Alymlar Ýerdäki suwuň ýaşyny kesgitlediler

  • 22.12.2022 16:18
  • 31k+

Fransiýanyň we Hytaýyň astrofizikleri Ýerdäki suwuň ýaşyny kesgitlediler. Barlaglar onuň Gün ulgamy bilen bir wagtda, ýagny azyndan 4,5 milliard ýyl ozal peýda bolandygyny görkezdi diýip, GeoScienceWorld Elements habar berýär. 

Alymlar suwuň peýda boluş prosesini beýan etdiler. Ol dört tapgyrdan geçipdir we wodoroddan, geliýden, ugleroddan dörän deslapky bulutdan gözbaş alypdyr. 
Şeýlelikde, ilki kislorodyň molekulalary zatlaryň tozlaryna «ýelmeşipdir». Wodorodyň has ýeňiljek molekulalary tozanjyklar bilen çaknyşyp, kislorod bilen birleşipdirler.  Şeýle täsir edişmäniň netijesinde suw buzy peýda bolupdyr. Bu sowuk faza diýip atlandyrylýan ilkinji faza bolupdyr.
Soňra grawitasiýa sebäpli materiýa buludyň merkezine toplanyp başlapdyr we  protoýyldyzy döredipdir. Temperatura ýokarlanyp, buz suw buguna öwrülipdir (ikinji faza).
Şondan soň protoplaneta diski kemala gelip başlapdyr. Suw bugy sowuk ýerlere aralaşyp, gaýtadan buza öwrülipdir (üçünji faza). Planetanyň gutarnykly dördünji tapgyrynyň dowamynda asteroidler we kometalar özleriniň häzirki keşbine eýe bolup ugrapdyrlar we bu jisimler suwy häzirki ýagdaýynda özi bilen äkidip ugrapdyrlar.


düýn 11:02
3.5k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

düýn 10:52
1.4k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
6k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...