Alymlar: Dünýädäki dilleriň ýaňlanyşy klimata bagly

  • 04.09.2023 15:07
  • 10k+

Lingwistler howanyň we dilleriň ýaňlanyşynyň arasyndaky baglanyşygy ýüze çykardylar.

Report agentliginiň “Frontiers in Psychology” žurnalyna salgylanyp berýän habaryna görä, olar çyglylyk, deňiz derejesinden beýiklik, temperatura, ygalyň mukdary we ösümlikleriň gürlügi ýaly daşky gurşaw şertlerine baha berdiler.
Gözlegçiler: "Dürli daşky gurşaw we dil üýtgeýjileriniň biri-biri bilen näderejede arabaglanyşygynyň bardygyna göz ýetirmäge synanyşdyk"- diýip gürrüň berdiler.
Ýokary temperatura we çyglylyk bolan ýerlerde adamlaryň çekimli sesleri has köp ulanýandyklary, daglarda bolsa zarply çekimsiz sesleri ulanýandyklary ýüze çykaryldy. Has çylşyrymly ton ulgamlary çygly sebitlere mahsusdyr.
Alymlar bu faktlara düşündiriş tapmaga synanyşdylar. Bir çaklama görä, belentliklerde adamlar çyglylygy saklamaga synanyşýarlar, şonuň üçin ses aragatnaşygyny ýapýan sesleri ulanýarlar.
Şeýle hem gözlegçiler howanyň üýtgemeginiň soňlugy bilen dilleriň ýaňlanyşyna täsir etjekdigine ynanýarlar. Biologlar guş aýdymlarynda daşky gurşawyň şertlerine uýgunlaşýan meýilleri eýýäm görüpdirler.


düýn 19:18
3.2k+

Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy...

15.12.2025 17:03
7.3k+

Tanis şäherinden tapylan 225 heýkeljik mazarda ýatan faraonyň adyny anyklamaga ýardam etdi

Arheologlar Nil deltasyndaky gadymy Tanis şäherinde ýerleşýän şa mazaryndan 225 sany jaýlamak üçin niýetlenen heýkeljik tapdylar. Bu artefaktlaryň ýüzündäki nyşanlar atsyz sarkofagda ýatan merhumyň şahsyýetini anyklamaga mümkinçilik berdi: ol faraon Şeşonk III bolup çykdy...

15.12.2025 15:06
4k+

400 müň ýyllyk oduň yzy tapyldy: neandertallar Homo sapiens-den has öň ot ýakypdyr

Arheologlar Suffolk graflygyndaky arheologik ýadygärligiň çäginde adamlaryň 400 müň ýyl mundan ozal – öňki hasap edilenden tas 350 müň ýyl ir ot ýakmagy öwrenendigine subutnama tapdy. Ylmy gözleg Nature žurnalynda neşir edildi...

14.12.2025 23:36
5.2k+

Geň soňlama: Hytaýda daşdan düwnüp heläk bolan gadymy guş tapyldy

Paleontologlar Hytaýyň Týanýu Tebigy Taryh Muzeýiniň zat saklanýan ýerlerinde adaty bolmadyk açyş etdiler. Geçirilen barlagda öň mälim bolmadyk guş görnüşiniň köp sanly ýuwdulan daşlardan düwnüp ölendigini görkezýän galyndy tapyldy...