Iň gadymy mawy gözli adamyň galyndylary tapyldy. Ol 17 müň ýyl ozal ýaşapdyr, ýöne ömri gysga bolupdyr

  • 28.12.2024 16:53
  • 9.4k+

Alymlar mundan 17 müň ýyl ozal ýaşap geçen iň gadymy mawy gözli adamyň galyndylaryny tapdylar. Ol ýürek ýetmezçiligi bolan çaga bolup çykdy diýip, Nature Communications žurnalyna salgylanýan ScienceAlert portaly ýazýar.

Arheologlar 1998-nji ýylda Italiýanyň Grotta-delle-Mura gowagynda bir oglanjygyň skeletini tapdylar, ýöne ony diňe indi häzirki zaman tehnologiýasy arkaly  içgin öwrenip bildiler.
Geçirilen barlaglar çaganyň bary-ýogy 7,5-18 aý ýaşandygyny görkezdi. Hemme zat çaganyň doglanda agyr doglandygyny görkezýär. Jeset jaýlanylanda hiç hili bezeg ýa-da zat goýulmazdan daş plitalaryň aňyrsyna dulanypdyr.
Gen seljermesi çaganyň OCA2 geninde mutasiýa bolandygyny ýüze çykardy, bu bolsa gözüň reňkine jogap berýän melanin pigmentiniň işläp çykarylyşyny azaldýar. Bu gen häzirki zamanyň mawy gözli adamlarynyň gelip çykyşyny görkezýän ýeke-täk mutasiýa bilen baglanyşykly. Häzirki wagtda bu mutasiýa ýewropalylaryň takmynan 40% -de duş gelýär.

"Bu çaga azyndan dokuz fiziologiki stresi başdan geçiripdir, olaryň üçüsi ýatgyda ýüze çykypdyr" – diýip, Bolonýa uniwersitetiniň arheology Ouen Higgins belleýär.

Çaganyň ejesi agyr stresden ejir çekip, göwrelilik döwründe ýeterlik iýmitlenmedik bolsa gerek. Çagada onuň ir aradan çykmagyna sebäp bolup biljek gipertrofik kardiomiopatiýa hem bolupdyr.
Bu barlagdan ozal, iň gadymy mawy gözli adam Demirgazyk Italiýada tapylan willabrunaly adamdyr öýdülýärdi. Ol takmynan 14 müň ýyl ozal ýaşap geçipdir. Alymlar oglanyň ata-babalarynyň bu adam bilen baglanyşykly bolup biljekdigine ynanýarlar.


13.01.2025 23:00
10k+

Gadymy hazynadan Rim imperatorlarynyň şekilleri ýerleşdirilen altyn teňňeler tapyldy

Live Science neşiriniň ýazmagyna görä, Lýuksemburgyň demirgazygyndaky Holtsum obasynda 364-408-nji ýyllar ýyllar aralygynda zikgelenen 141 sany altyn teňňe tapyldy. Bu teňňelerde sekiz sany imperatoryň şekilleri...

10.01.2025 17:33
7.2k+

Müsürde Gadymy patyşalygyň ilkinji nebereleriniň guburlary tapyldy. Bu diýseň seýrek duşýan tapyndy

  Arheologlar Kairiň golaýyndaky Sakkara nekropolynda Gadymy patyşalyk bilen baglanyşykly mazarlary, mastabalary we artefaktlary tapdylar. Bu barada Müsüriň Syýahatçylyk we gadymyýet ministrligi habar berdi. Sakkara...

10.01.2025 17:23
4.7k+

Aýda energiýa, aragatnaşyk we ýagtylyk üçin niýetlenen 100 metrlik ýedi diň oturdylar

Illinoýs uniwersitetiniň talyplary NASA bilen hyzmatdaşlykda geljekde Amerikanyň Aýda guruljak bazasy üçin infrastruktura taslamasyny döretdiler. Olar  elektrik energiýasyny almak, aragatnaşygy üpjün etmek, ýük...

04.01.2025 22:10
6.1k+

Hytaýda eliň aýasynyň ululygyndaky gadymy pişigiň galyndylary tapyldy

Hytaýda eliň aýasynyň ululygyndaky gadymy pişigiň daşlaşan galyndylary tapyldy. Bu tapyndy alymlara pişikler maşgalasynyň häzirki zaman görnüşleriniň arasyndaky arabaglanyşygy ýüze çykarmaga mümkinçilik berdi diýip...