Ýerdäki ýerasty suwlar 2100-nji ýyla çenli ulanmaga ýaramsyz bolmagy mümkin

  • 10.06.2024 13:57
  • 11k+

Üstümizdäki asyryň ahyryna çenli Ýerdäki ýerasty suwlar ep-esli gyzar we dünýäde suw çökgünliginiň döremegine sebäp bolar. Nature Geoscience žurnalynda çap edilen barlagda alymlar şunuň ýaly ýagdaýy çaklaýarlar.

Kanadanyň Dalhauzi uniwersitetinden Barrett Kuryulukyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary global maýlamaklygyň topragyň üstki gatlaklarynyň we ýerasty suwlaryň  ýylylygyna edýän täsirini derňediler. Barlag ýerasty suwlaryň ortaça temperaturasynyň 2100-nji ýyla çenli 2,1 dereje ýokarlanjakdygyny görkezdi we bu Ýerde parnik gazlarynyň zyňyndylary azaldylan ýagdaýynda şeýle bolar. Zyňyndylaryň derejesi häzirki ýaly dowam etse, bu görkeziji hatda 3,5 derejä hem ýetip biler.
Bu Afrikanyň, Ýakyn Gündogaryň käbir ýurtlaryna we günbatar Awstraliýa hasam täsir eder. Ol ýerde suwuň temperaturasy 34 derejeden geçer.
Alymlaryň çaklamalaryna görä, adamlaryň 59 milliondan 588 milliona çenlisi ýerasty suwlaryň ulanmaga ýaramsyz ýerlerinde galar. Ýene adamlaryň 77 milliondan 188 milliona çenlisi suwuň temperaturasynyň bellenen howpsuzlyk kadasyndan ýokary bolan ýerlerinde ýaşar.
Bu diňe bir adamyň saglygyna howp salman, daşky gurşawa-da howp salýar. Temperaturanyň ýokarlanmagy toprak mikroblarynyň alyş-çalşyny çaltlaşdyrar, bu bolsa suwdaky agyr metal ionlarynyň düzüminiň ýokarlanmagyna getirer.
Bu diňe bir adamyň saglygyna howp salman, daşky gurşawa-da howp salýar. Temperaturanyň ýokarlanmagy toprak mikroblarynyň alyş-çalşyny çaltlaşdyrar, bu bolsa suwdaky agyr metal ionlarynyň düzüminiň ýokarlanmagyna getirer.


27.06.2025 20:25
12k+

Dünýäniň iň gurak ýerleriniň biri bolan Atakama çölüni gar örtdi

Çiliniň demirgazygynda Atakama çölünde gar ýagdy. Bu çöl Ýer ýüzünde iň gurak sebitleriň biri hökmünde tanalýar. Şeýle-de bolsa, bu seýrek hadysa ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) obserwatoriýasynyň sosial ulgamlarynda paýlaşylan wideolarynda görkezildi...

18.06.2025 13:56
6.3k+

Günde iň ýokary derejeli alawlama bolup geçdi

18-nji iýunda Günde iň ýokary X derejeli kuwwatly alawlama bolup geçdi. Bu barada Gün işjeňligine gözegçilik merkezine salgylanyp, TASS habar berýär. X1.3 derejeli alawlama soňky üç hepdede şeýle derejeli ilkinji alawlama boldy...

16.06.2025 14:19
7.1k+

2025-nji ýylyň maý aýy umman gözegçiliginiň taryhynda ikinji iň yssy aý boldy

2025-nji ýylyň maý aýynda dünýä ummanynyň üstüniň ortaça temperaturasy 20,79 gradus boldy – bu gözegçiligiň taryhynda ikinji iň ýokary görkezijidir diýip, Ýewropanyň Copernicus gullugy habar berýär. 2024-nji ýylyň maý aýynda goýlan rekord dereje bu görkezijiden bary-ýogy 0,14 gradus ýokarydy...

07.06.2025 12:21
14k+

Türkmen alymlary Derweze gaz krateriniň alawlamasyny peseltmegi başardylar

Garagum sährasyndaky Derweze gaz krateriniň ýanmagynyň depgini üç esse azaldy. Bu barada «Türkmengaz» döwlet konserniniň Tebigy gaz ylmy-barlag institutynyň barlaghanasynyň müdiri Irina Lurýewa habar berdi. "Krateriň tertipsiz ýanmagynyň ýygjamlygy 2023-nji ýylyň awgust aýy bilen deňeşdirilende üç esseden gowrak azaldy...