Alymlar “planetanyň” kesgitlemesine täzeden garamagy teklip edýärler

  • 18.07.2024 12:30
  • 6.2k+

Los-Anjelesdäki Kaliforniýa uniwersitetiniň alymlar topary Halkara Astronomiýa Bileleşigi (HAB) üçin “planeta” düşünjesiniň täze kesgitlemesini teklip etdiler. 2006-njy ýylda kabul edilen häzirki kesgitleme beýleki ýyldyzlaryň töwereginden  aýlaýan asman jisimleri bolan ekzoplanetleri öz içine almaýar.

Hünärmenler öz delillerini arXiv çeşmesindäki makalasynda hödürlediler: ilkinji we iň aýdyň zat - biziň ulgamymyz bilen çäklendirmegi bes etmeli. Ikinjisi, obýektiň planetadygyny ýa-da ýokdugyny anyklamak üçin mukdar ölçeglerini öz içine almaly.
Barlagçylar tarapyndan hödürlenen täze ölçegler toplumy, matematiki algoritmiň kömegi bilen Gün ulgamynyň planetalarynyň häsiýetleriniň seljermesine esaslanýar. Täze kesgitlemä görä, planeta  bu::

  • Bir ýa-da birnäçe ýyldyzyň, goňur karlikleriň ýa-da ýyldyz galyndylarynyň töwereginden aýlanýan;
  • Massasy 10 ^ 23 kg-dan gowrak (Merkuriniň massasynyň üçden birine golaý), ýöne  Ýupiteriň  massasyndan  13 esse az (2,5 × 10 ^ 28 kg), sebäbi ondan uly massaly obýektler goňur karlikler bolup biler;
  • "Dinamiki agdyklygy" bolan, ýagny orbitasyny kiçi zatlardan arassalamak üçin ýeterlik ululygy bolan asman jisimidir.

Awtorlar “dinamiki agdyklyk” kriteriýasynyň girizilmegi hakyky planetalary Pluton we asteroid ýaly, karlik planetalardan aýdyň tapawutlandyrmaga mümkinçilik berýändigini nygtaýarlar.
Teklip edilýän kesgitleme 2024-nji ýylyň awgust aýynda HAB-ne tabşyrylar. Emma, ol kabul ediläýen ýagdaýynda-da, durmuşa ornaşdyrylmagy üçin birnäçe ýyl gerek bolar.


29.09.2025 14:51
17

Alymlar Gentington keseliniň ösüşini 75% haýallatmagy başardylar

Londonyň Uniwersitet Kollejiniň alymlary (UCLH) Gentington keseline garşy göreşde ilkinji ynamly netijeler barada habar berdiler. AMT-130 derman serişdesi bilen geçirilen synaglar bejerip bolmaýan bu keseliň ösmegini haýallatmagy başardy...

29.09.2025 12:19
65

Alymlar taryhy taýdan ygtybarly şekilleri döretjek emeli aňy işläp düzýärler

Sýurih uniwersitetiniň gadymy taryh professory Feliks K.Maýer bilen programmist Filipp Ştrebel bilelikde emeli aň esasynda işleýän täze surat generatoryny döredýärler. Ol gural Gadymy Rim we Gadymy Gresiýa döwründen taryhy taýdan hakykata ýakyn sahnalary şekillendirmäge ukyply bolar...

29.09.2025 08:56
17

NASA-da astronawtlyga dalaşgärleriň düzüminde ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy

NASA 2025-nji ýylda astronawt bolmaga dalaş edýän 10 adamyň adyny yglan etdi. Agentligiň taryhynda ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy: alty zenan, dört erkek. Bäsleşige gatnaşmak üçin 8 müňden gowrak amerikaly arza tabşyrdy...

27.09.2025 19:40
3

NASA 2026-njy ýylda Aýyň daşyndan adamly uçuşy meýilleşdirýär

NASA 2026-njy ýylyň 5-nji fewralynda «Artemida» maksatnamasynyň çäginde ekipažly Aý uçuşyny amala aşyrmagy meýilleşdirýär. Eger bu senä çenli ýetişilmese, iň soňky sene hökmünde aprel aýy görkezilýär diýip, Reuters habar berýär...