Alymlar soňky 10 müň ýylda iň güýçli atylan wulkanyň senesini kesgitlediler

  • 25.10.2024 11:37
  • 7.9k+

Alymlar soňky 10 müň ýylda iň uly wulkan atylmasynyň takyk senesini kesgitlediler. Netijeler Dendrochronologia žurnalynda çap edildi diýip, rbc.ru habar berýär. Gözleg işleri Ýamaldaky ýarym galyndy agaçlaryň ösüş halkalaryny öwrenmeklige esaslanýar.

Ural Federal Uniwersitetiniň we Russiýa Ylymlar akademiýasynyň Ural şahamçasynyň Ösümlik we haýwan ekologiýasy institutynyň hünärmenleri soňky 10 müň ýylyň iň güýçli wulkan atylmasyna ünsi jemlediler: olar Ilinskide (Kamçatka), Mazamada (Demirgazyk Amerika) we Kikaýda (Ýaponiýa) atylan wulkanlardyr.
Kikaý wulkany atylanda, onuň massasy 300-den 450 kub kilometre çenli zyňylyp, bu wulkan partlamalarynyň iň ulusy boldy.  Beýlekiler bilen deňeşdirsek, Ilinskiý we Mazama wulkanlarynyň zyňyndylary, takmynan, 150 kub km-e deň boldy.
Ýamaldaky agaç halkalarynda bolup biläýjek anomaliýalary seljermek, wulkan atylmasynyň senesini anyklamaga kömek etdi: onda gözlegçiler b.e.öňki 5281-nji ýyla degişli möhüm üýtgeşmeleri ýüze çykardylar.  Ösümlikleriň haýal peselmegi we halkalardaky patologiki gurluşlar, wulkan atylmasy sebäpli howanyň düýpgöter üýtgändigini görkezýär.

"Güýçli wulkan atylmasynyň netijesinde howa täsiriniň bir-üç ýyldan soň ýüze çykýandygy sebäpli, partlama özi b.e. öňki 5283-nji ýylda bolup biler" diýip, alymlar netijä geldiler.


29.10.2025 11:02
3.8k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

29.10.2025 10:52
1.5k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
6.1k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...