Alymlar bütin dünýäde fotosinteziň depgininiň peselýändigini bellediler

  • 16.08.2023 08:48
  • 8.2k+

Atmosferadaky kömürturşy gazynyň mukdarynyň köpelmegi sebäpli bolup geçýän fotosinteziň tizliginiň artyşy birdenkä haýallady diýip, ytaýly alymlar belleýärler.  Bu üýtgeşmeler tutuş Ýer togalagynda bolup geçýär.

Fotosintez wagtynda ösümlikler CO2-ni we suwy uglewodlara öwürýärler hem-de kislorod bölüp çykarýarlar. Şonuň üçin olar täsirli uglerody sarp edijilerdir. Öňki barlaglar geçen asyryň dowamynda uglerodyň zyňyndylarynyň mukdarynyň artmagy bilen ösümlikleriň fotosintezi tizleşdirýändigini we atmosferadan has köp uglerod alýandygyny görkezdi. Netijede, global ýylylygyň tizligi haýallady.
Täze barlag;ar bu depginiň soňky döwürde tersine bolandygyny görkezdi. Global fotosinteziň tizligi haýallady. Alymlar muny atmosferanyň has gurak bolmagy bilen baglanyşdyrýarlar.
Ylmy işiň awtorlary 1982-nji ýyldan 2016-njy ýyla çenli döwür üçin ýerden gözegçilik maglumatlaryny seljerdiler. Datçikler CO2-niň mukdary we howadaky çyglylyk ýaly görkezijileri ýazga alýarlar.
Mundan başga-da, alymlar dürli sebitleriň emeli hemradan alnan suratlaryny ýygnadylar we agaç ýapraklarynyň daşky görnüşini seljerdiler. Ýapragyň reňki ýaly faktorlar fotosinteziň tizligini görkezýär.
Toplanan maglumatlara esaslanyp, topar 2000-nji ýyldan şu güne çenli global sintez derejeleriniň üýtgeşmelerini grafiki taýdan şekillendirýän nusgalary döretdi. Netijeler geçen asyryň dowamynda CO2-niň derejesiniň ýokarlanmagy bilen, fotosinteziň global derejesiniň hem olar bilen deň derejede artandygyny görkezdi. Emma 2000-nji ýyldan bäri ýagdaý üýtgedi. Fotosinteziň ösüş depgini haýallap başlady we ýakyn wagtda düýbünden togtap biler, çünki planetanyň gyzmagy we guramagy dowam edýär diýip, «Science» habar berýär.


düýn 15:41
2.4k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

düýn 15:29
4.2k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

02.06.2025 13:31
5k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...

01.06.2025 18:47
4.7k+

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...