Türk Çaýönüsinde ýaşy 12 müň ýyldan gowrak bolan gadymy desgalar tapyldy

  • 02.08.2025 15:35
  • 7.5k+

Arheologlar Türkiýäniň günorta-gündogarynda ýaşy 12 müň ýyldan gowrak bolan täze desgany tapdylar. Bu barada Arkeonews habar berdi.

Gazuw-agtaryş işleri Çanakkale şäherindäki 18-nji mart uniwersitetinden dosent Sawaş Sarialtunyň ýolbaşçylygynda Çaýönü depesinde alnyp barylýar. Bu ýylky arheologik möwsüm ozal öwrenilmedik meýdança gönükdirildi.
Bu iş ekspedisiýanyň agzalaryny eýýäm täze açyşlar bilen begendirdi - gözenek planlaşdyrma boýunça  gurlan dört sany gönüburçly bina, şeýle hem bürünç eýýamynyň terrakota suw turbasy tapyldy. Sarialtunyň sözlerine görä, bu tapyndylar Çaýönüniň goýnunda henizem açylmadyk taryhy gatlaklarynyň bardygyny tassyklaýar.
Alymlary, talyplary we ýerli işçileri öz içine alýan 60 adamdan ybarat topar obsidian gurallaryny, bezeg monjuklaryny, malahit nusgalaryny we mis önümleri hem tapdy. Bu möwsümde 14 sany mis artefakt tapyldy. Alymlaryň çaklamagyna görä, bu predmetler diňe bir tehniki başarnyklary görkezmän, eýsem şäherçede ýöriteleşdirilen önümçilik zolaklarynyň we iş bölünişiginiň bolandygyny hem görkezip biler.
Çaýönü sebiti 1960-njy ýyllardan bäri çarwa durmuşyndan ekerançylyga we oturymlylyga geçen ilkinji şäherçeleriň biri hökmünde tanalýar. Şäherçäniň gurluşy, däp-dessur we önümçilik zolaklary irki jemgyýetçilik guramasyny we tehnologik ösüşi görkezýär.
B.e. öňki 9100–9000-nji ýyllara degişli täze tapyndylar binalaryň ýaşaýyş jaý hökmünde ulanylmakdan başlap, önümçilik ýa-da administratiw zerurlyklara çenli dürli maksatlar üçin ulanylandygyna şaýatlyk edip biler. Gazuw-agtaryş işleri dowam etdiriler, 2025-nji ýylyň ahyryna çenli barlaglaryň geçirilýän meýdany iki esse artdyrylar.


19.08.2025 15:09
3.3k+

Paleontologlar 5 million ýyl mundan ozal ýaşap geçen keýigiň galyndylaryny tapdylar

Tennessiniň (ABŞ) Greý şäherindäki Greý fosil muzeýiniň paleontologlary, takmynan, 5 million ýyllyk keýigiň galyndylaryny tapdylar. Bu barada Palaeontologia Electronica žurnalynda çap edilen ylmy işde aýdylýar...

19.08.2025 14:11
2.9k+

Özbegistanda Afrikanyň çäginden daşary ýaýyň ulanylmagynyň iň gadymy yzlary tapyldy

Halkara ylmy gözlegçileriň topary Özbegistanyň çäginde gadymy adamlaryň ýaý bilen oky, takmynan, 80 müň ýyl ozal ulanandygyny anyklady. Bu şeýle ýaragyň Afrikanyň çäginden daşary ulanylandygyna iň irki subutnamalaryň biridir diýip, RYA-nyň Sibir bölüminiň Arheologiýa we etnografiýa institutynyň metbugat gullugyna salgylanyp, TASS habar berýär...

18.08.2025 15:29
5.3k+

Meksikada Maýýa medeniýetiniň pese gaçmagyna sebäp bolan aýylganç gurakçylygyň yzlary tapyldy

Meksikanyň Ýukatan ýarym adasyndaky gowakdaky stalagmit sebitde köp sanly gurakçylyklaryň bolandygyny, şol sanda olaryň biriniň 13 ýyl dowam edendigini ýüze çykardy. Bu gurakçylyk, takmynan, müň ýyl ozal Maýýa medeniýetiniň pese gaçmagynda möhüm rol oýnap biler diýip, barlagyň awtorlary Science Advances žurnalynda habar berdiler...

18.08.2025 15:21
4k+

Alymlar äpet penjeli guşa meňzeş dinozawryň täze görnüşini tapdylar

Mongoliýada uly dyrnakly, guşa meňzeş dinozawryň galyndylary tapyldy. Täze görnüş Shri rapax diýlip atlandyryldy we dromeozawrid maşgalasyna degişlidir. Bu açyş barada Historical Biology žurnalynda habar berildi...