Keniýada adamyň gadymy ata-babalarynyň adaty bolmadyk yzlary tapyldy. Olaryň 1,5 million ýyllyk ýaşy bar

  • 05.12.2024 12:36
  • 11k+

Keniýada arheologlar gadymy adamlaryň iki görnüşiniň galyndy yzlaryny tapdylar. Tapyndy, takmynan 1,5 million ýyl ozal olaryň şol bir sebitde bile ýaşandyklaryny subut edýär diýip, Science žurnalynda çap edilen barlaga salgylanýan Reuters ýazýar.

Homo erectus-yň (dik ýöreýän adam) we Paranthropus boisei-niň (Boýsyň parantropy) yzlary Türkana kölüniň golaýyndaky Koobi-Fora sebitinde tapyldy. Paranthropus boisei-niň yzlary ulularyň goýan, uzynlygy 26 santimetre çenli bolan 12 yzyň tirkeşiginden ybarat. Olaryň golaýyndan tapylan üç sany yz perpendikulýar görnüşde bolup, uzynlygy 20,5-den 23,5 sm aralygynda üýtgeýär. Alymlaryň pikirine görä, olaryň ikisi ýetginjek Homo erectus-a degişlidir.
ABŞ-nyň Çatam uniwersitetiniň biologiýa kafedrasynyň dosenti Kewin Hatala: "Bu bir landşaftdaky iki görnüşiň bilelikde düşürilen ilkinji göni suraty" – diýip belledi.
Barlagçylar iýmitlerindäki dürlüligiň we iýmit tapyş usullarynyň tapawutly bolmagynyň görnüşleriň arasyndaky bäsdeşligi azaldyp biljekdigine ynanýarlar. Paranthropus boisei ösümlikler bilen iýmitlenipdir, Homo erectus bolsa aw awlamak we eti gaýtadan işlemek üçin gurallary ulanypdyr.
Iki görnüşi hem häzirki zaman adamlarynyň ata-babalary hasaplanýar. Boýsyň parantroplary, takmynan, 2,3-1,2 million ýyl ozal ýaşap geçipdir. Olaryň boýy çen bilen 137 sm bolup, kellesi iri çeýneýiş myşsalaryna laýyk gelipdir, hatda erkek gorillalaryňky ýaly uly kekeçleri, şeýle hem uly azy dişleri bolupdyr. Görnüşleriň wekilleriniň aýaklary maýmynlaryň penjesine meňzäpdir.
Dik ýöreýän adam 1,89 million - 110 müň ýyl ozal ýaşap geçipdir we 145-185 santimetre çenli ösüpdir. Olaryň uly gaş gerişleri bolupdyr we beýnisi häzirki zaman adamlarynyňkydan kiçi bolsa-da, Boýsyň parantroplarynyňkydan uly bolupdyr.
Täze maglumatlar bu iki görnüşiň, gönüden-göni bäsdeşlige girmezden, 200 müň ýyllap ýanaşyk ýaşap gelendigini tassyklaýar.


düýn 20:05
5.4k+

Türkiýede tilki derisini geýen adamyň 8000 ýyllyk heýkeli tapyldy

Arheologlar Türkiýede bir adamyň toýundan ýasalan uly bolmadyk heýkeljigini tapdylar. Bu artefaktyň ýaşy, takmynan, 8000 ýyl töweregi diýip, DHA habarlar gullugy habar berdi. Dokuz santimetrlik heýkel Izmir welaýatynyň Kemalpaşa etrabynyň Ulujak depesinden tapyldy...

düýn 19:21
2k+

Beýik Britaniýada şokoladyň tagamyny güýçlendirýän saz döredildi

Beýik Britaniýada diňläniňde şokoladyň süýji tagamyny has güýçlendirýän saz döredildi diýip, New York Post habar berýär. Bristol uniwersitetinden kompozitor we ses boýunça hünärmen Natali Hiasint soňky 60 ýylda sazyň tagam duýgularyna ýetirýän täsiri baradaky ylmy gözlegleri öwrendi...

28.08.2025 07:12
6.1k+

Özbegistanda ýaşy 9,2 müň ýyla barabar bolan ekerançylyk gurallary we däneleri tapyldy

Özbegistanyň günortasynda, Surhandarýa derýasynyň jülgesinde, Toda gowagynda Özbegistandan, Hytaýdan we Ýewropadan arheologlaryň topary gadymy adamlaryň gonalgasyny tapdy. Onuň ýaşy, takmynan, 9,2 müň ýyla barabar...

25.08.2025 13:01
5.2k+

Angliýada rim esgerine degişli bolan ýaşy 2000 ýyllyk başgap dikeldildi

Angliýadaky Bolton muzeýinde ýaşy 2000 ýyl töweregi bolan ýüpekden ýasalan başgaby dikeltmek işleri tamamlandy. Ony rimli esger geýipdir. Dünýäde şeýle görnüşli diňe üç nusga saklanyp galypdyr: biri Mançesterde, beýlekisi Florensiýada, üçünjisi bolsa Boltonda ýerleşýär diýip, muzeý habar berdi...