Alymlar ýertitremeleriň ýüze çykmagyna sebäp bolýan täze faktoryň üstüni açdylar

  • 14.06.2024 14:47
  • 9.9k+

Braun uniwersitetiniň alymlary ýertitremeleriň ýüze çykmagyna täsir edýän täze bir faktory kesgitlediler. Nature žurnalynda çap edilen barlagyň netijesine görä, jaýryklaryň geometriýasy ýertitremeleriň güýjüne we ýygylygyna uly täsirini ýetirýär.

Däp boýunça ýertitremeler litosfera plitalarynyň çat açyş  güýji bilen düşündirilýärdi. Täze barlag çat açyş zolaklardaky gurluşlaryň tekizliginiň hem möhüm rol oýnaýandygyny ýüze çykardy. Plitalaryň “byçgynyň tygly dişine” meňzeş çylşyrymly geometriýasy topagyň güýçli hereketlenmegine we şonuň bilen birlikde has sarsgynly ýertitremelerine sebäp bolýar.
Barlagçylar Kaliforniýadaky San-Andreas jaýrygyny öwrendiler. Alnan maglumatlar "tekiz" jaýryklaryň plitalara birsydyrgyn süýşmäge mümkinçilik berýändigini görkezýär, şol bir wagtda bitekizleri ýeriň titremegine sebäp bolýan goşmaça basyşy döredýär.
Geljekde geofizikler täze modeli beýleki jaýryklar boýunça barlamagy meýilleşdirýärler. Eger çaklama tassyk bolsa, bu geljekde ýer titremelerini has takyk çaklamaga mümkinçilik berer.


düýn 14:32
4.2k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.3k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...

24.06.2025 13:32
2.4k+

Aýnadan çap etmek üçin ilkinji 3D printeri döredildi

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň Linkoln barlaghanasynyň barlagçylary aýna zatlary öndürmäge ukyply ilkinji 3D printeri çykardylar. Şu wagta çenli additiw önümçilik şokolad we plastmassa ýaly dürli materiallary öz içine alypdy, ýöne organiki däl aýna bu tehnologiýanyň çäginden daşarda galyp gelýärdi...

24.06.2025 12:40
6.1k+

Britaniýaly alymlar robotlaryň kömegi bilen Arktikany gaýtadan doňdurmak isleýär

Britaniýanyň ARIA hökümet agentligi suwasty robotlaryň kömegi bilen Arktikanyň buz örtüginiň galyňlygyny saklamak we artdyrmak mümkinçiliklerini öwrenmek üçin 10 mln funt sterling (takmynan, $13,4 mln) bölüp berdi diýip, The Times habar berýär...