Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

  • 22.07.2025 12:35
  • 7.7k+

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar. Bu barada uniwersitetiň metbugat beýanatyna salgylanýan RIA Nowosti habar berýär.

Barlag polistiroldan öndürilen iň kiçi mikroplastik bölejikleriň aýratyn howpludygyny ýüze çykardy. Olar sagdyn öýkeniň öýjüklerine has işjeň sorulýarlar we rak keseliniň irki döwürlerine mahsus biologik prosesleri döredýärler. Hususan-da, öýjüklerde DNK-nyň zaýalanmagy, güýçli migrasiýa, okislenme stresi we ösüşe hem-de ýaşamaga ýardam edýän signal ýollarynyň işjeňleşýändigi anyklandy.
Polistirol - iýmit gaplamalarynda, ýogurt gaplarynda we bir gezek ulanylýan kofe käselerinde bolýan durmuşda iň köp ulanylýan plastmassalaryň biridir.
Barlagyň awtorlary netijeleriň mikroplastik bilen dowamly dem alyş keselleriniň we rak keseliniň arasyndaky baglanyşyk barada täze sowallary döredýändigini nygtaýarlar. Olar çuňlaşdyrylan dersara barlag geçirmäge çagyrdylar we daşky gurşawyň plastika bilen hapalanmagynyň gyssagly öňüni almagyň zerurdygyny bellediler.


şu gün 07:29
2k+

Hytaýly alymlar ilkinji gezek Arktikanyň buzunyň aşagyna adam tarapyndan dolandyrylýan çümmek işini geçirdiler

Hytaýly ummany öwrenijiler Arktikanyň buzunyň aşagynda ilkinji adam tarapyndan dolandyrylýan çuňluga çümmek işini geçirdiler. Geçen hepde tamamlanan ekspedisiýa polýar ekoulgamynyň ýagdaýy barada täze maglumatlary berdi diýip, Interesting Engineering ýazýar...

düýn 17:45
2.7k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
4k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.5k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...