Alymlar Ýerdäki suwuň ýaşyny kesgitlediler

  • 22.12.2022 16:18
  • 31k+

Fransiýanyň we Hytaýyň astrofizikleri Ýerdäki suwuň ýaşyny kesgitlediler. Barlaglar onuň Gün ulgamy bilen bir wagtda, ýagny azyndan 4,5 milliard ýyl ozal peýda bolandygyny görkezdi diýip, GeoScienceWorld Elements habar berýär. 

Alymlar suwuň peýda boluş prosesini beýan etdiler. Ol dört tapgyrdan geçipdir we wodoroddan, geliýden, ugleroddan dörän deslapky bulutdan gözbaş alypdyr. 
Şeýlelikde, ilki kislorodyň molekulalary zatlaryň tozlaryna «ýelmeşipdir». Wodorodyň has ýeňiljek molekulalary tozanjyklar bilen çaknyşyp, kislorod bilen birleşipdirler.  Şeýle täsir edişmäniň netijesinde suw buzy peýda bolupdyr. Bu sowuk faza diýip atlandyrylýan ilkinji faza bolupdyr.
Soňra grawitasiýa sebäpli materiýa buludyň merkezine toplanyp başlapdyr we  protoýyldyzy döredipdir. Temperatura ýokarlanyp, buz suw buguna öwrülipdir (ikinji faza).
Şondan soň protoplaneta diski kemala gelip başlapdyr. Suw bugy sowuk ýerlere aralaşyp, gaýtadan buza öwrülipdir (üçünji faza). Planetanyň gutarnykly dördünji tapgyrynyň dowamynda asteroidler we kometalar özleriniň häzirki keşbine eýe bolup ugrapdyrlar we bu jisimler suwy häzirki ýagdaýynda özi bilen äkidip ugrapdyrlar.


düýn 17:45
2.3k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
3.7k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.3k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...

düýn 06:35
4.4k+

Türkmen talyplary Malaýziýada WSDG 2025 bäsleşiginde baş baýraga we taslamany ösdürmek üçin pul baýragyna mynasyp boldular

24 — 28-nji sent­ýabr ara­ly­gyn­da Ma­laý­zi­ýa­nyň Saý­ber­ja­ýa şä­he­rin­de Bü­tin­dün­ýä Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry bäs­le­şi­gi (World Sus­tai­nab­le Develop­ment Goals Chal­len­ge — WSDG 2025) ge­çi­ril­di...