Alymlar ýertitremeleriň ýüze çykmagyna sebäp bolýan täze faktoryň üstüni açdylar

  • 14.06.2024 14:47
  • 9.9k+

Braun uniwersitetiniň alymlary ýertitremeleriň ýüze çykmagyna täsir edýän täze bir faktory kesgitlediler. Nature žurnalynda çap edilen barlagyň netijesine görä, jaýryklaryň geometriýasy ýertitremeleriň güýjüne we ýygylygyna uly täsirini ýetirýär.

Däp boýunça ýertitremeler litosfera plitalarynyň çat açyş  güýji bilen düşündirilýärdi. Täze barlag çat açyş zolaklardaky gurluşlaryň tekizliginiň hem möhüm rol oýnaýandygyny ýüze çykardy. Plitalaryň “byçgynyň tygly dişine” meňzeş çylşyrymly geometriýasy topagyň güýçli hereketlenmegine we şonuň bilen birlikde has sarsgynly ýertitremelerine sebäp bolýar.
Barlagçylar Kaliforniýadaky San-Andreas jaýrygyny öwrendiler. Alnan maglumatlar "tekiz" jaýryklaryň plitalara birsydyrgyn süýşmäge mümkinçilik berýändigini görkezýär, şol bir wagtda bitekizleri ýeriň titremegine sebäp bolýan goşmaça basyşy döredýär.
Geljekde geofizikler täze modeli beýleki jaýryklar boýunça barlamagy meýilleşdirýärler. Eger çaklama tassyk bolsa, bu geljekde ýer titremelerini has takyk çaklamaga mümkinçilik berer.


düýn 14:28
1.4k+

Turşudan süýjä: Hytaýda kömürturşy gazyny şekere öwürmegi öwrendiler

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Týanszin senagat biotehnologiýa institutynyň alymlary kömürturşy gazyny çylşyrymly uglewodlara netijeli öwürmegiň usulyny işläp taýýarladylar. CO₂-ni üýtgetmegiň netijesinde olara fruktoza, glýukoza, amiloza, amilopektin we azyk hem himiki senagatda ulanmak üçin ýaramly bolan beýleki birleşmeleri almak başardýar...

16.07.2025 06:27
4.6k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

16.07.2025 06:16
2.4k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.8k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...