Ierusalimde ilkinji gezek assiriýa ýazgysy tapyldy

  • düýn 13:04
  • 2.9k+

Ierusalimde gazuw işlerini alyp barýan arheologlar möhüm tapyndyny ýüze çykardylar: olar, takmynan,  2700 ýyllyk kiçijik kerpiç bölegini – assiriýa klin ýazgysy bilen bezelen bölegi – tapdylar. Bu tapyndy gadymy şäheriň taryhynda ilkinji gezek şeýle ýazgyň ýüze çykarylandygyny görkezýär. Ýazgy akad dili bilen ýazylan bolup, Assiriýa patyşalygynyň köşgi bilen Ýahuda patyşalygynyň arasyndaky resmi hat alyşmalaryň seýrek subutnamasydyr. Ol ilkinji ybadathananyň döwründäki syýasy we diplomatik durmuşa täzeçe garamaga mümkinçilik berýär.

Tapyndy barada Ysraýylyň Gadymyýetler müdirligi (IAA) hem-de «Dawid şäheri» gazuw topary habar berdi. Olar bu bölegi b.e. öňki VIII–VII asyrlara degişli toprak gatlagyndan tapdylar. Ölçegi 2,5 sm bolan bu bölek, ähtimal, patyşanyň hatynyň möhüri ýa-da Assiriýadan Ierusalime iberilen ýüküň ýazgysy hökmünde ulanylypdyr. Gazuw işleriniň ýolbaşçysy doktor Aýala Zilberşteýn bu ýazgyny Ierusalimde ilkinji assiriýa ýazgysy diýip atlandyrdy. Onuň sözlerine görä, bu tapyndy Assiriýa imperiýasy bilen Ýahuda patyşalygynyň resmi gatnaşyklarynyň bardygyny tassyklaýar we şol döwürde Assiriýanyň Ierusalime edýän täsirini hem-de onuň halkara syýasatyndaky ornuny has giňden düşündirýär.

Assiriýologlaryň barlaglarynyň görkezmegine görä, bu bölek patyşanyň resmi hatlaryna basylýan «bulla» diýilýän palçyk möhüriň bir bölegi ekeni. Tekstde «arabalaryň ýolbaşçysy» diýen ýokary wezipeli assiriýa wekiliniň ady hem-de aýyň birinji güni bolan Aw aýy agzalýar. Şol gün salgytlaryň tölenmeli ýa-da administratiw meseleleriň çözülmeli möhleti hökmünde ulanylypdyr.
Himiki we petrografik barlaglaryň netijesine görä, bu bölek Ýahudada däl-de, Tigriň basseýnindäki ýerlerden, ýagny Ninwe, Aşşur ýa-da Nimrud şäherleriniň golaýyndaky ýerlerden gelen palçykdan ýasalan. Bu bolsa möhüriň Assiriýada döredilip Ierusalime getirilendigini görkezýär we iki döwletiň arasyndaky dolandyryş gatnaşyklarynyň subutnamasydyr.
Ylym adamlary bu tapyndyny öwrülişikli diýip atlandyrýarlar: ol Ierusalimiň gadymy Gündogaryň geosyýasy ulgamynda işjeň orun eýeländigini we şeýle diplomatik hat alyşmalaryň şol döwrüň syýasatynda uly ähmiýete eýedigini görkezýär.


06.10.2025 10:44
5.9k+

Nafud çölünde gadymy "ýol belgileri" tapyldy. Olar adamlara suw gözlemekde çelgi bolupdyr

Saud Arabystanynyň demirgazygyndaky Nafud çölünde tapylan haýwanlaryň ägirt uly gaýa suratlarynyň gadymy adamlar üçin “ýol belgisi” bolandygy anyklandy. Gadymy döwürde  bu suratlar suw çeşmelerine barýan ýoly görkezipdir diýip, Nature Communications žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar...

30.09.2025 10:17
8.7k+

Hytaýda takmynan 6 müň ýyl ozal ýaşalyp geçilen iň gadymy şäher harabaçylyklarynyň biri tapyldy

Sýansu welaýatynyň Usi şäherinde arheologlar Hytaýda irki taryhdan öňki ilatly ýerleriň biri bolan Maszýaban medeni harabaçylygyny tapdylar. Bu açyşyň ýaşy takmynan 6000 ýyl töweregidir diýip çak edilýär. Bu Ýanszy derýasynyň aşaky akymynda Maszýaban medeniýetine degişli şäher harabaçylygynyň ilkinji gezek ýüze çykarylyşydyr...

24.09.2025 11:14
5.1k+

Arheologlar: Gadymy adamlar Afrikadan Ýewropa häzirki Türkiýäniň üsti bilen baran bolup biler

Arheologlaryň çaklamalaryna görä, gadymy adamlar Afrikadan Ýewropa häzirki Türkiýäniň çäginden geçip baran bolup bilerler. Bu barada Aýwalygyň (Türkiýede kenarýaka şäher) kenarynda tapylan 138 sany daş gurallary maglumat berýär...

14.09.2025 23:22
5k+

Beýik Britaniýada 241 million ýyl ozal ýaşap geçen hažžyklaryň gadymy garyndaşy tapyldy

Beýik britaniýaly alymlar, takmynan, 241 million ýyl ozal Angliýanyň günorta-günbataryndaky kenarda ýaşap geçen gadymy süýrenijileriň galyndylaryny tapdylar. Nätekiz dişli kiçijik jandar lepidozawr toparyna - häzirki zaman hažžyklarynyň, ýylanlaryň we adaty bolmadyk Täze Zelandiýa gatteriýalarynyň ata-babalaryna degişlidir...