Kaliforniýa Tehnologiýalar institutynyň, Karnegi Ylym tnstitutynyň, Kornell uniwersitetiniň alymlary we Kolorado uniwersitetiniň filosoflary tebigatyň täze kanunyny beýan etdiler. Täze kanuna görä, çylşyrymly ulgamlar gurluşyny has-da çylşyrymlylaşdyryp we köpdürliligini artdyryp ösýärler.
«Proceedings of the National Science Academy» (PNAS) žurnalynda çap edilen makalada ewolýusiýanyň Ýerdäki ýaşaýyş bilen çäklenmeýändigi, onuň atomlardan we minerallardan başlap, planetalara we ýyldyzlara çenli beýleki adatdan daşary çylşyrymly ulgamlarda hem ýüze çykýandygy beýan edilýär.
Funksional maglumatlarynyň artmagy kanuny ewolýusiýanyň janly we jansyz tebigatyň umumy aýratynlygydygyny ykrar edýär. Bu ulgamlar köp gezek tertipleşdirilip bilinjek atomlar, molekulalar ýa-da öýjükler ýaly köp dürli düzüm böleklerden ybarat bolmaly. Ikinjiden, olar sansyz dürli mehanizmleriň döremegine sebäp bolýan tebigy proseslere sezewar bolýarlar. Netijede, konfigurasiýalaryň diňe az sanly bölegi funksiýalar boýunça seçgi diýlip atlandyrylýan prosesden aman galýar.
Ulgamyň köp dürli konfigurasiýalary bir ýa-da birnäçe funksiýalara baglylykda seçgä sezewar bolsa, ulgam öser. Iň esasy funksiýa durnuklylykdyr, ýagny komponentleri durnukly tertipde ýerleşen konfigurasiýalar saýlanýar. Üznüksiz energiýa akymy bolan ulgamlar hem saýlanýar. Üçünji funksiýany alymlar «täzeçillik» diýip atlandyrýarlar – täze ulgamlaryň ösüş meýlilleri özboluşly häsiýetlere ýa-da aýratynlyklara alyp barýan täze konfigurasiýalary başdan geçirýär.
Mysal hökmünde alymlar minerallaryň ewolýusiýasyny getirýärler. Irki Gün ulgamynda atomlary has durnukly ýerleşen minerallaryň bary-ýogy 20 görnüşi bardy. Bu ilkinji minerallar ýaşaýşyň döremegine gatnaşan minerallaryň indiki nesilleri üçin esas bolup hyzmat edipdir. Ýaşaýşyň we minerallaryň ewolýusiýasy soňra biri-biri bilen berk baglanyşýar, çünki dişler, süňkler, haýwanlaryň ösüntgileri we gapaklary minerallardan ybaratdyr. Häzirki wagtda çylşyrymly fiziki, himiki we biologiki prosesleriň netijesinde ýüze çykýan minerallaryň 6000-e golaý görnüşi mälimdir.