Astronomlar kosmosda V harpy görnüşindäki syrly gurluşy gördüler

  • 16.12.2024 06:54
  • 3k+

Alymlar fromerden 12 million ýagtylyk ýylynda ýerleşýän Sentawr A galaktikasynyň golaýynda syrly V şekilli gurluşy tapdylar. “The Astrophysical Journal-ynda” çap edilen maglumatlara görä, obýekt takmynan 700 ýagtylyk ýylyna ýetýär.

Sentawr A merkezinde äpet gara deşikli işjeň galaktika bolup, onuň massasy 55 million Güne deňdir.
Ol Akmaýanyň ýolundan ep-esli kiçi, ýöne has ykjam we dykyz massa bilen deň. Aýratynam, onuň özeninden ters tarapa çykýan plazmanyň iki äpet “çüwdürimi” - akymy täsir galdyrýar. Bu uçarlar ýagtylygyň tizligine ýakyn käbir ýerlerde hereket edýär.
Şeýle akymlara otnositelistik uçarlar ýa-da akymlar diýilýär. Ol daş-töweregindäki maddalary işjeň sarp edýändigi üçin gara deşikden çykýar. Şeýle gara deşik galaktikanyň merkezinde ýerleşýän bolsa, oňa işjeň galaktiki ýadro diýilýär. Otnositel uçarlar gara deşik özüne çekilen ähli zady siňdirmäge wagt tapman, “artykmaçlyk” polýuslaryndan gaçanda ýüze çykýar.
Bu syrly zat uçarlaryň biriniň golaýynda ýerleşýär. Şeýle-de bolsa, alymlaryň bu gelip çykyş hakynda mümkin bolan düşündirişleri bar. Gözlegçiler burçy emele getirýän çyzyklaryň näbelli obýektiň ýerleşýän ýerinden gelýändigini çaklaýarlar. Munuň güýçli akymyň ýolunda özüni tapýan ýyldyz bolup biljekdigine we “V harpy” bu akymyň ýyldyzdan gaçýan maddasydygyna ynanýarlar. Belki, bu ýyldyzdan yzygiderli gelýän materiýa akymy bilen uçaryň çaknyşmagynyň netijesidir. Oňa bolsa "ýyldyz şemaly" diýilýär.
Şeýle-de bolsa, astronomlar biriniň ýerine iki sany aýlawyň barlygy bilen geň galýarlar. Ýöne bu mümkin, gara deşik goşa ýyldyzdaky plazmany “urýar” diýip, hi-tech.mail.ru ýazýar.


düýn 18:32
3.2k+

Uelsiň paýtagtynda şäher seýilgähiniň aşagyndan bürünç asyrynyň mazary tapyldy

Britaniýanyň Kardiff şäherindäki Trelaý seýilgähiniň aşagyndan meýletinçi  arheologlar bürünç eýýamynyň mazaryny tapdylar. Tapyndylar takmynan b.e. öňki 1500-nji ýylda gurlan tegelek jaýyň gapdalyndan tapyldy. Bu bina bu ýerden iki ýyl ozal gazylyp tapylypdy...

düýn 18:30
1.9k+

Şweýsariýada geljekdäki ýitgileriň öňüni almak üçin mikrob saklaýjy enjam döredilýär

Şweýsariýada Microbiota Vault Initiative - mikrob dürlüligini goramak üçin “mikrobiologik gämi” taslamasy durmuşa geçirilýär. Alymlary geljekde köp möhüm bakteriýalaryň adam bedeninden ýok bolup gitmeginiň mümkindigi alada goýýar...

düýn 18:28
2.1k+

Alymlar howadan agyz suwuny alýan “gabarçakly örtük” döretdiler

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary aşa gurak şertlerde-de, mysal üçin Sahara çölünde ýa-da Ölüm jülgesinde (ABŞ-da ýerleşýär)  howadan agyz suwuny alyp bilýän enjamy döretdiler diýip, Live Science ýazýar...

03.07.2025 22:41
1.4k+

SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasyny 500-nji gezek üstünlikli uçurdy

SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasynyň 500-nji uçuşyny üstünlikli geçirdi. Ýubileý uçuşy Florida ştatynyň Kanaweral burnundaky kosmodromdan amala aşyryldy. Raketa göterijisi Starlink hemralarynyň täze tapgyryny orbita çykardy...