Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

  • düýn 11:16
  • 1.6k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir.

Bu taslamanyň üstünde Garward-Smitson astrofizika merkeziniň (CfA) alymlary işlediler. Hünärmenler döredilen kartalary ýakyn aralykdaky ölçegler bilen utgaşdyryp, Günüň işjeňligi ýokarlanmaga başladygyça, bu serhediň hem has ulalýandygyny, çylşyrymlaşýandygyny we anyk görünýändigini anykladylar.
The Astrophysical Journal Letters žurnalynda çap edilen barlaglaryň netijeleri NASA-nyň Parker Gün zondunyň ýyldyzyň atmosferasynyň çuňluklaryna giren wagtynda alan maglumatlary arkaly barlanyldy.

"Alwen üstüniň has aşaky gatlaklaryndan alnan Parker zondunyň maglumatlary Gün täjiniň (corona) näme üçin beýle yssydygy ýaly möhüm soraglara jogap bermäge kömek edip biler. Ýöne bu soraglara jogap bermezden ozal, serhediň nireden geçýändigini anyk bilmelidiris" — diýip, CfA-nyň astrofizigi we makalanyň esasy awtory Sem Bedman düşündirýär.

Alnan kartalar we maglumatlar Günüň Ýere edýän täsiriniň modellerini kämilleşdirmäge, kosmos howasyny has takyk çaklamaga we galaktikadaky beýleki ýyldyzlaryň atmosferasynyň çylşyrymlylygyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer. Alymlar geljekde Günüň işjeňliginiň peseljek döwründe Gün täjini täzeden öwrenmegi meýilleşdirýärler.


düýn 11:12
2.8k+

Türkmen alymlary çölleşmä garşy göreşmek üçin bionanokompozit material döretdiler

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologik parkynyň hünärmenleri gumuň göçmegi we çölleşmek meseleleri boýunça ylmy-barlag işlerini geçirdiler. Bu ylmy-barlag işleriniň çäklerinde sianobakteriýalaryň biomassasy esasynda dökülýän çägeleri berkitmek we olaryň göçmeginiň öňüni almak üçin bionanokompozit material (BNKM) döredildi...

16.12.2025 19:18
4.1k+

Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy...

15.12.2025 17:03
7.9k+

Tanis şäherinden tapylan 225 heýkeljik mazarda ýatan faraonyň adyny anyklamaga ýardam etdi

Arheologlar Nil deltasyndaky gadymy Tanis şäherinde ýerleşýän şa mazaryndan 225 sany jaýlamak üçin niýetlenen heýkeljik tapdylar. Bu artefaktlaryň ýüzündäki nyşanlar atsyz sarkofagda ýatan merhumyň şahsyýetini anyklamaga mümkinçilik berdi: ol faraon Şeşonk III bolup çykdy...

15.12.2025 15:06
4.2k+

400 müň ýyllyk oduň yzy tapyldy: neandertallar Homo sapiens-den has öň ot ýakypdyr

Arheologlar Suffolk graflygyndaky arheologik ýadygärligiň çäginde adamlaryň 400 müň ýyl mundan ozal – öňki hasap edilenden tas 350 müň ýyl ir ot ýakmagy öwrenendigine subutnama tapdy. Ylmy gözleg Nature žurnalynda neşir edildi...