Howanyň üýtgemegi Arktikanyň suwlarynda täze adalaryň döremegine getirip biler

  • 04.02.2024 20:49
  • 11k+

Daniýanyň Tehniki uniwersitetiniň alymlary howanyň birbada üýtgemeginiň Arktikadaky deňiz landşaftyny üýtgedip, Grenlandiýanyň töwereginde köp sanly täze adalaryň peýda bolmagyna getirip biljekdigini anykladylar. Gözleg “Geophysical Research Letters” (GRL) ylmy žurnalynda neşir edildi diýip, gazeta.ru habar berýär.

Hünärmenler Grenlandiýanyň düýp jynsynyň 2013-nji ýyldan 2023-nji ýyl aralygynda 20 santimetr ýokary galandygyny, munuň bolsa ýüzýyllygyň dowamynda iki metre barabardygyny anykladylar. Bu, esasan, topraga düşýän basyşy azaldýan buz örtüginiň ýitmegi bilen baglanyşyklydyr.
Gözleg Grenlandiýanyň kenarynyň ugrunda ýerleşýän 61 ölçeg stansiýasyndan ybarat ulgam bolan GNET-iň maglumatlaryna esaslanýar.
Grenlandiýanyň ýokary galyş fakty ozaldan hem belli. Bu soňky Buz eýýamynda gury ýeriň galyň buz örtügi bilen basylmagy sebäplidir. Buzluklaryň, takmynan, 12 müň ýyl mundan ozal erändigine garamazdan, ýer buz basyşynyň peselmegi sebäpli henizem ýokary galýar.
Mundan başga-da, global maýlama sebäpli buz örtüginiň eremeginiň güýçlenmegi soňky iki onýyllykda Grenlandiýanyň kenarýakasyndaky gury ýeriň goşmaça we has çalt ýokary galmagyna getirdi.

“Biziň şu ýyllar Grenlandiýada syn edýän jynslarymyzyň ýokary galşyny diňe bir Buz eýýamyndan soň tebigy prosesler bilen düşündirip bolmaz. GNET-iň maglumatlarynyň kömegi bilen biz howa üýtgemeleri sebäpli gury ýeriň haýsy bölekleriniň ýokary galýandygyny anyk seljerip bileris” – diýip, ylmy işiň awtorlarynyň biri, professor Şafkat Abbas Han belledi.


düýn 08:09
3.8k+

Buzluklaryň möçberi 50 ýylda 9 trillion tonna azaldy

1975-nji ýyldan bäri alnyp barylýan gözegçilikleriň dowamynda, buzluklaryň umumy möçberi 9 trillion tonnadan hem köp azaldy. Bu barada Bütindünýä meteorologiýa guramasynyň wekili Kler Nullis Ženewada geçirilen metbugat ýygnagynda habar berdi...

01.06.2025 19:18
6.1k+

Ýeriň ilatynyň tas ýarysy bir aýa barabar goşmaça yssy howany başdan geçirdi

ABŞ-nyň Nýu-Jersi ştatynda ýerleşýän «Climate Central» garaşsyz ylmy-barlag toparynyň hasabatyna görä, soňky bir ýylyň dowamynda Ýeriň ilatynyň tas ýarysy aşa yssy howalaryň uzaga çekmegi bilen ýüzbe-ýüz bolupdyr...

27.05.2025 12:07
14k+

Günüň golaýynda Ýer şaryndan 10 esse uly «guş» göze ildi: alymlar düşündiriş gözleýärler

24-nji maýda «LASCO» teleskoplarynyň biri Günüň golaýynda «alawly yzy» bolan guşa meňzeş jisimi bellige aldy. Ol Günüň ýüzünden, takmynan, 2 million kilometr beýiklikdedi. Onuň «ganatynyň» uzynlygy, takmynan, 150 müň kilometre ýetýär...

27.04.2025 11:59
4.9k+

Ummanlaryň gyzmagy merjenleriň 80%-den gowragyna ýok bolup gitmek howpuny salýar

Ummanlaryň temperaturasynyň ýokarlanmagy sebäpli planetanyň merjenleriň 80%-den gowragynyň reňki soldy. Halkara Merjen gaýalary başlangyjy (ICRI) tarapyndan berlen hasabatda olaryň köpçülikleýin ýok bolup gitmek howpy barada aýdylýar diýip, TASS habar berýär...