Alymlar howadan agyz suwuny alýan “gabarçakly örtük” döretdiler

  • 04.07.2025 18:28
  • 4k+

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary aşa gurak şertlerde-de, mysal üçin Sahara çölünde ýa-da Ölüm jülgesinde (ABŞ-da ýerleşýär)  howadan agyz suwuny alyp bilýän enjamy döretdiler diýip, Live Science ýazýar.

Oýlap tapyş daşyndan gabarçakly örtüge meňzeýär we iki aýna paneliň aralygynda gurlan gidrogeliň esasynda işleýär.
Gijelerine gidrogel howadaky çyglylygy sorup alýar, gündizine bolsa ýörite sowadyjy örtük arkaly çyglylyk kondensirlenýär we gaba akýar. Gabarçaklaryň gümmez görnüşi üstki meýdany we sorup alynýan çyglylygy artdyrýar.
Ölüm jülgesinde synag geçirilende enjam her gün bir bulguryň dörtden iki böleginden üçden iki bölegine çenli suw öndürdi. Çyglylygy has ýokary bolan ýerlerde bu görkeziji has ýokary bolup biler. Işletmek üçin tok gerek däl, bu bolsa tehnologiýany çet ýerlerde ulanmak üçin amatly edýär.
Möhüm üstünlik öň gidrogellerde ulanylýan litiniň syzmak meselesiniň çözgüdiniň tapylmagy boldy. Täze işläp taýýarlamada stabilizator hökmünde gliserini ulanýar, bu suwdaky litiniň derejesini 0,06 ppm-den hem peseltmäge mümkinçilik berdi, bu halkara ülňülerine laýyklykda howpsuz derejedir.
Häzirlikçe bir modul tutuş maşgalany suw bilen üpjün edip bilmese-de, panelleri biri-biriniň gapdalynda gurup bolýar. Hasaplamalara görä, sekiz sany 1x2 metrlik panel bir maşgalanyň suwa bolan esasy zerurlyklaryny ödäp biler. Ony gurmak üçin çykdajy, çüýşeli suw satyn almak bilen deňeşdirilende, bir aýdan hem az wagtyň içinde özüni ödär. Enjam azyndan bir ýyl hyzmat eder.
Professor Sýuanhe Žao ulgamyň ulaldylyp we dürli şertlere uýgunlaşdyrylyp bilinjekdigini aýtdy. Öňde ýene-de mundan bu ýanky synaglar garaşýar.


düýn 06:27
4.2k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

düýn 06:16
2.2k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.6k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...

14.07.2025 10:44
2.2k+

Paleontologlar gadymy süýdemdirijiniň täze görnüşini açdy. Ol 143 mln ýyl ozal ýaşapdyr

Paleontologlar dügür dişlileriň toparyndan mezozoý süýdemdirijisiniň täze nesline we görnüşine häsiýetnama berdi. Onuň dişleriniň daşa öwrülen galyndylary Beýik Britaniýada tapyldy. Takmynan, 143 mln ýyl ozal ýaşan bu jandar Novaculadon mirabilis adyny aldy diýlip, Proceedings of the Geologists’ Association žurnalynda habar berilýär...