Asmanyň rentgen görnüşi. Astronomlar älemi täze bir nukdaýnazardan görkezdiler

  • 16.02.2024 20:42
  • 14k+

Maks Plank adyndaky Ýerden daşarky fizika institutynyň eROSITA konsorsiumynyň astronomlary asmanyň rentgen şöhlesinde nähili görünýändigini görkezdiler.

Nowini Yu neşiriniň habar berşi ýaly, alymlar eROSITA teleskopy arkaly düzülen rentgen asmanynyň täze kartasyny hödürlediler. Onda rentgen şöhleleriniň 900 000 dürli çeşmesi barada maglumat bar, bu rentgen astronomiýasynyň tutuş taryhynda ýüze çykarylandan birnäçe esse köpdür.
Rentgen astronomiýasy älemdäki iň güýçli hem-de aldym-berdimli hadysalary we obýektleri öwrenmäge mümkinçilik berýär. Olara ýagty kwazarlar, adatdan daşary partlamalar, galaktikalaryň arasynda gyzgyn gaz akymlary we gyzgyn ýaş ýyldyzlar degişlidir.
eROSITA Spektrum-RG hemrasyndaky ýumşak rentgen şöhleli  teleskop. Onuň ERASS1 diýlip atlandyrylýan ilkinji asman gözlegi 2019-njy ýylyň 12-nji dekabryndan 7 aýyň dowamynda geçirildi. Netijede, rentgen asmanynyň ýarysyny gurşaýan maglumatlar toplumy alyndy.
Rentgen asmanynyň täze kartasy astronomlara galaktikalaryň we olaryň toparlarynyň ewolýusiýasyny öwrenmäge, gara deşikleri we neýtron ýyldyzlaryny öwrenmäge, şeýle-de, kosmiki jisimleriň täze görnüşlerini tapmaga mümkinçilik berer.


düýn 17:45
2.3k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
3.7k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.3k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...

düýn 06:35
4.4k+

Türkmen talyplary Malaýziýada WSDG 2025 bäsleşiginde baş baýraga we taslamany ösdürmek üçin pul baýragyna mynasyp boldular

24 — 28-nji sent­ýabr ara­ly­gyn­da Ma­laý­zi­ýa­nyň Saý­ber­ja­ýa şä­he­rin­de Bü­tin­dün­ýä Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry bäs­le­şi­gi (World Sus­tai­nab­le Develop­ment Goals Chal­len­ge — WSDG 2025) ge­çi­ril­di...