Fizikler buzy epip, elektrik energiýasyny aldylar

  • 08.09.2025 13:16
  • 3.5k+

Alymlar suw buzy epilende elektrik togunyň çykýandygyny ýüze çykardylar. Fleksoelektrik täsiri diýlip atlandyrylýan bu hadysa dürli temperaturalarda syn edildi. Bu açyş çabga bulutlarynda ýyldyrymyň nähili emele gelýändigine has gowy düşünmäge kömek edýär.

Ispaniýaly, ABŞ-ly we hytaýly fizikler ýönekeý synag geçirdiler. Olar iki geçirijiniň arasyna gaty arassa buz plastinasyny berkitdiler we ony seresaplylyk bilen epdiler. Epilmegiň netijesinde buzda ölçäp boljak elektrik zarýady döredi. Bu açyş fleksoelektrik täsiriň buzuň iň köp ýaýran görnüşinde ýüze çykarylan  ilkinji ýagdaýy boldy.
Buzuň gurluşynyň ýigrimiden gowrak görnüşi (fazasy) bar. Täze işde Ih buzy ulanyldy. Şu wagta çenli buzuň bu fazasynyň doly öwrenilendigi aýdylýardy, ýöne synag bu materialyň ozal näbelli häsiýetleriniň bardygyny görkezdi. Şeýle hem alymlar buz özüniň fleksoelektrik häsiýetnamalary boýunça häzirki zaman sensorlarynda ulanylýan keramika meňzeşdigini anykladylar.
Alymlar entek bu açyşyň amaly ulanylyşy barada hiç zat aýtmadygam bolsalar, ol buzuň fleksoelektrikli çabga bulutlarynyň modellerini kämilleşdirmäge kömek etjekdigine, olary has takyk etjekdigine ynanýarlar.
Fleksoelektrik we segnetoelektrik täsirleri öwrenmek boýunça işler üç ýyla golaý dowam etdi. Makalanyň ilkinji neşiri 2022-nji ýylyň dekabrynda peýda boldy , ýöne syn bermek 2025-nji ýylyň tomsunda tamamlandy.


düýn 17:03
5.5k+

Tanis şäherinden tapylan 225 heýkeljik mazarda ýatan faraonyň adyny anyklamaga ýardam etdi

Arheologlar Nil deltasyndaky gadymy Tanis şäherinde ýerleşýän şa mazaryndan 225 sany jaýlamak üçin niýetlenen heýkeljik tapdylar. Bu artefaktlaryň ýüzündäki nyşanlar atsyz sarkofagda ýatan merhumyň şahsyýetini anyklamaga mümkinçilik berdi: ol faraon Şeşonk III bolup çykdy...

düýn 15:06
3.2k+

400 müň ýyllyk oduň yzy tapyldy: neandertallar Homo sapiens-den has öň ot ýakypdyr

Arheologlar Suffolk graflygyndaky arheologik ýadygärligiň çäginde adamlaryň 400 müň ýyl mundan ozal – öňki hasap edilenden tas 350 müň ýyl ir ot ýakmagy öwrenendigine subutnama tapdy. Ylmy gözleg Nature žurnalynda neşir edildi...

düýn 08:34
1.2k+

ABŞ-da gatanda CO₂-ni siňdirýän beton işlenip düzüldi

Massaçusetsdäki Wuster Politehniki Institutynyň (WPI) alymlary Fermentatiw Gurluşlyk Materialy (ESM) diýlip atlandyrylýan innowasion gurluşyk materialyny işläp düzdüler. Onuň esasy aýratynlygy uglerod-negatiw bolmagydyr: gatama prosesinde ol kömürturşy gazyny çykarman, tersine, atmosferadan kömürturşy gazyny işjeň özüne siňdirýär...

14.12.2025 23:36
4.9k+

Geň soňlama: Hytaýda daşdan düwnüp heläk bolan gadymy guş tapyldy

Paleontologlar Hytaýyň Týanýu Tebigy Taryh Muzeýiniň zat saklanýan ýerlerinde adaty bolmadyk açyş etdiler. Geçirilen barlagda öň mälim bolmadyk guş görnüşiniň köp sanly ýuwdulan daşlardan düwnüp ölendigini görkezýän galyndy tapyldy...