Keniýada kömürturşy gazyny karbonatlara öwürýän agaç tapyldy

  • şu gün 11:19
  • 2.3k+

Ýewropanyň we Keniýanyň alymlary Gündogar Afrikada ösýän injir agajynyň bir görnüşi bolan Ficus wakefieldii-niň kömürturşy gazyny özüne siňdirip, onuň toprakda karbonat ýataklary görnüşinde saklamaga ukyplydygyny anykladylar. Bu barada Ýewropanyň Geohimiýa Assosiasiýasynyň (EAG) metbugat gullugy habar berdi.

Barlaglar Ficus wakefieldii-niň öýjüklerinde turşuja kislotasynyň molekulalaryny emele getirýän fermentleriň işjeň zynjyrynyň bardygyny görkezdi. Bu kislota kalsiý bilen täsirleşýär we agajyň köklerinde, baldaklarynda we gabygynda ýygnanýan eremeýän düwürleri emele getirýär. Topraga düşenden soň bu birleşmeleri mikroblar bölýär, netijede, dargamaga çydamly we uzak wagtlap uglerody saklap bilýän kalsiý karbonaty emele gelýär.

"Biz käbir ösümlikleriň karbonat kristallaryny emele getirýändigini köpden bäri bilýäris, ýöne ählumumy olaryň maýlamaklyga garşy göreşde ýetirip biljek oňyn täsirine şu wagta çenli baha berilmändi" – diýip, Sýurih uniwersitetiniň uly ylmy işgäri Maýkl Rouli belledi.

Onuň sözlerine görä, şeýle agaçlary oturtmak atmosferadaky CO₂-nyň konsentrasiýasyny azaltmaga kömek edip biler, sebäbi olar ony diňe bir organiki maddalara däl, eýsem durnukly organiki däl birleşmelere hem öwürýär.
Ficus wakefieldii-niň netijelidigi meýdan şertlerinde  we barlaghana synaglarynda, şol sanda Amerikanyň SSRL sinhrotronynda-da tassyklandy.
Alymlar indi bu agajyň näçe kömürturşy gazyny özüne siňdirip biljekdigini we olary köpçülikleýin ekmegiň geljekde klimat we ykdysady nukdaýnazardan nähili rol oýnap biljekdigine baha berýärler.

şu gün 11:09
4.6k+

Kesar kesimi arkaly doglan çagada akganlylygyň döremek töwekgelçiligi 20% ýokarlanýar

Şwesiýanyň Karolinska institutynyň (KI) alymlary garny kesip almak arkaly doglan çagalarda akganlylygyň döremek ähtimallygynyň tebigy ýol bilen dünýä inen çagalar bilen deňeşdirilende, takmynan, 20% ýokarydygyny anyklady...

şu gün 10:58
1.6k+

Samsung saglyk datçikleriniň uly toplumy bilen smart-sagatlarynyň täze hataryny görkezdi

Galaxy Unpacked 2025 çäresinde Samsung kompaniýasy akylly sagatlaryň täze neslini hödürledi – Galaxy Watch8, Watch8 Classic we Watch Ultra (2025). Esasy model Galaxy Watch8 40 mm we 44 mm korpusly wersiýalarda elýeterli bolar...

düýn 20:08
1.7k+

Google emeli aňyň kömegi bilen düwnük keseline garşy derman taýýarlaýar

Alphabet holdinginiň düzümine girýän Isomorphic Labs kompaniýasy emeli aň tehnologiýalaryny ulanyp, düwnük keseline garşy derman serişdesini işläp taýýarlaýar. Bu barada Fortune neşiri habar berýär. Kompaniýanyň...

08.07.2025 17:33
2.9k+

Jons Hopkins uniwersitetiniň emeli aňy ýüregiň birden durmak howpuny 93%-e çenli takyklyk bilen anyklaýar

Jons Hopkins uniwersitetiniň alymlary ýüregiň birden durmak howpuna degişli alamatlary ýokary takyklyk bilen ýüze çykarýan emeli aň algoritmini işläp düzdüler. Model hassalaryň doly lukmançylyk maglumatlaryny, şol sanda öňki ýürek MRT (magnit-rezonans tomografiýa) barlaglaryny hem seljerýär we ölüm howpuny ýokarlandyrýan dokumanyň, ýagny fibrozanyň bardygyny-ýokdugyny kesgitleýär...