Belgiýada 10 500 ýyl mundan ozal ýaşan aýalyň ýüz keşbi gaýtadan dikeldildi

  • 03.07.2025 14:24
  • 9.9k+

Gent uniwersitetiniň alymlary hudožnikler bilen bilelikde häzirki Belgiýanyň çäginde, takmynan, 10 500 ýyl mundan ozal – mezolit eýýamynda ýaşan aýalyň ýüz keşbini gaýtadan dikeltdi. Onuň galyndylary 35 ýyldan gowrak wagt ozal Dinantyň golaýyndaky Margo gowagynda tapyldy.

Taslama arheologiýa, bioantropologiýa, genetika we wizual dikeldiş boýunça hünärmenler gatnaşdy.
Ilkibaşda kelleçanak skanirlenip, onuň 3D nusgasy döredildi. Soňra Kennis & Kennis studiýasynyň topary we hudožnik Ulko Glimmerwen anatomiki modeli ulanyp, aýalyň keşbini gaýtadan döretdi.
Ylmy gözlegçileriň hasaby boýunça, ol aradan çykan wagty 35 – 60 ýaş aralygynda bolupdyr. Genetiki seljerme onuň gök gözleriniň we Günbatar Ýewropanyň mezolit jemgyýetleriniň ozal öwrenilen wekillerinden has açyk reňkli bedeniniň bolandygyny görkezdi. Genetiki taýdan ol Beýik Britaniýadan Çedder adamy ýaly awçy-ýygnaýjylaryň toparyna degişli bolupdyr.
Genetik Maite Riwollanyň aýtmagyna görä, täze maglumatlar ýewropaly awçy-ýygnaýjylaryň daşky keşbiniň ozal çak edilenden has köpdürlüdigini görkezýär.


Arheologlar galyndylardan başga-da, pigmentleri, agaç kömrüni, çaňňalaklary, zähmet gurallaryny we süňkleri tapdy. Bu tapyndylar aýalyň nähili ýaşandygyna düşünmäge kömek etdi. Ol çarwa bolup, kanoede suwuň üsti bilen bir ýerden başga ýere göçen bolsa gerek. Şeýle-de, alymlar sebitiň şol döwürdäki tebigy gurşawyny gaýtadan dikeltdi.  


şu gün 12:10
262

Zebra balyklary alymlara adamda eşidişi nädip dikeltmelidigine düşünmäge kömek edýär

Amerikaly biologlar sesleriň kabul edilişine jogapkär duýgur öýjükleriň dikeldilmegine gözegçilik edýän genleri tapdylar. Bu adamlarda kerrewligi we kerligi bejermegiň usullaryny işläp düzmäge kömek edip biler diýip, Stouers lukmançylyk barlag institutynyň (SIMR) metbugat gullugy habar berdi...

düýn 14:28
1.8k+

Turşudan süýjä: Hytaýda kömürturşy gazyny şekere öwürmegi öwrendiler

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Týanszin senagat biotehnologiýa institutynyň alymlary kömürturşy gazyny çylşyrymly uglewodlara netijeli öwürmegiň usulyny işläp taýýarladylar. CO₂-ni üýtgetmegiň netijesinde olara fruktoza, glýukoza, amiloza, amilopektin we azyk hem himiki senagatda ulanmak üçin ýaramly bolan beýleki birleşmeleri almak başardýar...

16.07.2025 06:27
4.7k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

16.07.2025 06:16
2.5k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...