Belgiýada 10 500 ýyl mundan ozal ýaşan aýalyň ýüz keşbi gaýtadan dikeldildi

  • 03.07.2025 14:24
  • 10k+

Gent uniwersitetiniň alymlary hudožnikler bilen bilelikde häzirki Belgiýanyň çäginde, takmynan, 10 500 ýyl mundan ozal – mezolit eýýamynda ýaşan aýalyň ýüz keşbini gaýtadan dikeltdi. Onuň galyndylary 35 ýyldan gowrak wagt ozal Dinantyň golaýyndaky Margo gowagynda tapyldy.

Taslama arheologiýa, bioantropologiýa, genetika we wizual dikeldiş boýunça hünärmenler gatnaşdy.
Ilkibaşda kelleçanak skanirlenip, onuň 3D nusgasy döredildi. Soňra Kennis & Kennis studiýasynyň topary we hudožnik Ulko Glimmerwen anatomiki modeli ulanyp, aýalyň keşbini gaýtadan döretdi.
Ylmy gözlegçileriň hasaby boýunça, ol aradan çykan wagty 35 – 60 ýaş aralygynda bolupdyr. Genetiki seljerme onuň gök gözleriniň we Günbatar Ýewropanyň mezolit jemgyýetleriniň ozal öwrenilen wekillerinden has açyk reňkli bedeniniň bolandygyny görkezdi. Genetiki taýdan ol Beýik Britaniýadan Çedder adamy ýaly awçy-ýygnaýjylaryň toparyna degişli bolupdyr.
Genetik Maite Riwollanyň aýtmagyna görä, täze maglumatlar ýewropaly awçy-ýygnaýjylaryň daşky keşbiniň ozal çak edilenden has köpdürlüdigini görkezýär.


Arheologlar galyndylardan başga-da, pigmentleri, agaç kömrüni, çaňňalaklary, zähmet gurallaryny we süňkleri tapdy. Bu tapyndylar aýalyň nähili ýaşandygyna düşünmäge kömek etdi. Ol çarwa bolup, kanoede suwuň üsti bilen bir ýerden başga ýere göçen bolsa gerek. Şeýle-de, alymlar sebitiň şol döwürdäki tebigy gurşawyny gaýtadan dikeltdi.  


şu gün 07:29
3.6k+

Hytaýly alymlar ilkinji gezek Arktikanyň buzunyň aşagyna adam tarapyndan dolandyrylýan çümmek işini geçirdiler

Hytaýly ummany öwrenijiler Arktikanyň buzunyň aşagynda ilkinji adam tarapyndan dolandyrylýan çuňluga çümmek işini geçirdiler. Geçen hepde tamamlanan ekspedisiýa polýar ekoulgamynyň ýagdaýy barada täze maglumatlary berdi diýip, Interesting Engineering ýazýar...

düýn 17:45
2.9k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
4.2k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.7k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...