Belgiýada 10 500 ýyl mundan ozal ýaşan aýalyň ýüz keşbi gaýtadan dikeldildi

  • 03.07.2025 14:24
  • 10k+

Gent uniwersitetiniň alymlary hudožnikler bilen bilelikde häzirki Belgiýanyň çäginde, takmynan, 10 500 ýyl mundan ozal – mezolit eýýamynda ýaşan aýalyň ýüz keşbini gaýtadan dikeltdi. Onuň galyndylary 35 ýyldan gowrak wagt ozal Dinantyň golaýyndaky Margo gowagynda tapyldy.

Taslama arheologiýa, bioantropologiýa, genetika we wizual dikeldiş boýunça hünärmenler gatnaşdy.
Ilkibaşda kelleçanak skanirlenip, onuň 3D nusgasy döredildi. Soňra Kennis & Kennis studiýasynyň topary we hudožnik Ulko Glimmerwen anatomiki modeli ulanyp, aýalyň keşbini gaýtadan döretdi.
Ylmy gözlegçileriň hasaby boýunça, ol aradan çykan wagty 35 – 60 ýaş aralygynda bolupdyr. Genetiki seljerme onuň gök gözleriniň we Günbatar Ýewropanyň mezolit jemgyýetleriniň ozal öwrenilen wekillerinden has açyk reňkli bedeniniň bolandygyny görkezdi. Genetiki taýdan ol Beýik Britaniýadan Çedder adamy ýaly awçy-ýygnaýjylaryň toparyna degişli bolupdyr.
Genetik Maite Riwollanyň aýtmagyna görä, täze maglumatlar ýewropaly awçy-ýygnaýjylaryň daşky keşbiniň ozal çak edilenden has köpdürlüdigini görkezýär.


Arheologlar galyndylardan başga-da, pigmentleri, agaç kömrüni, çaňňalaklary, zähmet gurallaryny we süňkleri tapdy. Bu tapyndylar aýalyň nähili ýaşandygyna düşünmäge kömek etdi. Ol çarwa bolup, kanoede suwuň üsti bilen bir ýerden başga ýere göçen bolsa gerek. Şeýle-de, alymlar sebitiň şol döwürdäki tebigy gurşawyny gaýtadan dikeltdi.  


düýn 10:31
2.3k+

Perm ülkesinde Ýerdäki iň gadymylara degişli jandarlaryň yzlary tapyldy

Russiýanyň Perm ülkesinde suwuň yza çekilmegi üýtgeşik paleontologiki açyşlara getirdi. Şirokowskiý suw howdanynyň kenarynda Ýeriň ýüzünde 550 mln ýyldan gowrak ozal ýaşap geçen gadymy köp öýjükli organizmleriň yzlary tapyldy...

22.07.2025 12:35
6.8k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

22.07.2025 12:28
4.8k+

Haýwanlar bilen ösümlikleriň aragatnaşygyň ilkinji ylmy delilleri peýda boldy

Tel-Awiw uniwersitetiniň barlagçylary ösümlikler bilen haýwanlaryň arasyndaky özara akustiki aragatnaşygy hasaba aldylar. Ösümlikler öz ýagdaýyny aňladýan sesleri çykarýarlar, haýwanlar bolsa jogap hökmünde özlerini alyp barşyny üýtgedýärler diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy habar berýär...

21.07.2025 13:51
7k+

Äpet ýyrtyjy ihtiozawryň keşbi dikeldildi. Onuň sesi basýan ýüzgüçleri bolupdyr

Paleontologlaryň halkara topary ýura döwrüniň äpet ihtiozawry bolan temnodontozawryň keşbini dikeldip, onuň özboluşly aýratynlygyny ýüze çykardylar. Onuň suwda ýüzýärkä sesi basmaga ukyply ýüzgüçleri bolupdyr diýip, Nature žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar...