Alymlar atmosferada ýüzlerçe howply organizmi ýüze çykardylar

  • 13.09.2024 14:30
  • 7.3k+

Alymlar üç kilometre çenli belentlikde atmosferada köp sanly howply mikroorganizmleriň bardygyny anykladylar. Ylmy işiň netijeleri “Proceedings of the National Academy of Sciences” žurnalynda hödürlendi.

Cessna ýeňil uçarynda Ýaponiýanyň üstünden uçuş wagty ylmy gözlegçiler kömelejik sporalaryny we bakteriýalary saklaýan howa nusgalaryny ýygnadylar. Olardan Escherichia coli we Staphylococcus epidermidis ýaly käbirleri düýpli keselleri, şol sanda mikroblara garşy derman serişdelerine durnukly ýokanç kesellerini ýüze çykarýar.
Nusgalar atmosferanyň aşaky gatlagynda, troposferada ýygnaldy, bu ýerde howa massalary uzak aralyklara çalt hereket edip bilýärler. Ylmy gözleg bu mikroorganizmleriň iki müň kilometr aralygy geçip biljekdigini anyklady. Umuman alanyňda, kömelejikleriň 266 görnüşi we bakteriýalaryň 305 görnüşi ýüze çykaryldy, olaryň köpüsi toprakda ýa-da ösümliklerde ýaşaýar, käbirleri bolsa patogendir.
Barselona global saglygy goraýyş institutynyň hünärmenleri güýçli ýeliň netijesinde bu organizmleriň bütin dünýä ýaýrap biljekdigini çaklaýarlar. Ýöne gözlegçiler belentlikdäki mikroblaryň ýere düşende adamlarda kesel döredip biljekdigine göni subutnamalarynyň ýokdugyny belleýärler. Muny anyklamak üçin alymlar howa nusgalaryny we adam öýjüklerini ulanmak bilen goşmaça gözleg geçirmegi meýilleşdirýärler.
Howada mikroorganizmleriň saklanyp biljekdigi öňden bäri bellidi. Bu ilkinji gezek 1920-nji ýyllarda ylmy gözlegçiler ABŞ-nyň üstündäki howada kömelejik sporalaryny ýüze çykaranynda belli boldy. Şeýle-de bolsa, olaryň atmosferada hereket we ýaşaýyş masştaby henizem doly öwrenilmedikdir.


26.11.2025 11:15
1.8k+

Türkmen alymlary alunitiň, tozganyň we rozmariniň binýadynda fitomineral bejeriş gelini işläp taýýarladylar

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy «Alunitiň, tozganyň (Taraxacum officinale) we rozmariniň (Rosmarinus officinalis) fitomineral bejeriş geli» atly işläp taýýarlamak tehnologiýasyna awtorlyk hukugyny bellige aldy...

26.11.2025 10:04
1.7k+

Garaharsaň hatda adatdan daşary kosmos şertlerinde-de ýaşaýşa ukyply bolup çykdy

Physcomitrium patens garaharsaň (moh) görnüşiniň sporalary Halkara kosmos stansiýasynyň daşynda dokuz aý bolandan soň hem ýaşaýşa ukyply bolup galdy. Kosmosda wagty olar wakuuma, temperatura üýtgemelerine, mikrograwitasiýa, ultrabenewşe şöhlelerine we kosmos radiasiýasyna sezewar boldy diýlip, iScience žurnalyndaky täze makalada aýdylýar...

24.11.2025 13:51
6.4k+

Alymlar Santorinidäki 25 müňden gowrak ýertitremäniň sebäbini anyklady

Şu ýylyň başynda Santorini grek adasynda köpüsiniň ululygy 5 baldan geçýän onlarça müň ýertitreme bolup geçdi. Indi birnäçe aýdan soň alymlar bu hadysanyň sebäbini anyklady – ol magmanyň, ýagny erän dag jynsynyň ýerasty hereketi boldy diýip, Bi-bi-si habar berýär...

24.11.2025 13:43
3.6k+

Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi

21-22-nji noýabrda Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi. Bilim ministrligi tarapynda guralan bu bäsleşige Türkmenistanyň dürli künjeginden ýaşlaryň 300-e golaýy öz taýýarlan robotlary bilen gatnaşdy...