«Jeýms Uebb» kosmos teleskopy Uly Magellan Buludynda täze uly ýyldyz toplumyny ýüze çykardy

  • 20.01.2025 13:14
  • 2.9k+

«Jeýms Uebb» kosmos teleskopy (JWST) we ALMA radioteleskop toplumy bilen geçirilen gözlegleriň netijesinde, Uly Magellan Buludynda täze uly ýyldyz toplumy ýüze çykaryldy. Bu açyş alymlara ýaş älemde ýyldyzlaryň nädip emele gelendigini öwrenmäge uly mümkinçilik berýär diýip, Universe Space Tech neşiri ýazýar.

6-7 milliard ýyl mundan ozal, älemde ýyldyzlaryň döremegi üçin esasy usul, uly ýyldyz toplumlarynyň emele gelmegi bolupdyr. Bu toplumlar köp sanly täze ýyldyzlaryň bir wagtda döremek prosesini üpjün edipdir. Şeýlelikde, her ýyl ýüzlerçe täze ýyldyz döräpdir. Emma soňky millionlarça ýylyň dowamynda ýyldyzlaryň bu usul bilen döremegi gaty azalyp, bu ýagdaýa indi örän seýrek duş gelinýär. Häzirki wagta çenli diňe üç sany uly ýyldyz toplumy bilinýärdi: olaryň ikisi Akmaýanyň ýolunda, biri bolsa Uly Magellan Buludynda ýerleşýär.


Indi bu sanawa ýene bir toplum goşuldy. “H72.97-69.39” ady berlen bu uly ýyldyz toplumy bary-ýogy 100 müň ýyl ýaşynda we dünýäden 160 müň ýagtylyk ýyly uzaklykda ýerleşýär.
JWST we ALMA bu toplumda 97 sany ýaş ýyldyzyň bardygyny ýüze çykardy. Uly ýyldyzlar merkezde, kiçi ýyldyzlar bolsa toplumyň çetinde ýerleşýär.
Uly Magellan Buludynda agyr elementleriň mukdary Gün ulgamy bilen deňeşdirilende iki esse azdyr. Bu ýagdaý täze ýüze çykarylan toplumdaky şertleriň, 6-7 milliard ýyl mundan ozal, älemde ýyldyzlaryň döremegi üçin hökmürowan bolan şertlere meňzeýändigini görkezýär. Bu ýyldyz toplumy, alymlara geçmişe nazar aýlamaga we ýaş älemde ýyldyzlaryň nädip emele gelendigini öwrenmäge uly mümkinçilik berýär.


düýn 14:32
4.3k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.3k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...

24.06.2025 13:32
2.4k+

Aýnadan çap etmek üçin ilkinji 3D printeri döredildi

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň Linkoln barlaghanasynyň barlagçylary aýna zatlary öndürmäge ukyply ilkinji 3D printeri çykardylar. Şu wagta çenli additiw önümçilik şokolad we plastmassa ýaly dürli materiallary öz içine alypdy, ýöne organiki däl aýna bu tehnologiýanyň çäginden daşarda galyp gelýärdi...

24.06.2025 12:40
6.1k+

Britaniýaly alymlar robotlaryň kömegi bilen Arktikany gaýtadan doňdurmak isleýär

Britaniýanyň ARIA hökümet agentligi suwasty robotlaryň kömegi bilen Arktikanyň buz örtüginiň galyňlygyny saklamak we artdyrmak mümkinçiliklerini öwrenmek üçin 10 mln funt sterling (takmynan, $13,4 mln) bölüp berdi diýip, The Times habar berýär...