Astronomlar kosmosda V harpy görnüşindäki syrly gurluşy gördüler

  • 16.12.2024 06:54
  • 3.1k+

Alymlar fromerden 12 million ýagtylyk ýylynda ýerleşýän Sentawr A galaktikasynyň golaýynda syrly V şekilli gurluşy tapdylar. “The Astrophysical Journal-ynda” çap edilen maglumatlara görä, obýekt takmynan 700 ýagtylyk ýylyna ýetýär.

Sentawr A merkezinde äpet gara deşikli işjeň galaktika bolup, onuň massasy 55 million Güne deňdir.
Ol Akmaýanyň ýolundan ep-esli kiçi, ýöne has ykjam we dykyz massa bilen deň. Aýratynam, onuň özeninden ters tarapa çykýan plazmanyň iki äpet “çüwdürimi” - akymy täsir galdyrýar. Bu uçarlar ýagtylygyň tizligine ýakyn käbir ýerlerde hereket edýär.
Şeýle akymlara otnositelistik uçarlar ýa-da akymlar diýilýär. Ol daş-töweregindäki maddalary işjeň sarp edýändigi üçin gara deşikden çykýar. Şeýle gara deşik galaktikanyň merkezinde ýerleşýän bolsa, oňa işjeň galaktiki ýadro diýilýär. Otnositel uçarlar gara deşik özüne çekilen ähli zady siňdirmäge wagt tapman, “artykmaçlyk” polýuslaryndan gaçanda ýüze çykýar.
Bu syrly zat uçarlaryň biriniň golaýynda ýerleşýär. Şeýle-de bolsa, alymlaryň bu gelip çykyş hakynda mümkin bolan düşündirişleri bar. Gözlegçiler burçy emele getirýän çyzyklaryň näbelli obýektiň ýerleşýän ýerinden gelýändigini çaklaýarlar. Munuň güýçli akymyň ýolunda özüni tapýan ýyldyz bolup biljekdigine we “V harpy” bu akymyň ýyldyzdan gaçýan maddasydygyna ynanýarlar. Belki, bu ýyldyzdan yzygiderli gelýän materiýa akymy bilen uçaryň çaknyşmagynyň netijesidir. Oňa bolsa "ýyldyz şemaly" diýilýär.
Şeýle-de bolsa, astronomlar biriniň ýerine iki sany aýlawyň barlygy bilen geň galýarlar. Ýöne bu mümkin, gara deşik goşa ýyldyzdaky plazmany “urýar” diýip, hi-tech.mail.ru ýazýar.


31.08.2025 08:48
8.6k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...

28.08.2025 23:44
2.4k+

SpaceX-iň köp gezeklik Falcon 9 raketasy 30-njy uçuşyny amala aşyrdy

28-nji awgustda SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasyny üstünlikli uçurdy – ol Ýere golaý orbita Starlink internet aragatnaşyk ulgamynyň täze hemralaryny çykardy. Raketanyň B1067 belgili birinji köp gezeklik basgançagy uçuşdan soň Ýere gaýdyp geldi we eýýäm 30-njy gezek Atlantika ummanyndaky ýüzýän platformada asuda gondy...

28.08.2025 12:21
5.3k+

Mask Starship-de ýokary tizlikli uçuşlary wada berýär: Nýu-Ýorkdan Londona 10 minutda

Ilon Mask özüniň soňky çykyşynda ýene Starship kosmos gämisini Ýerde ýokary tizlikli uçuşlar üçin ulanmak mümkinçiligi barada söz açdy. SpaceX-iň ýolbaşçysynyň aýtmagyna görä, Los-Anjeles we Sidneý, Los-Anjeles we Tokio ýa-da Nýu-Ýork we Singapur ýaly şäherleriň arasyndaky syýahat 30 minutdan hem az wagt alyp biler...

28.08.2025 07:19
5.9k+

Iň güýçli Gün teleskopy rekord jikme-jiklik bilen koronal arkalaryny surata aldy

Astronomlar Deniel K. Inoue Gün teleskopynyň (DKIST) kömegi bilen Gündäki alawlamanyň jikme-jik suratyny aldy. Milli Gün obserwatoriýasynyň (NSO) hünärmenleri 2024-nji ýylyň 8-nji awgustynda bütindünýä wagty boýunça 20:12-de bolup geçen X1...