpe ýadygärliginiň maksady barada täze bir çaklamany hödürlediler. Täze gipoteza görä, müňlerçe çukurdan ybarat ägirt uly toplum, inkleriň harytlary hasaba almak we alyş-çalyş etmek üçin ulanan hasapçylyk ulgamynyň bir bölegi bolup hyzmat edip bilerdi...

11.11.2025 13:06
7.3k+

Gadymy maýýa ybadathanasy Älemiň modeli bolup çykdy

Arheologlar 2020-nji ýylda Meksika bilen Gwatemalanyň serhetinde tapylan Aguada-Feniks maýýa ybadathanasynyň, hakykatda, ägirt “kosmogrammadygyny” – gadymy maýýalaryň Älemi göz öňüne getirişiniň modelidigini anyklady diýip, Live Science habar berýär...

10.11.2025 06:35
3.7k+

Taýwanda arheologlar şeker ulanylyp gurlan gadymy ýollary tapdylar

Taýwanyň Tainan şäherinde arheologlar XIX asyryň birinji ýarymynda gurlan ýollaryň böleklerini tapdylar. Tapyndynyň aýratynlygy — ýol gurluşygynda adaty materiallaryň arasynda şekeriň ulanymagydyr diýip, Taipei Times neşiri ýazýar...

09.11.2025 20:23
7.4k+

Türkiýede 5000 ýyl mundan ozal bolup geçen ýertitremesiniň yzlary tapyldy

Çanakkale uniwersitetiniň arheologlary Türkiýäniň günorta-gündogaryndaky gadymy Çayönü Depesi oturymly ýerinde takmynan 5000 ýyl mundan ozal bolup geçen ýertitremesiniň yzlaryny ýüze çykardylar. Barlagyň netijeleri Arkeonews žurnalynda neşir edildi...