Alymlar Ýerdäki suwuň ýaşyny kesgitlediler

  • 22.12.2022 16:18
  • 31k+

Fransiýanyň we Hytaýyň astrofizikleri Ýerdäki suwuň ýaşyny kesgitlediler. Barlaglar onuň Gün ulgamy bilen bir wagtda, ýagny azyndan 4,5 milliard ýyl ozal peýda bolandygyny görkezdi diýip, GeoScienceWorld Elements habar berýär. 

Alymlar suwuň peýda boluş prosesini beýan etdiler. Ol dört tapgyrdan geçipdir we wodoroddan, geliýden, ugleroddan dörän deslapky bulutdan gözbaş alypdyr. 
Şeýlelikde, ilki kislorodyň molekulalary zatlaryň tozlaryna «ýelmeşipdir». Wodorodyň has ýeňiljek molekulalary tozanjyklar bilen çaknyşyp, kislorod bilen birleşipdirler.  Şeýle täsir edişmäniň netijesinde suw buzy peýda bolupdyr. Bu sowuk faza diýip atlandyrylýan ilkinji faza bolupdyr.
Soňra grawitasiýa sebäpli materiýa buludyň merkezine toplanyp başlapdyr we  protoýyldyzy döredipdir. Temperatura ýokarlanyp, buz suw buguna öwrülipdir (ikinji faza).
Şondan soň protoplaneta diski kemala gelip başlapdyr. Suw bugy sowuk ýerlere aralaşyp, gaýtadan buza öwrülipdir (üçünji faza). Planetanyň gutarnykly dördünji tapgyrynyň dowamynda asteroidler we kometalar özleriniň häzirki keşbine eýe bolup ugrapdyrlar we bu jisimler suwy häzirki ýagdaýynda özi bilen äkidip ugrapdyrlar.


düýn 15:50
7.3k+

Birwagtlar Ýerde pil ýaly äpet leniwesler bolupdyr. Olary ýok eden zat howanyň üýtgemegi däl

Takmynan, mundan 15 müň ýyl ozal Amerikada Megatherium atly ägirt uly leniwesler ýaşap geçipdir. Ululygy Aziýa pilleriniňki ýaly bolan bu süýdemdirijiler agaçlaryň ýapraklary bilen iýmitlenipdir, olary özleriniň çeýe dilleri bilen ýolup alypdyrlar...

04.06.2025 15:41
3.4k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

04.06.2025 15:29
6.2k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

02.06.2025 13:31
5.2k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...