«Jeýms Uebb» kosmos teleskopy Uly Magellan Buludynda täze uly ýyldyz toplumyny ýüze çykardy

  • 20.01.2025 13:14
  • 2.9k+

«Jeýms Uebb» kosmos teleskopy (JWST) we ALMA radioteleskop toplumy bilen geçirilen gözlegleriň netijesinde, Uly Magellan Buludynda täze uly ýyldyz toplumy ýüze çykaryldy. Bu açyş alymlara ýaş älemde ýyldyzlaryň nädip emele gelendigini öwrenmäge uly mümkinçilik berýär diýip, Universe Space Tech neşiri ýazýar.

6-7 milliard ýyl mundan ozal, älemde ýyldyzlaryň döremegi üçin esasy usul, uly ýyldyz toplumlarynyň emele gelmegi bolupdyr. Bu toplumlar köp sanly täze ýyldyzlaryň bir wagtda döremek prosesini üpjün edipdir. Şeýlelikde, her ýyl ýüzlerçe täze ýyldyz döräpdir. Emma soňky millionlarça ýylyň dowamynda ýyldyzlaryň bu usul bilen döremegi gaty azalyp, bu ýagdaýa indi örän seýrek duş gelinýär. Häzirki wagta çenli diňe üç sany uly ýyldyz toplumy bilinýärdi: olaryň ikisi Akmaýanyň ýolunda, biri bolsa Uly Magellan Buludynda ýerleşýär.


Indi bu sanawa ýene bir toplum goşuldy. “H72.97-69.39” ady berlen bu uly ýyldyz toplumy bary-ýogy 100 müň ýyl ýaşynda we dünýäden 160 müň ýagtylyk ýyly uzaklykda ýerleşýär.
JWST we ALMA bu toplumda 97 sany ýaş ýyldyzyň bardygyny ýüze çykardy. Uly ýyldyzlar merkezde, kiçi ýyldyzlar bolsa toplumyň çetinde ýerleşýär.
Uly Magellan Buludynda agyr elementleriň mukdary Gün ulgamy bilen deňeşdirilende iki esse azdyr. Bu ýagdaý täze ýüze çykarylan toplumdaky şertleriň, 6-7 milliard ýyl mundan ozal, älemde ýyldyzlaryň döremegi üçin hökmürowan bolan şertlere meňzeýändigini görkezýär. Bu ýyldyz toplumy, alymlara geçmişe nazar aýlamaga we ýaş älemde ýyldyzlaryň nädip emele gelendigini öwrenmäge uly mümkinçilik berýär.


şu gün 18:47
924

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...

şu gün 13:56
1.8k+

Paleontologlar Ispaniýada stegozawryň gowy saklanyp galan kelleçanagyny tapdy

Ispan paleontologlary möhüm tapyndy barada habar berdi. Ýurduň gündogaryndaky Teruel welaýatynda geçirilen gazuw-agtaryş işleri wagtynda stegozawryň kelleçanagy tapyldy – ol örän gowy ýagdaýda saklanyp galypdyr...

şu gün 13:53
2.4k+

Indoneziýanyň kenaryndaky Ýuwaş ummanynyň düýbünde gadymy dünýäniň yzlary tapyldy

Indoneziýanyň kenarlarynda, Ýawa bilen Madura adalarynyň arasyndaky bogazyň düýbünde suwa giden gadymy jülgäniň yzlary tapyldy. Häzir bu ýerde ummanyň ýalpak ýeri bar diýip, Daily Mail habar berýär. Geologlar Sumatra, Ýawa we Borneo adalarynyň arasyndaky umman düýbüniň birwagtlar gury ýer bolandygyny bireýýäm kesgitläpdi...

düýn 15:15
1.1k+

Space Epoch dessin ýükleri eltiji raketanyň ilkinji böküş synagyny geçirdi

29-njy maýda Hytaýyň Space Epoch kompaniýasy YXZ-1 göteriji raketanyň ilkinji böküş synagyny geçirdi. Geçen ýyl ol Alibaba Group bilen gaýtadan ulanylýan raketalary ulanyp, tutuş dünýä boýunça harytlary dessin eltmek barada şertnama baglaşdy...