ABŞ-nyň, Kanadanyň we Meksikanyň demirgazygynda giňden ýaýran ösgün solidago (Solidago altissima) diýip atlandyrylýan haşal ot howplara garşy durup biljekdigini subut etdi. Kornell uniwersitetiniň alymlary bu ösümligiň ot iýýän haýwanlaryň hüjümine sezewar bolan goňşularynyň duýduryş beriji yşaratlaryny “eşidýändigini” anykladylar. Bu barada Science Alert -da neşir edilen barlagda aýdylýar.
Ýaprak iýýän liçinkalar solidagonyň ýapraklaryny iýip başlanda, ösümlik uçýan organiki birleşmeleri (UOB) çykarýar. Şol UOB-lar, şeýle hem ýapraklardan serpikýän gyzyl yşygyň şöhlelenmesindäki üýtgeşmeler howpuň golaýdygyny beýleki ösümliklere yşarat edýär.
Yşarat alan solidagolar wagşylara garşy goragyny güýçlendirip, ösüşini çaltlaşdyrýar we mör-möjeklere garşy haýwanlaryň immunitetine meňzeş maddalary öndürip başlaýar.
Öňdebaryjy barlagçy we daşky gurşaw boýunça himik Andre Kessler: "Solidago asuda we gizlin ýagdaýda diňe bir daş-töweregindäki maglumatlary gaýtadan işlemek bilen çäklenmän, geljekki şertleri öňünden görmek bilen, olara öz wagtynda taýynlanýar" – diýip tassyklaýar. Alym munuň “oýlanyşykly” üýtgedilýän hereketdigine ynanýar.
Merkezi nerw ulgamynyň ýokdugyna garamazdan, ösümlikler öýjüklerini himiki yşaratlara jogap berýän torlarda baglanyşdyrýarlar.
Hünärmenler käbir ösümlikleriň maglumat alyşýandygyny öňem bilýärdiler, ýöne täze barlag ösümlikler dünýäsinde çylşyrymly aragatnaşyk ulgamlarynyň bardygyny nygtaýar.
