Bilermen Daşoguz welaýatynda tapylan tapyndylaryň gymmatlygy barada gürrüň berdi

  • 26.06.2024 15:55
  • 25k+

Biz ýakynda tapylan XII-XIII asyrlaryň tapyndylary barada eýýäm habar beripdik. “Köneürgenç” taryhy-medeni döwlet goraghanasynyň müdiri Parahat Aşyrow Vestiabad habarlar agentligine bu tapyndylaryň özboluşlylygy barada gürrüň berdi.

18 altyn we 3 kümüş teňňe, 61 altyn teňňe bölekleri we 8 dürli reňkli tapyndy Daşoguz welaýatynyň Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky Döwkesen we Sarygamyş geňeşliklerinde ýerli ýaşaýjylar – Annamuhammet Durdyýew we Bibijemal Berdigylyjowa tarapyndan tapyldy. Tapyndylar Arkadag şäheriniň Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýine tabşyryldy.
Aşyrow bu tapyndylaryň türkmen halkynyň müňýyllyk şöhratly taryhynyň nobatdaky subutnamasydygyny belleýär. Teňňelerde Horezm hökümdarlarynyň – Tekeşiň we Alaeddiniň atlary ýazylypdyr. Olar 1077 – 1231-nji ýyllarda Horezmşalar döwletinde höküm sürüpdirler. Orta asyr taryhçylary Raşid ad-diniň we Hafyzy Abrunyň maglumatlaryna görä, bu nesilşalyk Begdili oguz taýpasyndan gaýdýar.
Alaeddin Abul Muzeaffar Tekeş Horezmşa Il-Arslanyň ogly bolupdyr. Onuň dolandyran döwri 1172-1200-nji ýyllara gabat gelýär. Bu döwürde Horezm Merkezi Aziýada iň kuwwatly döwletleriň birine öwrülipdir. Onuň çäkleri Aral deňzinden we Syrderýanyň aşaky akymyndan Zagrosa çenli uzap, Jendi, Maňgyşlagy, Horezmi, Horasany we Pars Yragyny-da öz içine alypdyr. Ol özüniň dolandyran ýyllarynda Horezmiň çägini iki esse giňeldipdir.
Köneürgençde Horezmşa Tekeşiň aramgähi saklanyp galypdyr. Halkyň arasynda oňa Şerepbabanyň aramgähi we Gökgümmez hem diýilýär.
Horezmşa Tekeş aradan çykandan soň onuň kiçi ogly Alaeddin Muhammet II, Jelaleddin Meňburnuň kakasy tagta geçýär. Ol Horezmiň çägini hasam giňeldipdir.

“Gymmatly tapyndylar orta asyrlarda Köneürgenç-Gürgenç şäherinden geçen esasy ugurlaryň biri bolan Beýik Ýüpek ýolunyň çäginde tapyldy, bu dünýä belli beýik türkmen serkerdeleriniň we beýik ylym işgärleriniň ýaşan we döreden ýeridir. Köneürgenjiň ýaşaýjylary şäheriň ajaýyp ýadygärliklerine buýsanç bilen hormat goýýarlar” diýip, taryhy-medeni goraghananyň ýolbaşçysy belleýär.

P.Aşyrowyň belleýşi ýaly, Köneürgenç şäherinde beýik ýadygärlikleriň ençemesi, şol sanda Merkezi Aziýada iň beýik Gutlug Timuryň minarasy, şeýle-de Törebeg hanymyň, Nejmeddin Kubranyň, Pirýar Weliniň aramgähleri saklanyp galdy. Aýratynam, Nejmeddin Kubranyň (XII-XIII asyrlar) aramgähi tapawutlanýar. Bu özboluşly binagärlik ýadygärligi ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizildi we hemişe dünýäniň dürli künjeginden köp sanly zyýaratçylary özüne çekýär.


18.02.2025 18:20
2.1k+

Aşgabatda kino we sirk: dynç günlerinde nirä gitmeli?

Türkmenistanyň Döwlet sirki Türkmenistanyň Döwlet sirki 23-nji fewralda geçiriljek teatr-sirk şüweleňini yglan etdi. Tomaşaçylara abraýly halkara festiwallarynda 6 gezek ýeňiji bolan “Galkynyş” milli at üstündäki...

17.02.2025 08:24
11k+

Türkmenistanda hepdelik howa maglumaty: hepdäniň başynda we ahyrynda gar gatyşykly ýagyş ýagar

Türkmenistanyň Gidrometeorologiýa baradaky gullugy ýurdumyzda şu hepdäniň dowamynda boljak howanyň ýagdaýy barada maglumat berdi. Aşgabatda üýtgäp durýan bulutly howa bolup, hepdäniň başynda we ahyrynda gar gatyşykly...

16.02.2025 22:54
2.1k+

Biz haçan ruhubelent? Ylmy barlag günüň wagty bilen şähdiň arasyndaky baglanyşygy ýüze çykardy

Adamlar haýsy şertlerde ruhubelent ýagdaýda bolýar we näme üçin kähalatlar olar sebäpsiz ýere göwnüçökgün hala düşýärler. Los-Anjelesdäki Kaliforniýa uniwersitetiniň hünärmenleri günüň wagty, hepdäniň günleri we...

16.02.2025 20:39
11k+

Antarktidadaky ýeke-täk mör-möjek nädip diri galmagy başarýar: alymlaryň jogaby

Antarktidada ýaşaýan jandarlar barada gürrüň edilende köp adamyň aňyna ilki bilen pingwinler gelýär. Emma bu yklymda örän täsin mör-möjek – ganatsyz çybyn Belgica antarctica hem ýaşaýar. Onuň şeýle aşa sowuk we...