Keniýada adamyň gadymy ata-babalarynyň adaty bolmadyk yzlary tapyldy. Olaryň 1,5 million ýyllyk ýaşy bar

  • 05.12.2024 12:36
  • 11k+

Keniýada arheologlar gadymy adamlaryň iki görnüşiniň galyndy yzlaryny tapdylar. Tapyndy, takmynan 1,5 million ýyl ozal olaryň şol bir sebitde bile ýaşandyklaryny subut edýär diýip, Science žurnalynda çap edilen barlaga salgylanýan Reuters ýazýar.

Homo erectus-yň (dik ýöreýän adam) we Paranthropus boisei-niň (Boýsyň parantropy) yzlary Türkana kölüniň golaýyndaky Koobi-Fora sebitinde tapyldy. Paranthropus boisei-niň yzlary ulularyň goýan, uzynlygy 26 santimetre çenli bolan 12 yzyň tirkeşiginden ybarat. Olaryň golaýyndan tapylan üç sany yz perpendikulýar görnüşde bolup, uzynlygy 20,5-den 23,5 sm aralygynda üýtgeýär. Alymlaryň pikirine görä, olaryň ikisi ýetginjek Homo erectus-a degişlidir.
ABŞ-nyň Çatam uniwersitetiniň biologiýa kafedrasynyň dosenti Kewin Hatala: "Bu bir landşaftdaky iki görnüşiň bilelikde düşürilen ilkinji göni suraty" – diýip belledi.
Barlagçylar iýmitlerindäki dürlüligiň we iýmit tapyş usullarynyň tapawutly bolmagynyň görnüşleriň arasyndaky bäsdeşligi azaldyp biljekdigine ynanýarlar. Paranthropus boisei ösümlikler bilen iýmitlenipdir, Homo erectus bolsa aw awlamak we eti gaýtadan işlemek üçin gurallary ulanypdyr.
Iki görnüşi hem häzirki zaman adamlarynyň ata-babalary hasaplanýar. Boýsyň parantroplary, takmynan, 2,3-1,2 million ýyl ozal ýaşap geçipdir. Olaryň boýy çen bilen 137 sm bolup, kellesi iri çeýneýiş myşsalaryna laýyk gelipdir, hatda erkek gorillalaryňky ýaly uly kekeçleri, şeýle hem uly azy dişleri bolupdyr. Görnüşleriň wekilleriniň aýaklary maýmynlaryň penjesine meňzäpdir.
Dik ýöreýän adam 1,89 million - 110 müň ýyl ozal ýaşap geçipdir we 145-185 santimetre çenli ösüpdir. Olaryň uly gaş gerişleri bolupdyr we beýnisi häzirki zaman adamlarynyňkydan kiçi bolsa-da, Boýsyň parantroplarynyňkydan uly bolupdyr.
Täze maglumatlar bu iki görnüşiň, gönüden-göni bäsdeşlige girmezden, 200 müň ýyllap ýanaşyk ýaşap gelendigini tassyklaýar.


09.09.2025 16:11
8.4k+

Marokkoda dinozawrlar eýýamynyň "janly tanky" tapyldy: olaryň güýçli sowudy bolupdyr

Marokkoda paleontologlar özboluşly gorag uýgunlaşmaly dinozawr bolan Spicomellus aferi ankilozawryny tapdylar. Alymlar bu üýtgeşik ýyrtyjynyň daşky keşbini döretdiler. Nature žurnalynda çap edilen barlagda ankilozawrlaryň esasy goraglarynyň köpüsiniň ozal pikir edilişinden has ir peýda bolandygy ýüze çykaryldy...

04.09.2025 19:24
10k+

Argentinada gadymy krokodile meňzeş ýyrtyjy tapyldy. Ol dinozawrlary awlapdyr

Paleontologlar Patagoniýanyň günortasynda häzirki krokodilleriň ýok bolup giden garyndaşlaryny - öň belli bolmadyk peýrozawrlaryň galyndylaryny tapdylar. Tapyndylaryň arasynda gowy saklanyp galan kelleçanak, äň we skeletiň bir bölegi bar...

04.09.2025 19:04
10k+

Eýrandaky gaýada kükürt gutusynyň ölçegindäki gadymy ýazgy tapyldy

Eýranda arheologlar, takmynan, 1600 ýyllyk kiçijik gadymy ýazgyny tapdylar. Ýazgynyň ölçegi - ini dört santimetr we boýy ýedi santimetr diýip, Ancientist portaly ýazýar. Tapyndy taryhçylaryň parslaryň we pars diliniň watany diýip atlandyrýan Fars welaýatynyň paýtagty Marwdeşt şäheriniň golaýyndaky daglyk ýerden tapyldy...

02.09.2025 20:05
12k+

Türkiýede tilki derisini geýen adamyň 8000 ýyllyk heýkeli tapyldy

Arheologlar Türkiýede bir adamyň toýundan ýasalan uly bolmadyk heýkeljigini tapdylar. Bu artefaktyň ýaşy, takmynan, 8000 ýyl töweregi diýip, DHA habarlar gullugy habar berdi. Dokuz santimetrlik heýkel Izmir welaýatynyň Kemalpaşa etrabynyň Ulujak depesinden tapyldy...