3,2 milliard ýyl ozal Ýere gaçan äpet meteorit ýaşaýşa nähili täsir edipdir?

  • 24.10.2024 20:26
  • 13k+

Garward uniwersitetiniň alymlary 3,2 milliard ýyl ozal Ýere gaçan äpet meteoritiň irki mikroorganizmleriň ewolýusiýasynda möhüm faktor bolandygyny ýüze çykardylar. Bu täze açyş barada "Proceedings of the National Academy of Sciences"-e salgylanyp, CNN ýazýar.

S2 diýlip atlandyrylýan kosmos obýektiniň dinozawrlary ýok eden Çiksulub asteroidinden 50-200 esse uludygy bellendi.
Alymlar topary Mahonjwa daglarynda (Günorta Afrika) S2-iň gaçmagynyň geologiki yzlaryny, sferit elementleri bolan gaýalaryň gatlaklarynda meteoritler gaçanda emele gelýän mikroskopiki bölejikleri tapdylar.
Bu sferitleriň seljermesi, çaknyşygyň Ýer ýüzünde global üýtgeşmelere sebäp bolandygyny görkezdi.
Meteoritiň täsiri äpet sunamilere sebäp boldy we ummanlaryň ýokarky gatlaklaryny gaýnadyp, birnäçe aýlap asmany garaňkyladan tozan we galyndylary çykardy.
Gözlegçi Nadi Drabonyň sözlerine görä, şol döwürdäki ummanlar häzirkisinden düýpgöter tapawutly eken: demriň köp bolmagy sebäpli, olar ýaşyl bolupdyr, içindäki ýaşaýyş gaty az eken. Diňe bir öýjükli bakteriýalar we arheýalar bolupdyr. Suwda ýokumly maddalar az bolup, ýaşaýşyň ösüşi haýaldy. Şeýle-de bolsa, betbagtçylyk bir öýjükli organizmleriň köpelmegine uly goldaw berdi. Ummanyň düýbünden tapylan demir we meteoritden çykan fosfor bakteriýalaryň ösmegi üçin güýçli katalizator boldy.
Arheý ummanlary ozal “biologiki çöllük” diýlip atlandyrylyp, Ewerest dagynyň dört esse ululygyndaky kosmos gaýasy bilen çaknyşmagy netijede ýaşaýşyň ösmegi üçin zerur “dökün” boldy diýip, alymlar belleýärler.


düýn 11:53
3.7k+

Alymlar Atlantika ummanynda mega ýertitremeler zolagyny açdylar

Atlantika ummanynda güýçli ýertitremelerine we sunamilere sebäp bolup biljek tektoniki jaýryklar emele gelýär diýip, Nature Geoscience  žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar. Alymlar Portugaliýanyň litosfera plitalaryndaky belli jaýryklardan uzakda ýerleşýändigini, ýöne bu ýurtda ýertitremeleriniň ençeme gezek hasaba alnandygyny ýatlatdylar...

31.08.2025 08:48
8.8k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...

28.08.2025 23:44
2.5k+

SpaceX-iň köp gezeklik Falcon 9 raketasy 30-njy uçuşyny amala aşyrdy

28-nji awgustda SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasyny üstünlikli uçurdy – ol Ýere golaý orbita Starlink internet aragatnaşyk ulgamynyň täze hemralaryny çykardy. Raketanyň B1067 belgili birinji köp gezeklik basgançagy uçuşdan soň Ýere gaýdyp geldi we eýýäm 30-njy gezek Atlantika ummanyndaky ýüzýän platformada asuda gondy...

28.08.2025 12:21
5.3k+

Mask Starship-de ýokary tizlikli uçuşlary wada berýär: Nýu-Ýorkdan Londona 10 minutda

Ilon Mask özüniň soňky çykyşynda ýene Starship kosmos gämisini Ýerde ýokary tizlikli uçuşlar üçin ulanmak mümkinçiligi barada söz açdy. SpaceX-iň ýolbaşçysynyň aýtmagyna görä, Los-Anjeles we Sidneý, Los-Anjeles we Tokio ýa-da Nýu-Ýork we Singapur ýaly şäherleriň arasyndaky syýahat 30 minutdan hem az wagt alyp biler...