Turşudan süýjä: Hytaýda kömürturşy gazyny şekere öwürmegi öwrendiler

  • düýn 14:28
  • 1.5k+

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Týanszin senagat biotehnologiýa institutynyň alymlary kömürturşy gazyny çylşyrymly uglewodlara netijeli öwürmegiň usulyny işläp taýýarladylar. CO₂-ni üýtgetmegiň netijesinde olara fruktoza, glýukoza, amiloza, amilopektin we azyk hem himiki senagatda ulanmak üçin ýaramly bolan beýleki birleşmeleri almak başardýar. Bu barada South China Morning Post habar berýär.

Bu işläp taýýarlama bir wagtyň özünde iki uly meseläni – bug gazlarynyň zyňyndylaryny azaltmak we azyk howpsuzlygyny üpjün etmek meselelerini çözýär. Ylmy gözlegçileriň maglumatlaryna görä, ilkibaşda CO₂-ni metanola öwürýärler. Munuň üçin katalizatorlar we fermentler ulanylýar. Soňra metanoldan çylşyrymly uglewodlar alynýar. Prosesiň netijeliligi 86%-e ýetýär, gysga reaksiýa zynjyrlary bolsa energiýa çykdajylaryny azaldýar.
Häzire çenli kömürturşy gazyny öwürmek tehnologiýalarynyň köpüsi diňe ýönekeý molekulalary almaga mümkinçilik berýärdi. Kömürturşy gazyny uzyn zynjyrdan (12-den köp uglerod atomy) ybarat uglewodlara we uglewodorodlara öwürmek üçin bolsa laýyk çözgütler ýokdy.
Şeker çiňrigini we gant şugundyryny ösdürip ýetişdirmek üçin giň mümkinçilikleriň bardygyna garamazdan, Hytaý her ýyl 5 mln tonna töweregi şekeri import edýär. Şol bir wagtyň özünde ekin meýdanlaryny köpeltmek daşky gurşaw üçin töwekgelçilikler bilen baglanyşykly. Şu nukdaýnazardan şekeri CO₂-den sintez etmek tehnologiýasy aýratyn ähmiýete eýedir.
Usul barlaghana şertlerinde üstünlikli synaldy. Alymlar ony täjirçilik ulanylyş derejesine çykarmak isleýär.


16.07.2025 06:27
4.6k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

16.07.2025 06:16
2.5k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.8k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...

14.07.2025 10:44
2.3k+

Paleontologlar gadymy süýdemdirijiniň täze görnüşini açdy. Ol 143 mln ýyl ozal ýaşapdyr

Paleontologlar dügür dişlileriň toparyndan mezozoý süýdemdirijisiniň täze nesline we görnüşine häsiýetnama berdi. Onuň dişleriniň daşa öwrülen galyndylary Beýik Britaniýada tapyldy. Takmynan, 143 mln ýyl ozal ýaşan bu jandar Novaculadon mirabilis adyny aldy diýlip, Proceedings of the Geologists’ Association žurnalynda habar berilýär...