"Akylly" ösümlikler tapyldy. Olar öz "goňşularynyň gykylyklaryny eşidip bilýärler"

  • 30.06.2024 12:09
  • 3.8k+

ABŞ-nyň, Kanadanyň we Meksikanyň demirgazygynda giňden ýaýran ösgün solidago (Solidago altissima) diýip atlandyrylýan haşal ot howplara garşy durup biljekdigini subut etdi. Kornell uniwersitetiniň alymlary bu ösümligiň ot iýýän haýwanlaryň hüjümine sezewar bolan goňşularynyň duýduryş beriji yşaratlaryny “eşidýändigini” anykladylar. Bu barada Science Alert -da neşir edilen barlagda aýdylýar.

Ýaprak iýýän liçinkalar solidagonyň ýapraklaryny iýip başlanda, ösümlik uçýan  organiki birleşmeleri (UOB) çykarýar. Şol UOB-lar, şeýle hem ýapraklardan serpikýän gyzyl yşygyň şöhlelenmesindäki üýtgeşmeler howpuň golaýdygyny beýleki ösümliklere yşarat edýär.
Yşarat alan solidagolar wagşylara garşy goragyny güýçlendirip, ösüşini çaltlaşdyrýar we mör-möjeklere garşy haýwanlaryň immunitetine meňzeş maddalary öndürip başlaýar.
Öňdebaryjy barlagçy we daşky gurşaw boýunça himik Andre Kessler: "Solidago asuda we gizlin ýagdaýda diňe bir daş-töweregindäki maglumatlary gaýtadan işlemek bilen çäklenmän, geljekki şertleri öňünden görmek bilen, olara öz wagtynda taýynlanýar" – diýip tassyklaýar. Alym munuň “oýlanyşykly” üýtgedilýän hereketdigine ynanýar.
Merkezi nerw ulgamynyň ýokdugyna garamazdan, ösümlikler öýjüklerini himiki yşaratlara jogap berýän torlarda baglanyşdyrýarlar.
Hünärmenler käbir ösümlikleriň maglumat alyşýandygyny öňem bilýärdiler, ýöne täze barlag ösümlikler dünýäsinde çylşyrymly aragatnaşyk ulgamlarynyň bardygyny nygtaýar.


düýn 00:23
4.4k+

Gün ulgamynda bir ýyly 1648 Ýer ýylyna deň bolan asman jisimi tapyldy

Gün ulgamynda adaty bolmadyk asman jisimi tapyldy. 2020 VN40 diýlip atlandyrylýan bu trans-neptun obýekti 1648 Ýer ýylyna barabar wagtda Günüň töwereginden doly aýlanyp çykýar. Bu barada Garward-Smitsonow institutynyň  Astrofizika merkeziniň barlagçylary habar berdiler...

düýn 00:18
2.1k+

Alymlar DNK-nyň sakawlamak bilen baglanyşykly 57 bölegini tapdylar

Halkara alymlar topary sakawlamak bilen baglanyşykly 57 genom bölegini tapdylar. Bu barada ABŞ-nyň Wanderbilt uniwersitetiniň lukmançylyk merkeziniň (VUMC) metbugat gullugy habar berdi. Barlaga birnäçe ýurtdan hünärmenler gatnaşdy...

29.07.2025 14:09
5.7k+

Alymlar derisi ýelekpisint bolan gadymy süýrenijiniň galyndylaryny tapdylar

Fransiýada arka tarapy ýelekpisint gurluşly gadymy süýrenijileriň galyndylary tapyldy. Tapyndynyň ýaşy 247 million ýyl diýip, Ştutgartdaky (Germaniýa) Döwlet tebigat ylymlary muzeýiniň metbugat gullugy habar berdi...

29.07.2025 11:54
7.7k+

Gaýtadan işlenen çilim naýçalaryndan berk, arzan asfalt döretdiler

Granada we Bolonýa uniwersitetleriniň alymlary gaýtadan işlenen çilim naýçalaryndan ekologiýa taýdan arassa asfalt öndürmegiň tehnologiýasyny işläp düzdüler. Oýlap tapyş ScienceDirect žurnalynyň makalasynda beýan edildi...