Turşudan süýjä: Hytaýda kömürturşy gazyny şekere öwürmegi öwrendiler

  • 17.07.2025 14:28
  • 3k+

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Týanszin senagat biotehnologiýa institutynyň alymlary kömürturşy gazyny çylşyrymly uglewodlara netijeli öwürmegiň usulyny işläp taýýarladylar. CO₂-ni üýtgetmegiň netijesinde olara fruktoza, glýukoza, amiloza, amilopektin we azyk hem himiki senagatda ulanmak üçin ýaramly bolan beýleki birleşmeleri almak başardýar. Bu barada South China Morning Post habar berýär.

Bu işläp taýýarlama bir wagtyň özünde iki uly meseläni – bug gazlarynyň zyňyndylaryny azaltmak we azyk howpsuzlygyny üpjün etmek meselelerini çözýär. Ylmy gözlegçileriň maglumatlaryna görä, ilkibaşda CO₂-ni metanola öwürýärler. Munuň üçin katalizatorlar we fermentler ulanylýar. Soňra metanoldan çylşyrymly uglewodlar alynýar. Prosesiň netijeliligi 86%-e ýetýär, gysga reaksiýa zynjyrlary bolsa energiýa çykdajylaryny azaldýar.
Häzire çenli kömürturşy gazyny öwürmek tehnologiýalarynyň köpüsi diňe ýönekeý molekulalary almaga mümkinçilik berýärdi. Kömürturşy gazyny uzyn zynjyrdan (12-den köp uglerod atomy) ybarat uglewodlara we uglewodorodlara öwürmek üçin bolsa laýyk çözgütler ýokdy.
Şeker çiňrigini we gant şugundyryny ösdürip ýetişdirmek üçin giň mümkinçilikleriň bardygyna garamazdan, Hytaý her ýyl 5 mln tonna töweregi şekeri import edýär. Şol bir wagtyň özünde ekin meýdanlaryny köpeltmek daşky gurşaw üçin töwekgelçilikler bilen baglanyşykly. Şu nukdaýnazardan şekeri CO₂-den sintez etmek tehnologiýasy aýratyn ähmiýete eýedir.
Usul barlaghana şertlerinde üstünlikli synaldy. Alymlar ony täjirçilik ulanylyş derejesine çykarmak isleýär.


şu gün 11:58
138

Alymlar 70 ýyldan soň gadymy gaplardaky şepbeşik maddanyň baldygyny anyklady

Arheologlar 1954-nji ýylda Italiýadaky Wezuwiniň günorta eňňitlerinde tapylan bürünç gaplaryň içindäki zat barada uzak dowam eden çekeleşiklere nokat goýdy. Tapyndy Pompeýden, takmynan, 70 km uzaklykda, Pestumda b...

düýn 18:05
6.8k+

Alymlar 6000 ýyl ozal ýaşan iki doganyň daşky keşbini dikeltdi

Çehiýaly ylmy gözlegçiler alty müň ýyldan gowrak ozal ýaşan iki aýalyň daşky keşbini gaýtadan dikeltdi. Archaeological and Anthropological Sciences žurnalynda neşir edilen makalada hakyky 3D modelini döretmegiň kriminalistika, arheologiýa we genetika usullarynyň utgaşdyrylmagy netijesinde mümkin bolandygy aýdylýar...

düýn 17:42
3.1k+

Ulitkalaryň owadanlygy olaryň ýitip gitmek howpunyň astyna düşmegine sebäp boldy

Alymlar topary diňe gündogar Kubanyň tokaýlarynda ýaşaýan Polymita agaç ulitkalaryny halas etmek boýunça maksatnamany işe girizdi. Bu mollýuskalar olaryň dürli reňkli çaňňalagyna islegiň ýokary bolmagy sebäpli ýitip gitmek howpunyň astyna düşdi diýip, Bi-bi-si habar berýär...

düýn 16:19
3.7k+

Marsda wagt Ýerdäkiden has çalt geçýär, astronomlar sagatlary deňeşdirip gördüler

Marsda wagt Ýerdäkiden has çalt geçýär, ol ortaça günde 477 mikrosekunt tapawut berýär. Bu barada astronomlar Arxiv.org-da ýakynda çap edilen makalada gürrüň berdiler. Astronomlar Gyzyl planetada boljak geljekki koloniýa üçin Mars üçin utgaşdyrylan wagtyny girizmegi teklip etdiler...