Bütindünýä intellektual eýeçilik guramasy (WIPO) 2025-nji ýylyň Global innowasiýa indeksini çap etdi we tehnologiýalara işjeň maýa goýýan hem-de olary durmuşa ornaşdyrýan iň "akylly" şäherleri kesgitledi. Gözleg San-Fransiskodan Şençžene çenli dünýä patentleriniň 70%-den gowragyny öz içine alýan ýüz sany innowasiýa merkezini öz içine alýar.
Aşakda 2025-nji ýylyň liderleri hökmünde ykrar edilen ýedi şäher bar:
1. Sýurih (Şweýsariýa)
Sýurih birinji orny eýeleýär, onuň üstünligi 2018-nji ýylda başlanan Smart City Zürich strategiýasyna esaslanýar. Şäher trafik gözegçiligi, galyndylar dolandyryşy we jemgyýetçilik hyzmatlaryny gowulandyrmak üçin sanly platformalary ulanýar. Open Zurich taslamasy maglumatlaryň açyklygyny we ähli gatnaşyjy toparlaryň arasyndaky hyzmatdaşlygy üpjün edýär. Ulag we energetika bitewi sanly ekoulgama birleşdirilendir; ZVV programmasy awtobuslary, otlulary we elektro-skuterleri birleşdirýär.
2. Oslo (Norwegiýa)
Oslo 2019-njy ýyldan bäri ikinji orny saklaýar we ekologiýa taýdan durnukly ösüş üçin iň ýokary AAA bahasyny aldy. Şäherde elektro-awtoulaglar ähli şahsy ulaglaryň 40%-ini we täze satuwlaryň 90%-ini düzýär. FutureBuilt programmasy pes uglerod yzy bolan 50 taslamany amala aşyrýar. Energiýanyň 60%-e golaýy gidro-çeşmelerden gelýär, Oslo Toll Ring ulgamy bolsa arassa ulagy höweslendirýär.
3. Ženewa (Şweýsariýa)
Ženewa hem AAA reýtingini aldy we Smart Canton programmasy arkaly sanly tehnologiýalary infrastruktura işjeň ornaşdyrýar. Şäherde TetraEner we Geneva Lac Nations ýaly täzelenýän energiýany artdyrýan we binalary gidro-ulgama birleşdirýän taslamalar bar. Ekologiýa monitoringi üçin LoRaWAN ulgamy ulanylýar.
4. Dubaý (BAE)
Dubay Smart City Index-de 12-nji orundan dördünji orna göterildi. Şäheriň strategiýasy alty sany esasy sütün (ykdysadyýet, durmuş, dolandyryş, ekologiýa, adamlar we mobililik) esasynda gurulýar. Akylly transport ulgamlary dykynlary 20% azaldýar, we şäheriň maksady 2050-nji ýyla çenli energiýanyň 75%-ini arassa çeşmelerden almak.
5. Abu-Dabi (BAE)
BAE-niň paýtagty onunjy orundan bäşinji orna çykdy. 2024-nji ýylda Emeli aň we Zatlaryň internetini (IoT) ulanýan Zayed Smart City taslamasy başladyldy. TAMM sanly platformasy döwlet hyzmatlaryny birleşdirip, kagyz ulanmagy 90% azaldy. Şäher 2050-nji ýyla çenli uglerod bitaraplygyna ýetmek üçin elektro-awtoulaglary işjeň girizýär.
6. London (Beýik Britaniýa)
London merkezine girmek üçin tölegi (Congestion Charge) we kontaktsyz tölegleri, şeýle hem ultra-pes zyňyndylar zonasyny (ULEZ) üstünlikli durmuşa geçirdi. Metroda 2025-nji ýyla çenli 4G we 5G aragatnaşyk ulgamy gurnalýar. Açyk maglumat platformalary başgalara akylly duralgalar we ekologiýa monitoringi ýaly täze hyzmatlary döretmäge ýardam edýär.
7. Kopengagen (Daniýa)
Kopengagen esasy maksat edinip, iň ýakyn wagtda uglerod yzy nol bolan şäher bolmagy maksat edinýär. Ýaşaýjylaryň 62%-i 400 km welosiped ýodalarynyň ulgamy boýunça işe welosipedde gatnaýar. Copenhagen Connecting programmasy durnukly innowasiýalaryň lideri statusyny berkleşdirdi we uly sosial-ykdysady peýdalar getirdi.
