Alymlar Ýeriň aýlanyşynyň haýallaýşynyň tapgyrlaýyn häsiýetini anykladylar

  • 20.08.2024 12:42
  • 7.9k+

Halkara geologlar topary Ýeriň aýlanyşynyň haýallaýan we durnukly döwürleriniň gezekleşip, basgançak görnüşinde haýallaýandygyny subut etdi. Proceedings of the National Academy of Sciences žurnalynda çap edilen bu barlag soňky 650 million ýyly öz içine alýan çökündi jynslaryň seljermesine esaslanýar.

Alymlar daşgynyň ýaýramagy sebäpli Ýeriň öz okunyň daşyndan aýlanyşynyň haýallaşýandygyny, ýöne bu prosesiň gyradeň däldigini anykladylar. Sekiz sany geologiki maglumatlar toplumyny seljerenden soň, olar haýallaşmanyň iki möhüm durnukly döwürde tapgyrlaýyn bolup geçendigini anykladylar. Olaryň biri Kembriýadaky partlama, beýlekisi bolsa iň uly köpçülikleýin ýok bolma bilen gabat geldi.
Şeýle hem barlagçylar Aýyň Ýerden 20 müň kilometr uzaklykda, Ýerdäki gije-gündiziň dowamlylygynyň 2,2 sagat uzyn bolandygyny anykladylar.
Alymlar Ýeriň aýlanyşyndaky üýtgeşmeler bilen iri ykdysady hadysalaryň arasyndaky baglanyşygy kesgitlemek üçin gözlegleri dowam etdirmekçi bolýarlar.


25.12.2025 12:25
3.3k+

Kosmosda ozal görünmedik täze partlama görnüşi hasaba alyndy

LIGO we Virgo kosmos detektorlary taryhda ilkinji gezek AT2025ulz diýlip atlandyrylýan astronomik hadysany hasaba aldylar. Bu hadysa "supernowa" (sper-täze ýyldyz) we "kilonowa" partlamalarynyň aýratynlyklaryny özünde jemleýän düýpgöter täze partlama görnüşiniň — "superkilonowanyň" ilkinji nusgasy bolup biler...

16.12.2025 09:48
8.3k+

Aýa bir sagatda üç meteorit baryp urdy

15-nji dekabra geçilen gije Aýyň üstüne üç meteoritiň gaçyşy hasaba alyndy. Hadysa bir sagatdan az wagtyň içinde bolup geçdi. Seýrek çaknyşma seriýasy iň kuwwatly meteor akymlarynyň biri bolan Geminidiň iň ýokary işjeňligi bilen baglanyşyklydyr diýip, ýaponiýaly astronom-höwesjeň Daiçi Fuji habar berdi...

10.12.2025 09:53
5.4k+

7-nji ýanwarda planetalaryň ýörişi bolar we ol indiki gezek 2267-nji ýylda gaýtalanar

2026-njy ýylyň 7-nji ýanwarynda planetalaryň ýörişi bolar: Gün, Wenera we Mars bir hatara diýen ýaly düzüler, olaryň arasyndaky burç aralygy bolsa bir gradusa çenli azalar. Bu astronomik hadysanyň indiki gezek diňe XXIII asyrda gaýtalanmagyna garaşylýar diýip, RYA-nyň Kosmos gözlegleri institutynyň we Gün-Ýer fizikasy institutynyň metbugat gullugy habar berdi...

03.12.2025 09:20
10k+

Dekabrda Ýeriň ýaşaýjylary Superaýy, Ýupiteriň hemralaryny we sagatda 150-ä golaý meteory görüp biler

Ýeriň ýaşaýjylary dekabryň başynda birnäçe täsin astronomik hadysalara: Superaýa, Geminid meteor akymyna we Ýupiteriň iň uly hemralaryna syn edip biler. Bu barada UrFU okuw astronomiýa obserwatoriýasynyň inženeri Wladilen Sanakoýewe salgylanyp, TASS habar berýär...