Derýalar biziň planetamyzyň arteriýalary bolup, olar süýji suwy yklymlara daşaýar we tutuş ekoulgamlary kemala getirýär.
Hünärmenler dünýäniň iň kuwwatly 30 sany derýasyny ortaça akym tizligine görä tertipleýän täze infografika döretdiler.
Deňeşdirme, sekuntda 224 000 kub metr akym tizligi bilen Amazonkanyň sanawda nähili öňe saýlanýandygyny görkezýär: ol ummana indiki görkeziljek dört äpet derýanyň jemi suwundan hem köp suwy guýýar. Eger ony nasos hökmünde göz öňüne getirsek, ol her sekuntda 83 sany olimpiýa suw howdanyny dolduryp bilerdi.
Iň gurak aýlarda hem Amazonka beýleki uly derýalaryň diňe iň ýokary suw joşmalary wagtynda ýetýän suwundan hem köp suwy akdyrýar we bu onuň dünýäniň gidrologiýa ulgamyndaky özboluşly ornuny görkezýär.
Aziýa çempionlykda Günorta Amerikadan yza galsa-da, ilkinji onlugyň ep-esli ornuny eýeleýär: Gang–Brahmaputra–Megna, Ýaňszy, Ýeniseý we Lena derýalarynyň akymlary sekuntda 18 000 kub metrden geçýär. Olaryň kenarlaryndaky çalt ykdysady ösüş suwuň durnukly bolmagyny aýratyn möhüm edýär: Hindistanyň däneçilik zolagyndaky suwaryşdan başlap, Hytaýyň senagat merkezindäki gidroenergetika çenli ösüşler muňa mysaldyr.
Afrikanyň äpet Kongo derýasy sekuntda 41 400 kub metr suw akdyryşy bilen ilkinji bäşlige girýän ýeke-täk yklym derýasydyr. Bu derýa ekwatorial tokaýlaryň suw akymlaryny bir bütewil hanada nähili jemleýändigini görkezýär.
Demirgazyk Amerikadaky Missisipi we Sen-Loran derýalary uly basseýnleriň aram ygallar bilen utgaşyp, uly, ýöne birneme az suwly akymlary döredýändigini görkezýär. Ýewropanyň Wolga we Dunaý derýalary sanawa zordan düşdüler, bu bolsa yklymyň howasynyň aramdygyny we suwy sazlaýyş ulgamly bentleriniň bardygyny görkezýär.
Okeaniýanyň Flaý, Mambraamo we Sepik ýaly derýalary Täze Gwineýanyň güýçli ýagyşlary sebäpli kiçi basseýnleri üçin adatdan daşary ýokary suw akymlaryny sarp edýändigini görkezýär, bu bolsa ýerli howanyň basseýniň geografik ululygyna garanda akymyna has güýçli täsir edip biljekdigini ýatladýar.
Bellenilmeli zat, infografikadaky ýurtlaryň basseýniň tutuş meýdany boýunça däl-de, esasy hanasynyň ugry boýunça görkezilendigidir. Şahalaryň suw akymlary eýýäm esasy derýa ulgamynyň umumy akymyna goşuldy. Deňze, ummana ýa-da ýapyk suw howdanyna (meselem, Hazar deňzi) guýýan derýalar esasy derýalar hasaplanýar; şahalar bolsa başga derýalara guýýar.
