Astronomlar kosmosda V harpy görnüşindäki syrly gurluşy gördüler

  • 16.12.2024 06:54
  • 3.1k+

Alymlar fromerden 12 million ýagtylyk ýylynda ýerleşýän Sentawr A galaktikasynyň golaýynda syrly V şekilli gurluşy tapdylar. “The Astrophysical Journal-ynda” çap edilen maglumatlara görä, obýekt takmynan 700 ýagtylyk ýylyna ýetýär.

Sentawr A merkezinde äpet gara deşikli işjeň galaktika bolup, onuň massasy 55 million Güne deňdir.
Ol Akmaýanyň ýolundan ep-esli kiçi, ýöne has ykjam we dykyz massa bilen deň. Aýratynam, onuň özeninden ters tarapa çykýan plazmanyň iki äpet “çüwdürimi” - akymy täsir galdyrýar. Bu uçarlar ýagtylygyň tizligine ýakyn käbir ýerlerde hereket edýär.
Şeýle akymlara otnositelistik uçarlar ýa-da akymlar diýilýär. Ol daş-töweregindäki maddalary işjeň sarp edýändigi üçin gara deşikden çykýar. Şeýle gara deşik galaktikanyň merkezinde ýerleşýän bolsa, oňa işjeň galaktiki ýadro diýilýär. Otnositel uçarlar gara deşik özüne çekilen ähli zady siňdirmäge wagt tapman, “artykmaçlyk” polýuslaryndan gaçanda ýüze çykýar.
Bu syrly zat uçarlaryň biriniň golaýynda ýerleşýär. Şeýle-de bolsa, alymlaryň bu gelip çykyş hakynda mümkin bolan düşündirişleri bar. Gözlegçiler burçy emele getirýän çyzyklaryň näbelli obýektiň ýerleşýän ýerinden gelýändigini çaklaýarlar. Munuň güýçli akymyň ýolunda özüni tapýan ýyldyz bolup biljekdigine we “V harpy” bu akymyň ýyldyzdan gaçýan maddasydygyna ynanýarlar. Belki, bu ýyldyzdan yzygiderli gelýän materiýa akymy bilen uçaryň çaknyşmagynyň netijesidir. Oňa bolsa "ýyldyz şemaly" diýilýär.
Şeýle-de bolsa, astronomlar biriniň ýerine iki sany aýlawyň barlygy bilen geň galýarlar. Ýöne bu mümkin, gara deşik goşa ýyldyzdaky plazmany “urýar” diýip, hi-tech.mail.ru ýazýar.


şu gün 11:02
2.3k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

şu gün 10:52
924

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
5.8k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...