Alymlar atmosferada ýüzlerçe howply organizmi ýüze çykardylar

  • 13.09.2024 14:30
  • 7.2k+

Alymlar üç kilometre çenli belentlikde atmosferada köp sanly howply mikroorganizmleriň bardygyny anykladylar. Ylmy işiň netijeleri “Proceedings of the National Academy of Sciences” žurnalynda hödürlendi.

Cessna ýeňil uçarynda Ýaponiýanyň üstünden uçuş wagty ylmy gözlegçiler kömelejik sporalaryny we bakteriýalary saklaýan howa nusgalaryny ýygnadylar. Olardan Escherichia coli we Staphylococcus epidermidis ýaly käbirleri düýpli keselleri, şol sanda mikroblara garşy derman serişdelerine durnukly ýokanç kesellerini ýüze çykarýar.
Nusgalar atmosferanyň aşaky gatlagynda, troposferada ýygnaldy, bu ýerde howa massalary uzak aralyklara çalt hereket edip bilýärler. Ylmy gözleg bu mikroorganizmleriň iki müň kilometr aralygy geçip biljekdigini anyklady. Umuman alanyňda, kömelejikleriň 266 görnüşi we bakteriýalaryň 305 görnüşi ýüze çykaryldy, olaryň köpüsi toprakda ýa-da ösümliklerde ýaşaýar, käbirleri bolsa patogendir.
Barselona global saglygy goraýyş institutynyň hünärmenleri güýçli ýeliň netijesinde bu organizmleriň bütin dünýä ýaýrap biljekdigini çaklaýarlar. Ýöne gözlegçiler belentlikdäki mikroblaryň ýere düşende adamlarda kesel döredip biljekdigine göni subutnamalarynyň ýokdugyny belleýärler. Muny anyklamak üçin alymlar howa nusgalaryny we adam öýjüklerini ulanmak bilen goşmaça gözleg geçirmegi meýilleşdirýärler.
Howada mikroorganizmleriň saklanyp biljekdigi öňden bäri bellidi. Bu ilkinji gezek 1920-nji ýyllarda ylmy gözlegçiler ABŞ-nyň üstündäki howada kömelejik sporalaryny ýüze çykaranynda belli boldy. Şeýle-de bolsa, olaryň atmosferada hereket we ýaşaýyş masştaby henizem doly öwrenilmedikdir.


düýn 11:53
3.7k+

Alymlar Atlantika ummanynda mega ýertitremeler zolagyny açdylar

Atlantika ummanynda güýçli ýertitremelerine we sunamilere sebäp bolup biljek tektoniki jaýryklar emele gelýär diýip, Nature Geoscience  žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar. Alymlar Portugaliýanyň litosfera plitalaryndaky belli jaýryklardan uzakda ýerleşýändigini, ýöne bu ýurtda ýertitremeleriniň ençeme gezek hasaba alnandygyny ýatlatdylar...

31.08.2025 08:48
8.8k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...

26.08.2025 13:37
9.7k+

Müsürde suwdan gadymy Kanopus şäheriniň bölekleri çykaryldy

Müsür häkimiýetleri Aleksandriýanyň golaýynda Abu-Kir aýlagynda ýerleşen suwa giden gadymy şäheriň böleklerini gury ýere çykardy diýip, The Guardian habar berýär. Bu Müsüri tas 300 ýyl dolandyran Ptolemeý nesilşalygynyň dolandyran we 600 ýyl töweregi ýurdy dolandyran Rim imperiýasynyň döwründe möhüm merkeze öwrülen Kanopus şäheri hasaplanýar...

26.08.2025 13:26
5.2k+

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy. Istiorachis macarthurae adyny alan bu jandarlar 120 mln ýyldan gowrak ozal Angliýanyň günorta kenaryndan uzak bolmadyk ýerde ýaşapdyr diýip, Londondaky Tebigy taryh muzeýine salgylanyp, CNN habar berýär...