Alymlar “planetanyň” kesgitlemesine täzeden garamagy teklip edýärler

  • 18.07.2024 12:30
  • 6.1k+

Los-Anjelesdäki Kaliforniýa uniwersitetiniň alymlar topary Halkara Astronomiýa Bileleşigi (HAB) üçin “planeta” düşünjesiniň täze kesgitlemesini teklip etdiler. 2006-njy ýylda kabul edilen häzirki kesgitleme beýleki ýyldyzlaryň töwereginden  aýlaýan asman jisimleri bolan ekzoplanetleri öz içine almaýar.

Hünärmenler öz delillerini arXiv çeşmesindäki makalasynda hödürlediler: ilkinji we iň aýdyň zat - biziň ulgamymyz bilen çäklendirmegi bes etmeli. Ikinjisi, obýektiň planetadygyny ýa-da ýokdugyny anyklamak üçin mukdar ölçeglerini öz içine almaly.
Barlagçylar tarapyndan hödürlenen täze ölçegler toplumy, matematiki algoritmiň kömegi bilen Gün ulgamynyň planetalarynyň häsiýetleriniň seljermesine esaslanýar. Täze kesgitlemä görä, planeta  bu::

  • Bir ýa-da birnäçe ýyldyzyň, goňur karlikleriň ýa-da ýyldyz galyndylarynyň töwereginden aýlanýan;
  • Massasy 10 ^ 23 kg-dan gowrak (Merkuriniň massasynyň üçden birine golaý), ýöne  Ýupiteriň  massasyndan  13 esse az (2,5 × 10 ^ 28 kg), sebäbi ondan uly massaly obýektler goňur karlikler bolup biler;
  • "Dinamiki agdyklygy" bolan, ýagny orbitasyny kiçi zatlardan arassalamak üçin ýeterlik ululygy bolan asman jisimidir.

Awtorlar “dinamiki agdyklyk” kriteriýasynyň girizilmegi hakyky planetalary Pluton we asteroid ýaly, karlik planetalardan aýdyň tapawutlandyrmaga mümkinçilik berýändigini nygtaýarlar.
Teklip edilýän kesgitleme 2024-nji ýylyň awgust aýynda HAB-ne tabşyrylar. Emma, ol kabul ediläýen ýagdaýynda-da, durmuşa ornaşdyrylmagy üçin birnäçe ýyl gerek bolar.


düýn 15:41
2.2k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

düýn 15:29
3.8k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

03.06.2025 20:57
5.4k+

Ilon Mask Mars we Aý missiýalary boýunça SpaceX-iň täzelenen meýilnamalaryny mälim etdi

Ilon Mask Starship raketalarynyň täzelenen tehniki häsiýetnamalary barada aýdyp, Mars boýunça ilkinji missiýalaryň wagty we maksady barada anyk maglumat berdi. SpaceX kompaniýasynyň ýolbaşçysy ýylyň ahyrynda synagdan geçirilmeli Starship kosmos gämisiniň ikinji wersiýasyny görkezdi...

02.06.2025 14:05
1.1k+

SpaceX kompaniýasy 2025-nji ýylda öz uçuş rekordyny täzelär

ABŞ-nyň SpaceX kosmos kompaniýasy 2025-nji ýylda rekord mukdarda orbital uçuş ýerine ýetirmegi meýilleşdirýär. Bu barada ABŞ-nyň Kosmos güýçleriniň milli howpsuzlyk maksatlary («NSSL») üçin uçuşlar maksatnamasynda kompaniýanyň gatnaşygyny utgaşdyrýan SpaceX bölüminiň ýolbaşçysy Enn Meýson habar berdi...