«Jeýms Uebb» kosmos teleskopy Uly Magellan Buludynda täze uly ýyldyz toplumyny ýüze çykardy

  • 20.01.2025 13:14
  • 2.9k+

«Jeýms Uebb» kosmos teleskopy (JWST) we ALMA radioteleskop toplumy bilen geçirilen gözlegleriň netijesinde, Uly Magellan Buludynda täze uly ýyldyz toplumy ýüze çykaryldy. Bu açyş alymlara ýaş älemde ýyldyzlaryň nädip emele gelendigini öwrenmäge uly mümkinçilik berýär diýip, Universe Space Tech neşiri ýazýar.

6-7 milliard ýyl mundan ozal, älemde ýyldyzlaryň döremegi üçin esasy usul, uly ýyldyz toplumlarynyň emele gelmegi bolupdyr. Bu toplumlar köp sanly täze ýyldyzlaryň bir wagtda döremek prosesini üpjün edipdir. Şeýlelikde, her ýyl ýüzlerçe täze ýyldyz döräpdir. Emma soňky millionlarça ýylyň dowamynda ýyldyzlaryň bu usul bilen döremegi gaty azalyp, bu ýagdaýa indi örän seýrek duş gelinýär. Häzirki wagta çenli diňe üç sany uly ýyldyz toplumy bilinýärdi: olaryň ikisi Akmaýanyň ýolunda, biri bolsa Uly Magellan Buludynda ýerleşýär.


Indi bu sanawa ýene bir toplum goşuldy. “H72.97-69.39” ady berlen bu uly ýyldyz toplumy bary-ýogy 100 müň ýyl ýaşynda we dünýäden 160 müň ýagtylyk ýyly uzaklykda ýerleşýär.
JWST we ALMA bu toplumda 97 sany ýaş ýyldyzyň bardygyny ýüze çykardy. Uly ýyldyzlar merkezde, kiçi ýyldyzlar bolsa toplumyň çetinde ýerleşýär.
Uly Magellan Buludynda agyr elementleriň mukdary Gün ulgamy bilen deňeşdirilende iki esse azdyr. Bu ýagdaý täze ýüze çykarylan toplumdaky şertleriň, 6-7 milliard ýyl mundan ozal, älemde ýyldyzlaryň döremegi üçin hökmürowan bolan şertlere meňzeýändigini görkezýär. Bu ýyldyz toplumy, alymlara geçmişe nazar aýlamaga we ýaş älemde ýyldyzlaryň nädip emele gelendigini öwrenmäge uly mümkinçilik berýär.


29.06.2025 13:27
5.4k+

Ýantar daşynda ýaşy 40 million ýyla golaý bolan gadymy tarakan tapyldy

Kaliningraddaky “Ýantar kombinatynda” (RF-niň “Rosteh” döwlet korporasiýasyna degişli) 35–40 million ýyl mundan ozalky döwre degişli gadymy ýabany tarakan saklanýan täsin ýantar daşy tapyldy. Bu seýrek duş gelýän inklýuziýa 2-nji awgustda Moskwada geçiriljek AmberForum’25 halkara forumynyň çäklerinde guraljak täsin ýantarlar auksionynda esasy lotlaryň biri bolar...

29.06.2025 13:10
4.9k+

Gaýtadan işlenen plastik gormonal ulgam üçin zyýanly bolup çykdy

Plastik çökgünligine çözgüt gözläp, köp ýurtlar soňky onlarça ýylyň dowamynda plastikleri gaýtadan işlemäge aýratyn üns berdiler. Emma täze barlaglar bu usulyň hem howpsuz däldigini görkezýär. Nemes alymlarynyň geçiren ylmy işi Journal of Hazardous Materials žurnalynda neşir edilip, gaýtadan işlenen plastigiň janly organizmlere ýaramaz täsir ýetirip bilýändigini görkezdi...

28.06.2025 12:42
7.9k+

Aý raketasy üçin döredilen täze gaty ýangyçly tizlendiriji synag wagty partlady

26-njy iýunda Northrop Grumman kompaniýasynyň ABŞ-nyň Ýuta ştatyndaky synag meýdançasynda «Artemis IX» Aý missiýasy üçin niýetlenen SLS raketasynyň täze gaty ýangyçly tizlendirijisiniň synagy geçirildi. Işe girizilmeginden iki minut hem geçmänkä we otlaýyş prosesiniň tamamlanmagyna on sekunt galanda, enjamyň soplosy döwlüp, ýangyn döredi...

27.06.2025 18:11
5.1k+

Halkara kosmos stansiýasyna ilkinji gezek Hindistandan, Polşadan we Wengriýadan astronawtlar bardy

26-njy iýunda SpaceX kompaniýasynyň Crew Dragon kosmos gämisi Halkara kosmos stansiýasyna üstünlikli birikdi. Uçuş Axiom Space amerikan kompaniýasynyň Ax-4 («Aksiom-4») hususy missiýasynyň çäklerinde amala aşyryldy...