Astronomlar kosmosda V harpy görnüşindäki syrly gurluşy gördüler

  • 16.12.2024 06:54
  • 3.1k+

Alymlar fromerden 12 million ýagtylyk ýylynda ýerleşýän Sentawr A galaktikasynyň golaýynda syrly V şekilli gurluşy tapdylar. “The Astrophysical Journal-ynda” çap edilen maglumatlara görä, obýekt takmynan 700 ýagtylyk ýylyna ýetýär.

Sentawr A merkezinde äpet gara deşikli işjeň galaktika bolup, onuň massasy 55 million Güne deňdir.
Ol Akmaýanyň ýolundan ep-esli kiçi, ýöne has ykjam we dykyz massa bilen deň. Aýratynam, onuň özeninden ters tarapa çykýan plazmanyň iki äpet “çüwdürimi” - akymy täsir galdyrýar. Bu uçarlar ýagtylygyň tizligine ýakyn käbir ýerlerde hereket edýär.
Şeýle akymlara otnositelistik uçarlar ýa-da akymlar diýilýär. Ol daş-töweregindäki maddalary işjeň sarp edýändigi üçin gara deşikden çykýar. Şeýle gara deşik galaktikanyň merkezinde ýerleşýän bolsa, oňa işjeň galaktiki ýadro diýilýär. Otnositel uçarlar gara deşik özüne çekilen ähli zady siňdirmäge wagt tapman, “artykmaçlyk” polýuslaryndan gaçanda ýüze çykýar.
Bu syrly zat uçarlaryň biriniň golaýynda ýerleşýär. Şeýle-de bolsa, alymlaryň bu gelip çykyş hakynda mümkin bolan düşündirişleri bar. Gözlegçiler burçy emele getirýän çyzyklaryň näbelli obýektiň ýerleşýän ýerinden gelýändigini çaklaýarlar. Munuň güýçli akymyň ýolunda özüni tapýan ýyldyz bolup biljekdigine we “V harpy” bu akymyň ýyldyzdan gaçýan maddasydygyna ynanýarlar. Belki, bu ýyldyzdan yzygiderli gelýän materiýa akymy bilen uçaryň çaknyşmagynyň netijesidir. Oňa bolsa "ýyldyz şemaly" diýilýär.
Şeýle-de bolsa, astronomlar biriniň ýerine iki sany aýlawyň barlygy bilen geň galýarlar. Ýöne bu mümkin, gara deşik goşa ýyldyzdaky plazmany “urýar” diýip, hi-tech.mail.ru ýazýar.


29.09.2025 14:51
17

Alymlar Gentington keseliniň ösüşini 75% haýallatmagy başardylar

Londonyň Uniwersitet Kollejiniň alymlary (UCLH) Gentington keseline garşy göreşde ilkinji ynamly netijeler barada habar berdiler. AMT-130 derman serişdesi bilen geçirilen synaglar bejerip bolmaýan bu keseliň ösmegini haýallatmagy başardy...

29.09.2025 12:19
65

Alymlar taryhy taýdan ygtybarly şekilleri döretjek emeli aňy işläp düzýärler

Sýurih uniwersitetiniň gadymy taryh professory Feliks K.Maýer bilen programmist Filipp Ştrebel bilelikde emeli aň esasynda işleýän täze surat generatoryny döredýärler. Ol gural Gadymy Rim we Gadymy Gresiýa döwründen taryhy taýdan hakykata ýakyn sahnalary şekillendirmäge ukyply bolar...

29.09.2025 08:56
17

NASA-da astronawtlyga dalaşgärleriň düzüminde ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy

NASA 2025-nji ýylda astronawt bolmaga dalaş edýän 10 adamyň adyny yglan etdi. Agentligiň taryhynda ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy: alty zenan, dört erkek. Bäsleşige gatnaşmak üçin 8 müňden gowrak amerikaly arza tabşyrdy...

27.09.2025 19:40
3

NASA 2026-njy ýylda Aýyň daşyndan adamly uçuşy meýilleşdirýär

NASA 2026-njy ýylyň 5-nji fewralynda «Artemida» maksatnamasynyň çäginde ekipažly Aý uçuşyny amala aşyrmagy meýilleşdirýär. Eger bu senä çenli ýetişilmese, iň soňky sene hökmünde aprel aýy görkezilýär diýip, Reuters habar berýär...